Wikipedia:Bài viết chọn lọc/2024

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 Bài viết chọn lọc năm 2024 Tháng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Tuần 1 "Hold It Against Me" là một bài hát của nữ ca sĩ người Mỹ Britney Spears nằm trong album phòng thu thứ bảy Femme Fatale (2011) của cô. Bài hát này được sáng tác và sản xuất bởi Max Martin, Dr. Luke và Billboard, riêng Bonnie McKee thì phụ trách bổ sung thêm ở phần sáng tác. "Hold It Against Me" được phát hành trên các nền tảng truyền phát trực tuyến vào ngày 10 tháng 1 năm 2011 và dưới định dạng mua kỹ thuật số sau đó một ngày, trở thành đĩa đơn chủ đạo cho album Femme Fatale. McKee từng tiết lộ trong một cuộc phỏng vấn rằng tiêu đề của bài hát bắt nguồn từ cuộc trò chuyện của cô với Katy Perry; và Luke giải thích rằng ông muốn phần nhạc của "Hold It Against Me" sẽ khác với các tác phẩm mà ông từng thực hiện trước đó. Ban đầu, "Hold It Against Me" được gửi tới Katy Perry thu âm nhưng cả Luke lẫn Martin đều cảm thấy bài hát không phù hợp với nữ ca sĩ. [ Đọc tiếp ]	Tuần 2 "S&M" là một bài hát của nữ ca sĩ người Barbados Rihanna nằm trong album phòng thu thứ năm Loud (2010) của cô, được phát hành làm đĩa đơn thứ tư của album vào ngày 23 tháng 1 năm 2011. Nhạc sĩ người Mỹ Ester Dean đã viết bài hát "S&M" hợp tác cùng với các nhà sản xuất Stargate và Sandy Vee. Với nhịp bass trầm cùng âm đàn phím điện tử và guitar làm đệm, "S&M" đi theo thể loại nhạc uptempo dance-pop, hi-NRG, Eurodance, cùng phần ca từ mang đề tài quan hệ tình dục, chủ nghĩa bạo dâm, tình dục nô lệ và ái vật. Sau khi phát hành, "S&M" đã nhận được những phản ứng trái chiều từ các nhà phê bình âm nhạc. Tuy một số nhà bình luận đánh giá cao giai điệu sôi động cũng như phần hòa âm phối khí, nhưng một số cây viết khác lại chỉ trích phần lời bài hát đậm tính khiêu dâm. [ Đọc tiếp ]
Tuần 3 SMS Von der Tann là chiếc tàu chiến-tuần dương đầu tiên được Hải quân Đế quốc Đức chế tạo, cũng là chiếc tàu chiến chủ lực đầu tiên của Đức vận hành bằng turbine hơi nước. Vào lúc được chế tạo, Von der Tann là chiếc tàu chiến kiểu dreadnought nhanh nhất, có khả năng đạt tốc độ trên 27 kn (50 km/h).Được chế tạo bởi hãng đóng tàu Blohm & Voss tại Hamburg, với tên được đặt theo Ludwig von der Tann, Von der Tann chính là "con ngựa thồ" của Hải đội Tuần tiễu thuộc Hạm đội Biển khơi Đức. Von der Tann được thiết nhằm đối phó lại lớp tàu chiến-tuần dương Invincible của Anh. Trong khi thiết kế của Đức mang một cỡ pháo hơi nhỏ hơn, chỉ 28 cm (11 in) so với cỡ 30,5 cm (12,0 in) của loại hải pháo BL 12 inch Mk X trên các con tàu Anh, Von der Tann lại nhanh hơn và có vỏ giáp mạnh hơn đáng kể. [ Đọc tiếp ]	Tuần 4 Robert Oppenheimer (22 tháng 4 năm 1904 – 18 tháng 2 năm 1967) là một nhà vật lý lý thuyết người Mỹ và là giám đốc phòng thí nghiệm Los Alamos của dự án Manhattan trong Thế chiến thứ hai. Ông thường được gọi là "cha đẻ của bom nguyên tử". Sinh ra tại Thành phố New York, Oppenheimer nhận bằng cử nhân nghệ thuật chuyên ngành hóa học từ Đại học Harvard vào năm 1925 và bằng tiến sĩ vật lý từ Đại học Göttingen ở Đức vào năm 1927, tại đây ông theo học Max Born. Sau khi tham gia nghiên cứu tại nhiều viện đại học khác nhau, ông gia nhập khoa vật lý tại Đại học California, Berkeley, nơi ông trở thành giáo sư chính thức vào năm 1936. Ông đã có những đóng góp đáng kể cho lĩnh vực vật lý lý thuyết. [ Đọc tiếp ]
