Xem mã nguồn của Methamphetamin

{{Infobox drug
| IUPAC_name = (''RS'')-''N''-methyl-1-phenylpropan-2-amine
| image = Racemic methamphetamine.svg
| alt = Hình ảnh hỗn hợp racemic của methamphetamin
| imageL = (R)-methamphetamine-based-on-xtal-3D-bs-17.png
| altL = Mô hình 3D của hợp chất levo-methamphetamin
| imageR = (S)-methamphetamine-based-on-xtal-3D-bs-17.png
| altR = Mô hình 3D của hợp chất dextro-methamphetamin

<!-- Clinical data -->| pronounce = {{IPAc-en|ˌ|m|ɛ|θ|æ|m|ˈ|f|ɛ|t|əm|iː|n}}<br/>({{Respell|METH|am|FET|ə|meen}}), {{IPAc-en|ˌ|m|ɛ|θ|ə|m|ˈ|f|ɛ|t|əm|iː|n}}<br/>({{Respell|METH|əm|FET|ə|meen}}), {{IPAc-en|ˌ|m|ɛ|θ|ə|m|ˈ|f|ɛ|t|əm|ə|n}}<br/>({{Respell|METH|əm|FET|ə|mən}})<ref>{{Chú thích bách khoa toàn thư |entry-url=https://www.lexico.com/en/definition/methamphetamine |entry=methamphetamine |dictionary=Lexico |access-date=ngày 22 tháng 4 năm 2022 |title=Methamphetamine |archive-date=ngày 14 tháng 6 năm 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210614004641/https://www.lexico.com/en/definition/methamphetamine |url-status=dead }}</ref>
| tradename = Desoxyn, Methedrine
| Drugs.com = {{Drugs.com|monograph|methamphetamine-hydrochloride}}
| licence_US = Methamphetamine
| pregnancy_AU = 
| pregnancy_US = C
| legal_AU = S8
| legal_CA = Danh mục I
| legal_DE = Anlage II
| legal_NZ = Lớp A
| legal_UK = Lớp A
| legal_US = Danh mục II
| legal_UN = Danh mục Hướng thần II
| dependency_liability = Lệ thuộc thể chất: Không; Lệ thuộc tâm thần: Cao
| addiction_liability = Cao
| routes_of_administration = Y tế: Đường uống<br/>Tiêu khiển: Đường uống, tiêm tĩnh mạch, tiêm bắp, tiên dưới da, hít, đặt trực tràng, đặt âm đạo
<!-- Pharmacokinetic data -->| bioavailability = Đường uống: 67%<ref name="pmid19426289"/><ref name="Schep"/><ref name="pmid25176528"/><ref name="Bioavailability">{{Chú thích tạp chí |vauthors = Rau T, Ziemniak J, Poulsen D |title = The neuroprotective potential of low-dose methamphetamine in preclinical models of stroke and traumatic brain injury |journal = Prog. Neuropsychopharmacol. Biol. Psychiatry |volume = 64 |pages = 231–6 |year = 2015 |pmid = 25724762 |doi = 10.1016/j.pnpbp.2015.02.013 |quote = In humans, the oral bioavailability of methamphetamine is approximately 70% but increases to 100% following intravenous (IV) delivery (Ares-Santos et al., 2013). |doi-access = free }}</ref><br/>Hít qua mũi: 79%<ref name="pmid19426289"/><ref name="Schep"/><br/>Hít bằng miệng: 67–90%<ref name="pmid19426289"/><ref name="Schep"/><ref name="pmid25176528"/><br/>Tiêm tĩnh mạch: 100%<ref name="pmid19426289"/><ref name="Bioavailability"/>
| protein_bound = Varies widely<ref name="Pubchem1">{{Chú thích bách khoa toàn thư |title = Methamphetamine |section-url = https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/1206#section=Toxicity |work = PubChem Compound |publisher = National Center for Biotechnology Information |section = Toxicity |access-date = ngày 4 tháng 1 năm 2015 |archive-date = ngày 4 tháng 1 năm 2015 |archive-url = https://web.archive.org/web/20150104182703/https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/1206#section=Toxicity |url-status = live }}</ref>
| metabolism = [[CYP2D6]]<ref name="Methamphetamine – p-hydroxymethamphetamine CYP2D6 review">{{Chú thích tạp chí |vauthors = Sellers EM, Tyndale RF |title = Mimicking gene defects to treat drug dependence |journal = Ann. N. Y. Acad. Sci. |volume = 909 |issue = 1|pages = 233–246 |date = 2000 |pmid = 10911933 |doi = 10.1111/j.1749-6632.2000.tb06685.x |quote = Methamphetamine, a central nervous system stimulant drug, is p-hydroxylated by CYP2D6 to less active p-OH-methamphetamine. |bibcode = 2000NYASA.909..233S |s2cid = 27787938 }}</ref><ref name="FDA Pharmacokinetics"/> and [[Flavin-containing monooxygenase 3|FMO3]]<ref name="FMO"/><ref name="FMO3-Primary"/>
| onset = Đường uống: 3{{nbsp}}giờ (đỉnh)<ref name="pmid19426289"/><br/>Hít qua mũi: <15{{nbsp}}phút<ref name="pmid19426289"/><br/>Hít bằng miệng: <18{{nbsp}}phút<ref name="pmid19426289"/><ref name="Schep"/><br/>Tiêm tĩnh mạch: <15{{nbsp}}phút<ref name="pmid19426289"/>
| elimination_half-life = 9–12{{nbsp}}giờ (khoảng 5–30{{nbsp}}giờ) (cho mọi đường dùng)<ref name="pmid19426289"/><ref name="Schep"/>
| duration_of_action = 8–12{{nbsp}}giờ<ref name="pmid25176528">{{Chú thích tạp chí | vauthors = Courtney KE, Ray LA | title = Methamphetamine: an update on epidemiology, pharmacology, clinical phenomenology, and treatment literature | journal = Drug Alcohol Depend | volume = 143 | issue = | pages = 11–21 | date = tháng 10 năm 2014 | pmid = 25176528 | pmc = 4164186 | doi = 10.1016/j.drugalcdep.2014.08.003 | url = }}</ref>
| excretion = Qua [[thận]]

