Xem mã nguồn của Ürümqi

{{Thông tin khu dân cư
|name = Ürümqi
|official_name = 乌鲁木齐市
|native_name = 乌鲁木齐<br />ئۈرۈمچی
|nickname =
|settlement_type =[[Địa cấp thị]]
|motto = 
|translit_lang1 =[[tiếng Uyghur|Uyghur]]
|translit_lang1_type =[[Uyghur Ereb Yéziqi]]
|translit_lang1_info =ئۈرۈمچی
|translit_lang1_type1 =[[Uyghur Latin Yéziqi]]
|translit_lang1_info1 =Ürümchi
|translit_lang1_type2 =[[tiếng Uyghur#Hệ thống chức viết|Yengi Yeziķ]]
|translit_lang1_info2 =Ürümqi
|translit_lang1_type3 =phát âm theo [[Trợ giúp:IPA|IPA]]
|translit_lang1_info3 ={{IPA|yrymˈʧi}}
|translit_lang2 =[[tiếng Trung]]
|translit_lang2_type =[[Trung văn giản thể]]
|translit_lang2_info =乌鲁木齐
|translit_lang2_type1 =[[Trung văn phồn thể]]
|translit_lang2_info1 =烏魯木齊
|translit_lang2_type2 =[[Pinyin]]
|translit_lang2_info2 =Wūlǔmùqí
|image_skyline =Ürümqi montage.png
|imagesize =275px
|image_caption = Từ trê: toàn cảnh trung tâm Ürümqi, [[Hồng Sơn]], chợ đêm Ürümqi, [[Thiên Sơn]] nhìn từ Ürümqi
|image_flag = 
|flag_size =
|image_seal = 
|seal_size =
|image_shield = 
|shield_size =
|city_logo =
|citylogo_size =
|pushpin_map =China <!--the name of a location map as per http://en.wikipedia.org/wiki/Template:Location_map -->
|pushpin_label_position = left <!-- the position of the pushpin label: left, right, top, bottom, none -->
|pushpin_map_caption =Vị trí ở Trung Quốc
|pushpin_mapsize =300
|subdivision_type = Quốc gia
|subdivision_name = [[Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa|Trung Quốc]]
|subdivision_type1 = Tỉnh
|subdivision_name1 = [[Tân Cương]]
|subdivision_type2 = 
|subdivision_name2 = 
|subdivision_type3 = [[Phân chia hành chính Trung Quốc#Cấp huyện|Số đơn vị cấp huyện]]
|subdivision_name3 = 8
|subdivision_type4 = 
|subdivision_name4 = 
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title =Bí thư thị ủy
|leader_name =Từ Hải Vinh (徐海荣)
|leader_title1 =Thị trưởng
|leader_name1 =Ilham Sabir
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|leader_title3 =
|leader_name3 =
|leader_title4 =
|leader_name4 =
|established_title = 
|established_date = 
|established_title2 = <!-- Incorporated (town) -->
|established_date2 = 
|established_title3 = <!-- Incorporated (city) -->
|established_date3 = 
|area_magnitude = 
|unit_pref = <!--Enter: Imperial, if Imperial (metric) is desired-->
|area_footnotes = <!-- ([[danh sách vùng hành chính Trung Quốc theo diện tích|thứ 29]]) -->
|area_total_km2 = 14577<!-- ALL fields dealing with a measurements are subject to automatic unit conversion-->
|area_land_km2 = <!--See table @ Template:Infobox Settlement for details on automatic unit conversion-->
|area_water_km2 = 
|area_total_sq_mi = 
|area_land_sq_mi = 
|area_water_sq_mi = 
|area_water_percent = 
|area_urban_km2 =583
|area_urban_sq_mi = 
|area_metro_km2 = 
|area_metro_sq_mi = 
|pop_est_as_of            = 2015
|pop_est_footnotes        =<ref name="2015 Pop Estimate">{{chú thích web |title=Bulletin for the economical and social development in 2015 |url=http://tjj.urumqi.gov.cn/tjsj/283763.htm |access-date =ngày 16 tháng 3 năm 2016 |archive-date = ngày 6 tháng 2 năm 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170206191613/http://tjj.urumqi.gov.cn/tjsj/283763.htm }}</ref>
|population_est           = 3.550.000
|population_as_of = Điều tra dân số năm 2010
|population_footnotes =
|population_note = 
|population_total = 3.112.559