Tuần 5 Hôn nhân cùng giới ở Tây Ban Nha hợp pháp hóa từ ngày 3 tháng 7 năm 2005. Năm 2004, chính phủ của Đảng Công nhân Xã hội Tây Ban Nha vừa mới được bầu cử, được lãnh đạo bởi Thủ tướng José Luis Rodríguez Zapatero, bắt đầu chiến dịch hợp pháp hóa hôn nhân đồng tính bao gồm quyền nhận con nuôi của các cặp đồng tính. Sau nhiều tranh luận, luật cho phép hôn nhân đồng tính được Quốc hội Tây Ban Nha (là Quốc hội lưỡng viện của Tây Ban Nha gồm Thượng viện Tây Ban Nha và Đại hội Đại biểu Tây Ban Nha) thông qua vào 30 tháng 6 năm 2005 và công bố vào 2 tháng 7 năm 2005. Hôn nhân cùng giới bắt đầu hợp pháp từ Chủ nhật, ngày 3 tháng 7 năm 2005, đưa Tây Ban Nha trở thành quốc gia thứ ba trên thế giới hợp pháp hóa hôn nhân đồng tính trên cả nước theo sau Hà Lan và Bỉ và trước khi hôn nhân đồng tính được mở rộng hợp pháp hóa trên toàn lãnh thổ Canada 17 ngày. [ Đọc tiếp ]	Tuần 6 Triết học tinh thần là một chuyên ngành trong triết học nghiên cứu bản chất tinh thần, các hiện tượng, chức năng và đặc tính của tinh thần, năng lực ý thức và mối quan hệ giữa chúng với thể xác, đặc biệt là với bộ não. Vấn đề tâm-vật có nghĩa là mối liên hệ giữa tinh thần (tâm) và thể xác (vật), thường được xem là đề tài trung tâm trong triết học tinh thần, mặc dù còn có nhiều vấn đề khác liên quan đến bản chất của tinh thần mà không có mối liên hệ với thể xác. Nhị nguyên luận và nhất nguyên luận là hai trường phái tư tưởng chính nỗ lực giải quyết vấn đề tâm-vật. Trong trường phái nhị nguyên luận có thể kể đến triết học của Platon, Aristoteles và các trường phái Sankhya và Yoga của triết học Hindu, nhưng nó được trình bày một cách có hệ thống lần đầu tiên bởi triết gia Descartes vào thế kỉ 17. [ Đọc tiếp ]
Tuần 7 Tương lai về mặt sinh học và địa chất của Trái Đất có thể được ngoại suy bằng cách ước lượng những tác động trong dài hạn của một số yếu tố, bao gồm thành phần hóa học của bề mặt Trái Đất, tốc độ nguội đi ở bên trong của nó, những tương tác trọng lực với các vật thể khác trong hệ Mặt Trời, và độ sáng ngày càng tăng của Mặt Trời. Có một nhân tố bất định trong phép ngoại suy này, đó là những công nghệ mà loài người phát minh ra, chẳng hạn như kỹ thuật khí hậu; ảnh hưởng liên tục của chúng có khả năng dẫn đến những thay đổi lớn tới Trái Đất. Công nghệ là nguyên nhân gây ra sự kiện tuyệt chủng Holocen đang diễn ra và những tác động của nó có thể kéo dài tới năm triệu năm. Từ đó, công nghệ có khả năng sẽ dẫn đến sự tuyệt chủng của loài người, và kết quả là hành tinh sẽ quay trở lại nhịp độ tiến hóa chậm hơn vì chỉ dựa vào những quá trình tự nhiên diễn ra một cách lâu dài mà không bị ảnh hưởng của công nghệ. [ Đọc tiếp ]	Tuần 8 Lớp thiết giáp hạm Nassau là một nhóm bốn thiết giáp hạm dreadnought được chế tạo cho Hải quân Đế quốc Đức; là sự đáp trả của Đức đối với việc Hải quân Hoàng gia Anh đưa ra hoạt động chiếc thiết giáp hạm "toàn-súng-lớn" Dreadnought mang tính cách mạng. Lớp bao gồm các chiếc Nassau, Rheinland, Posen và Westfalen; cả bốn chiếc đều được