|population_density_km2 = auto
|population_density_sq_mi = 
|population_metro =
|population_density_metro_km2 =
|population_density_metro_sq_mi =
|population_urban = 
|population_density_urban_km2 =
|population_density_urban_sq_mi =
|population_blank1_title =<!-- Mun. Density rank -->
|population_blank1 =<!-- ([[danh sách vùng hành chính Trung Quốc thea mật độ dân số|thứ 4]]) -->
|population_density_blank1_km2 = 
|population_density_blank1_sq_mi = 
|population_blank2_title =
|population_blank2= 
|timezone = ''[[De jure]]:'' [[Giờ tiêu chuẩn Trung Quốc]] ([[UTC+08:00|UTC+8]])<br/>''[[De facto]]:'' cả [[Giờ tiêu chuẩn Trung Quốc]] ([[UTC+08:00|UTC+8]]) lẫn [[Giờ Tân Cương|Giờ Ürümqi]] ([[UTC+06:00|UTC+6]])
|utc_offset = +8
|timezone_DST = 
|utc_offset_DST = 
|latd=43 |latm=48 |latNS=N 
|longd=87 |longm=35 |longEW=E
|elevation_footnotes = <!--for references: use <ref> </ref> tags-->
|elevation_m =
|elevation_ft =
|postal_code_type =[[mã bưu chính Trung Quốc|Mã bưu chính]]
|postal_code =830000
|area_code =[[số điện thoại ở Trung Quốc|991]]
|blank_name =[[biển số xe (Trung Quốc)|Tiền tố biển số xe]]
|blank_info =新A
|blank1_name =[[tổng sản phẩm quốc nội|GDP]] (2013)
|blank1_info =240 tỷ [[Renminbi|CNY]] <!-- ([[List of China administrative regions by gross domestic product|15th]]) -->
|blank2_name =&nbsp;- đầu người
|blank2_info =68.691 [[Renminbi|CNY]]<!-- ([[danh sách vùng hành chính Trung Quốc theo GDP đầu người|thứ 44]]) -->
|blank3_name =[[ISO 3166-2]]
|blank3_info =CN-65-01
|blank4_name =
|blank4_info =
|website = [http://www.urumqi.gov.cn/ www.urumqi.gov.cn] ([[tiếng Trung]])
|footnotes = 
}}
{{Infobox Chinese
| order = st
| pic = Urumqi (Chinese and Uighur).svg
| piccap = "Ürümqi" in [[Simplified Chinese characters|Simplified Chinese]] (top), [[Traditional Chinese characters|Traditional Chinese]] (middle) and [[Uyghur Arabic alphabet|Uyghur Arabic]] (bottom) scripts
| picupright = 0.8
| s = {{linktext|乌鲁木齐}}
| t = {{linktext|烏魯木齊}}
| p = Wūlǔmùqí
| w = Wu<sup>1</sup>-lu<sup>3</sup>-mu<sup>4</sup>-ch{{wg-apos}}i<sup>2</sup>
| j = Wu1lou5muk6cai4
| l = (from [[Oirat language|Oirat]]) "beautiful pasture"
| mi = {{IPAc-cmn|wu|1|.|l|u|3|.|m|u|4|.|q|i|2}}
| bpmf = 
| psp = Urumtsi
| altname = Abbreviation
| psp2 = 
| s2 = {{linktext|乌市}}
| t2 = {{linktext|烏市}}
| p2 = Wūshì
| w2 = {{Tone superscript|Wu1-shih4}}
| bpmf2 = 
| gr2 = 
| mi2 = 
| altname3 = Former name
| psp3 = 
| c3 = {{linktext|lang=zh|迪化}}
| p3 = Díhuà
| w3 = Ti<sup>2</sup>-hua<sup>4</sup>
| bpmf3 = 
| gr3 = 
| mi3 = 
| l3 = to enlighten and civilize
| showflag = p
| mon = Өрөмч
| mong = ᠥᠷᠥᠮᠴᠢ
| uig = {{Script|Arab|ئۈرۈمچى}}
| uly = Ürümchi
| uyy = Ürümqi
| sgs = Ürümqi
| usy = Үрүмчи
| uipa = {{IPA-ug|ʏrʏmˈtʃi|}}
| lang1 = kk
| lang1_content = {{lang|kk-Arab|{{Script|Arab|ٷرىمجى}}}}<br/>{{transl|kk|Ürimji}}<br/>{{lang|kk|Үрімжі}}
}}
{{Contains special characters|Uyghur}}
'''Urumchi''' hay '''Ürümqi''' (tiếng Anh {{IPA2|uːˈruːmtʃi}}; {{lang-ug3|ئۈرۈمچی|Ürümchi}}; {{zh-stp|s=乌鲁木齐|t=烏魯木齊|p=Wūlǔmùqí}}, [[tiếng Việt]]: '''U-rum-xi'''<ref>http://vietnamese.cri.cn/421/2012/12/04/1s180585.htm</ref> hoặc '''Urumsi''', Hán-Việt: '''Ô Lỗ Mộc Tề''') là thủ phủ khu tự trị [[Tân Cương]], [[Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa]]. Urumchi có dân số 75,3% là [[người Hán]], 12,8% là [[người Uyghur]] (Duy Ngô Nhĩ), 8,03% là [[người Hồi]], 2,34% [[người Kazakh]]