đặt lườn vào giữa năm 1907 và hoàn tất từ tháng 5 đến tháng 9 năm 1910. So với những thiết giáp hạm Anh Quốc đương thời, những chiếc trong lớp Nassau nhẹ hơn và có chiều rộng mạn thuyền lớn hơn. Tuy nhiên, chúng chậm hơn hai knot (hải lý mỗi giờ), vì những con tàu Đức giữ lại kiểu động cơ hơi nước ba buồng bành trướng đặt dọc so với kiểu động cơ turbine hơi nước công suất mạnh hơn của Anh. Những con tàu này cũng mang cỡ pháo chính nhỏ hơn, 11 inch (280 mm) thay vì cỡ 12 inch (305 mm) trang bị trên các con tàu Anh. [ Đọc tiếp ]
Tuần 9 Bão Cecil là một xoáy thuận nhiệt đới rất mạnh đổ bộ vào khu vực Trung Trung Bộ của Việt Nam vào đêm ngày 15 rạng sáng ngày 16 tháng 10 năm 1985. Cecil được xem là cơn bão lớn nhất trong 100 năm qua từng tàn phá khu vực này, và nó đã gây ra thiệt hại hết sức nặng nề. Không chỉ ở Việt Nam, cơn bão cũng đã có những tác động đến Philippines, Lào và Thái Lan; tuy nhiên với quy mô và mức độ nhỏ hơn. Hình thành từ một vùng xoáy thấp ở khu vực đảo Caroline, hệ thống nhanh chóng di chuyển vào Biển Đông và mạnh lên thành bão Cecil, rồi trở thành một cơn bão mạnh cấp 3 (theo thang bão Saffir-Simpson) vào ngày 15 tháng 10 trên vùng biển Bình Trị Thiên - Nghĩa Bình. [ Đọc tiếp ]	Tuần 10 "Only Girl (In the World)" là một bài hát của nữ ca sĩ người Barbados Rihanna nằm trong album phòng thu thứ năm Loud (2010) của cô, được phát hành làm đĩa đơn chủ đạo của album vào ngày 10 tháng 9 năm 2010. Crystal Johnson đã sáng tác bài hát này cùng với các nhà sản xuất Stargate và Sandy Vee. "Only Girl (In the World)" là một ca khúc thuộc thể loại dance-pop và Eurodance, được biên soạn và phối khí bằng dụng cụ bass đập mạnh và synthesizer. Nội dung lời bài hát nói về khao khát của Rihanna được người cô yêu chiếm lấy thể xác, như thể cô là người con gái duy nhất còn tồn tại trên thế giới này. Bài hát đã leo lên vị trí đầu bảng ở bảng xếp hạng Billboard Hot 100 Hoa Kỳ, sau hai tuần tính từ đĩa đơn thứ hai của Loud là "What's My Name?" nhảy cóc lên vị trí dẫn đầu. [ Đọc tiếp ]
Tuần 11 Taylor Swift là một nữ ca sĩ kiêm nhạc sĩ sáng tác bài hát người Mỹ. Phong cách nghệ thuật đa dạng, khả năng sáng tác nhạc, hoạt động xã hội và tư duy kinh doanh của cô đã gây ảnh hưởng lớn đến ngành công nghiệp âm nhạc, văn hóa đại chúng và nền chính trị. Cuộc đời của Swift là đề tài được truyền thông đưa tin rộng rãi. Swift trở thành một trong những nghệ sĩ bán đĩa nhạc chạy nhất với 200 triệu bản thuần được tiêu thụ. Cô là người có doanh thu chuyến lưu diễn cao nhất và là tỷ phú đầu tiên có nguồn thu nhập chính đến từ biểu diễn âm nhạc. Swift đã thắng 14 giải Grammy (gồm 4 giải Album của năm), 1 giải Primetime Emmy, 40 giải thưởng Âm nhạc Mỹ, 40 Giải thưởng Âm nhạc Billboard và 23 giải Video âm nhạc của MTV. [ Đọc tiếp ]	Tuần 12 Opera Việt Nam đã xuất hiện từ cuối thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20 nhưng sự hình thành và phát triển của thanh nhạc Việt Nam nói chung và opera nói riêng mới chỉ bắt đầu từ nửa sau thế kỷ 20. Trải qua nhiều năm, nghệ thuật opera tại quốc gia này đã đạt được một số thành tựu nhất định. Tại miền Bắc với con đường xã hội chủ nghĩa, nhiều vở opera được sáng tác, dàn dựng và biểu diễn bên cạnh những vở opera nổi tiếng trên thế giới. Đội ngũ nghệ sĩ và giảng viên dần được hình thành cho việc đào tạo thanh nhạc chuyên nghiệp. Tại miền Nam dưới chính quyền Việt Nam Cộng hòa, cũng đã ghi nhận sự xuất hiện của opera trong chương trình giảng dạy và đào tạo cùng nỗ lực truyền bá và sáng tác opera từ miền Bắc. [ Đọc tiếp ]
Tuần 13 Bánh mì là một loại baguette của Việt Nam với lớp vỏ ngoài giòn tan, ruột mềm, còn bên trong là phần nhân. Tùy theo văn hóa vùng miền hoặc sở thích cá nhân mà người ta có thể lựa chọn nhiều loại đồ ăn kèm khác nhau, ngoài ra tên gọi của bánh cũng phụ thuộc phần lớn vào những biến tấu ấy. Tuy nhiên, những phiên bản phổ biến nhất vẫn thường chứa chả lụa, thịt, cá hoặc thực phẩm chay, kèm theo một số nguyên liệu phụ khác như pa tê, bơ, rau, ớt, trứng và đồ chua. Bên cạnh đó, bánh còn có thể dùng chung với nhiều món ăn đa dạng, chẳng hạn như cá mòi, xíu mại hoặc thịt bò kho. Bánh mì được xem như một loại thức ăn nhanh bình dân phổ biến và thường được tiêu thụ vào bữa sáng hoặc bất kỳ bữa phụ nào trong ngày. Do có giá thành phù hợp nên bánh đã trở thành món ăn rất được nhiều người ưa chuộng. [ Đọc tiếp ]	Tuần 14 Phaolô Tịnh Nguyễn Bình Tĩnh (1930–2023) là một giám mục Công giáo Rôma người Việt Nam. Ông từng đảm trách vai trò giám mục chính tòa của giáo phận Đà Nẵng trong khoảng thời gian từ năm 2000 đến năm 2006. Trước đó, ông cũng từng đảm nhận vai trò giám mục phó giáo phận Đà Nẵng trong năm 2000. Trong Hội đồng Giám mục Việt Nam, ông từng đảm trách vai trò chủ tịch Uỷ ban Giáo sĩ và Chủng sinh, nhiệm kỳ 2001–2004. Khẩu hiệu giám mục của ông là "Khiêm tốn phục vụ". Nguyễn Bình Tĩnh sinh tại Ninh Bình, sau đó di cư vào miền Nam. Ông được thụ phong linh mục năm 1960 và gia nhập hội linh mục Xuân Bích năm 1961. Hồi hương sau khi du học Pháp, Linh mục Nguyễn Bình Tĩnh đảm nhận chức vụ giáo sư chủng viện, giám đốc Tiểu chủng viện. [ Đọc tiếp ]
Tuần 15 Vincent van Gogh (1853 – 1890) là một họa sĩ hậu ấn tượng người Hà Lan, được đánh giá là một trong những nhân vật nổi tiếng và có ảnh hưởng nhất trong lịch sử nghệ thuật phương Tây. Trong một thập kỷ, ông đã sáng tạo ra khoảng 2.100 tác phẩm nghệ thuật, bao gồm khoảng 860 bức tranh sơn dầu, hầu hết đều được vẽ trong khoảng thời gian hai năm cuối đời. Chúng bao gồm tranh phong cảnh, tĩnh vật, chân dung và chân dung tự họa, đặc trưng bởi tông màu đậm và nét vẽ ấn tượng, bốc đồng và biểu cảm đã góp phần tạo nên nền tảng của nghệ thuật hiện đại. Van Gogh không thành công về mặt thương mại, và việc ông tự sát ở tuổi 37 diễn ra sau nhiều năm vật lộn với trầm cảm. [ Đọc tiếp ]	Tuần 16 "Love the Way You Lie" là một bài hát của nam rapper người Mỹ Eminem hợp tác cùng với nữ ca sĩ người Barbados Rihanna nằm trong album phòng thu thứ bảy Recovery (2010) của Eminem. Ca-nhạc sĩ Skylar Grey đã sáng tác và thu thử bài hát cùng nhà sản xuất Alex da Kid nhờ cảm hứng từ bản thân có mối quan hệ lãng mạn đầy thô thiển với ngành công nghiệp âm nhạc. Eminem đã viết các phân khúc và lựa chọn Rihanna hát phần điệp khúc. Hai người đã có màn hợp tác ăn ý với nhau nhờ vào chuyện tình đầy trắc trở trong quá khứ của họ. "Love the Way You Lie" được thu âm vào các buổi làm việc tại Ferndale, Michigan và Dublin, Ireland. Đây là một bản nhạc hip hop ballad tiết tấu vừa phải đan xen với pop, được phối khí bằng các nhạc cụ guitar, dương cầm và vĩ cầm. [ Đọc tiếp ]