[[Tập tin:Urumqi panorama.jpg|nhỏ|300px|trái|Toàn cảnh trung tâm Ürümqi nhìn từ Hồng Sơn.]]

Ürümqi là chặng dừng quan trọng trên [[con đường tơ lụa]] suốt thời [[Nhà Đường]], vang danh là trung tâm văn hóa, thương mại suốt thời [[Nhà Thanh]] hồi thế kỷ XIX.

Với dân số ước tính 3,5 triệu năm 2015, Ürümqi là thành phố đông dân nhất [[Miền Tây Trung Quốc]] lẫn vùng [[Trung Á]]. Theo [[Sách Kỷ lục Guinness]], Ürümqi là thành phố có vị trí xa biển nhất trên thế giới. Kể từ thập niên 1990, Ürümqi nổi lên là nơi có nền kinh tế phát triển thần tốc và hiện là nút giao thông của vùng, là trung tâm [[văn hóa]], [[chính trị]], [[thương mại]].

Tháng 7 năm 2009, tại đây đã diễn ra [[Bạo động tại Ürümqi, tháng 7 năm 2009|bạo động lớn]] giữa những [[người Uyghur]] và [[người Hán]]. Cuộc bạo động bắt đầu vào đêm [[5 tháng 7]] năm [[2009]] với sự tham gia của 1.000 người<ref name=Forbes>{{Chú thích web | url=http://www.forbes.com/2009/07/05/china-riots-xinjiang-opinions-beijing-dispatch.html | work=Forbes | tiêu đề=Uighur Unrest | ngày truy cập=ngày 5 tháng 7 năm 2009 | ngày=ngày 5 tháng 7 năm 2009 | họ 1=Epstein | tên 1=Gady | url lưu trữ=https://archive.today/20120526100620/http://www.forbes.com/2009/07/05/china-riots-xinjiang-opinions-beijing-dispatch.html | ngày lưu trữ=2012-05-26 | url-status=live }}</ref><ref name=aljazeera>{{chú thích báo|author=Agencies|title=Civilians die in China riots|url=http://english.aljazeera.net/news/middleeast/2009/07/200975175832600179.html|publisher=Al Jazeera|date=ngày 5 tháng 7 năm 2009|access-date =ngày 5 tháng 7 năm 2009}}</ref><ref name=bbc>{{Chú thích web | url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/8135203.stm | tiêu đề=China's Xinjiang hit by violence | work=BBC News | ngày=ngày 6 tháng 7 năm 2009 | ngày truy cập=ngày 6 tháng 7 năm 2009}}</ref> tham gia và sau đó đã tăng lên tới khoảng 3.000 người<ref name=timesonline>{{Chú thích web | url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/asia/article6644574.ece | tiêu đề=China in deadly crackdown after Uighurs go on rampage | work=[[The Times]] | ngày=ngày 5 tháng 7 năm 2009 | ngày truy cập=ngày 5 tháng 7 năm 2009 | họ 1=Macartney | tên 1=Jane}}</ref>. Ít nhất đã có 156 người chết.<ref name="VnExpress">[http://vnexpress.net/GL/The-gioi/2009/07/3BA10EE5/ Bạo loạn đẫm máu tại Trung Quốc làm chết 156 người]</ref>

Đầu năm 2014, các cuộc bạo động tiếp tục xảy ra.

== Các đơn vị hành chính ==
[[Tập tin:Location of Ürümqi Prefecture within Xinjiang (China).png|nhỏ|300px|trái|Vị trí của Ürümqi trong Tân Cương]]

Ürümqi hiện có 8 đơn vị hành chính cấp quận huyện, trong đó có 7 quận và 1 huyện.

* Quận [[Thiên Sơn (quận)|Thiên Sơn]] (天山区: Tiānshān Qū)
* Quận [[Saybagh]] (沙依巴克区: Shāyībākè Qū)
* Quận [[Đầu Đồn Hà]] (头屯河区: Tóutúnhé Qū)
* Quận [[Thủy Ma Cấu]] (水磨沟区: Shuǐmógōu Qū)
* Quận [[Tân Thị]] (新市区: Xīnshì Qū)
* Quận [[Đông Sơn, Ürümqi|Đông Sơn]] (东山区: Dōngshān Qū)
* Quận [[Đạt Phản Thành]] (达坂城区: Dábǎnchéng Qū)
* Huyện [[Ürümqi (huyện)|Ô Lỗ Mộc Tề]] (烏魯木齊县: Wūlǔmùqí Xiàn)

== Tham khảo ==
{{thể loại Commons-inline|Urumqi}}
{{tham khảo}}
{{thể loại Commons|Urumqi}}

{{Thành thị đặc biệt lớn của CHNDTH}}
{{Tân Cương}}

[[Thể loại:Ürümqi| ]]
[[Thể loại:Khu dân cư trên Con đường tơ lụa]]
[[Thể loại:Tỉnh lỵ Trung Quốc]]
[[Thể loại:Khu dân cư ở Tân Cương]]
[[Thể loại:Trung Quốc năm 1762]]
[[Thể loại:Khởi đầu năm 1762]]
[[Thể loại:Thành phố Trung Á]]