Tuần 17 Trèo cây là tên gọi chung của một nhóm các loài chim dạng sẻ nhỏ thuộc chi Sitta trong họ Sittidae, có hình thái đặc trưng là đầu to, đuôi ngắn, mỏ và bàn chân khỏe khoắn. Các loài thuộc họ trèo cây sử dụng tiếng hót vừa to vừa đơn giản để đánh dấu lãnh thổ của chúng. Hầu hết các loài đều có phần trên màu xám hoặc hơi xanh và có sọc ngang mắt đen. Đại đa số các loài trèo cây sinh sản ở rừng ôn đới hoặc rừng trên núi ở Bắc Bán cầu, ngoại trừ có hai loài đã thích nghi với môi trường sống vùng đá ấm hơn và khô hơn ở lục địa Á-Âu. Tuy nhiên, khu vực có đa dạng loài lớn nhất lại ở phía Nam Á. Chính sự tương đồng về ngoại hình giữa các loài đã làm cản trở trong việc phân biệt và xác định giữa các loài khác nhau. Một số loài trèo cây có phạm vi phân bố hạn chế và phải đối mặt với hiểm họa do nạn chặt phá rừng. [ Đọc tiếp ]	Tuần 18 "Wildest Dreams" là một bài hát của ca sĩ kiêm nhạc sĩ sáng tác bài hát người Mỹ Taylor Swift, đồng thời là đĩa đơn thứ năm trích từ album phòng thu thứ năm 1989 (2014) của cô. Swift đã sáng tác bài hát này cùng với các nhà sản xuất Max Martin và Shellback. Các cây viết phê bình đã xếp "Wildest Dreams" thuộc thể loại synth-pop, dream pop và electropop. Ca từ về Swift có nguyện vọng với chàng trai người yêu rằng anh chàng ấy hãy luôn ghi nhớ về cô kể cả khi chuyện tình giữa hai người họ đi đến hồi kết. Big Machine đã tác hợp cùng với hãng Republic Records cho phát hành "Wildest Dreams" lên đài phát thanh vào ngày 31 tháng 8 năm 2015. Swift đã đưa "Wildest Dreams" vào danh sách ca khúc trong hai chuyến lưu diễn toàn thế giới của cô, The 1989 World Tour (2015) và The Eras Tour (2023–2024). [ Đọc tiếp ]
Tuần 19 Sơn Án là một chòm sao mờ nằm gần thiên cực nam. Đây là một trong 18 chòm sao được nhà thiên văn học người Pháp Nicolas-Louis de Lacaille đề xuất vào thế kỷ 18 và là một trong 88 chòm sao được Liên đoàn Thiên văn Quốc tế công nhận. Tên Latinh của Sơn Án có nghĩa là 'cái bàn', mặc dù ban đầu chòm sao này đại diện cho núi Bàn và được gọi là Mons Mensae. Chòm sao này bao phủ một khu vực có hình đá đỉnh vòm với diện tích 153,5 độ vuông. Nếu không tính chòm sao Nam Cực thì đây là chòm sao gần thiên cực nam nhất, vốn chỉ có thể quan sát được từ phía nam vĩ tuyến 5°B. [ Đọc tiếp ]	Tuần 20 Thiên Tiễn là một chòm sao mờ trên bầu trời bán cầu bắc và là chòm sao có diện tích nhỏ thứ ba. Đây là một trong 48 chòm sao Ptolemy và là một trong 88 chòm sao hiện đại được Liên đoàn Thiên văn Quốc tế công nhận. Mặc dù được xác định từ thời cổ đại nhưng Thiên Tiễn không có sao nào có cấp sao nhỏ hơn 3 (cấp sao càng nhỏ thì sao càng sáng và ngược lại). Gamma Sagittae là sao sáng nhất trong chòm sao Thiên Tiễn với cấp sao biểu kiến ​​là 3,47. Đây là một sao khổng lồ đỏ già đang lạnh đi và giãn nở với khối lượng bằng khoảng 90% khối lượng Mặt Trời và bán kính gấp 54 lần bán kính Mặt Trời. Delta, Epsilon, Zeta và Theta Sagittae là các hệ nhiều sao gồm các sao thành viên có thể quan sát được qua kính viễn vọng nhỏ. [ Đọc tiếp ]