<!-- Identifiers -->| CAS_number = 537-46-2
| CAS_number_Ref = {{cascite|correct|CAS}}
| ATC_prefix = N06
| ATC_suffix = BA03
| ATC_supplemental = 
| PubChem = 1206
| IUPHAR_ligand = 4803
| DrugBank = DB01577
| DrugBank_Ref = {{drugbankcite|correct|drugbank}}
| ChemSpiderID = 1169
| ChemSpiderID_Ref = {{chemspidercite|correct|chemspider}}
| UNII = 44RAL3456C
| UNII_Ref = {{fdacite|correct|FDA}}
| KEGG = D08187
| KEGG_Ref = {{keggcite|correct|kegg}}
| ChEBI = 6809
| ChEBI_Ref = {{ebicite|correct|EBI}}
| ChEMBL = 1201201
| ChEMBL_Ref = {{ebicite|correct|EBI}}
| NIAID_ChemDB = 
| PDB_ligand = B40
| synonyms = {{nowrap|''N''-[[methylamphetamine]]}}, {{nowrap|''N'',α-[[dimethylphenethylamine]]}}, desoxyephedrine

<!-- Chemical data -->| C = 10
| H = 15
| N = 1
| SMILES = CNC(C)Cc1ccccc1
| StdInChI = 1S/C10H15N/c1-9(11-2)8-10-6-4-3-5-7-10/h3-7,9,11H,8H2,1-2H3
| StdInChIKey = MYWUZJCMWCOHBA-UHFFFAOYSA-N

<!-- Physical data -->| StdInChIKey_Ref = {{stdinchicite|correct|chemspider}}
| StdInChI_Ref = {{stdinchicite|correct|chemspider}}
| melting_point = 170
| melting_notes = <ref name="Pubchem2"/>
| boiling_point = 212
| boiling_notes = tại 760&nbsp;[[mmHg]]<ref name="Pubchem2">{{Chú thích bách khoa toàn thư |title = Methamphetamine |section-url = https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/1206#section=Chemical-and-Physical-Properties |work = PubChem Compound |publisher = National Center for Biotechnology Information |section = Chemical and Physical Properties |access-date = ngày 4 tháng 1 năm 2015 |archive-date = ngày 4 tháng 1 năm 2015 |archive-url = https://web.archive.org/web/20150104182703/https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/1206#section=Chemical-and-Physical-Properties |url-status = live }}</ref>
| verifiedrevid = 589084691
| INN = Metamfetamine<!--"Metamfetamine [INN]" from https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Methamphetamine#section=Depositor-Supplied-Synonyms-->
| legal_BR = F2
| legal_BR_comment = <ref>{{Chú thích web |author=Anvisa |author-link=Brazilian Health Regulatory Agency |date = ngày 24 tháng 7 năm 2023 |title=RDC Nº 804 - Listas de Substâncias Entorpecentes, Psicotrópicas, Precursoras e Outras sob Controle Especial |trans-title=Collegiate Board Resolution No. 804 - Lists of Narcotic, Psychotropic, Precursor, and Other Substances under Special Control|url=https://www.in.gov.br/en/web/dou/-/resolucao-rdc-n-804-de-24-de-julho-de-2023-498447451 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20230827163149/https://www.in.gov.br/en/web/dou/-/resolucao-rdc-n-804-de-24-de-julho-de-2023-498447451 |archive-date = ngày 27 tháng 8 năm 2023 |access-date = ngày 27 tháng 8 năm 2023 |publisher=[[Diário Oficial da União]] |language=pt-BR |publication-date = ngày 25 tháng 7 năm 2023}}</ref>
| index2_label = (dl)-Methamphetamine hydrochloride
| CAS_number2_Ref = {{cascite|correct|CAS}}
| CAS_number2 = 300-42-5
| UNII2_Ref = {{fdacite|correct|FDA}}
| UNII2 = 24GNZ56D62
| chirality = [[hỗn hợp racemic]]
}}'''Methamphetamin{{#tag:ref|Một số tên khác: methamphetamine, ''N''-methylamphetamine, desoxyephedrine, Syndrox, Methedrine, và Desoxyn.<ref name="EMCDDA profile">{{Chú thích web |url = http://www.emcdda.europa.eu/publications/drug-profiles/methamphetamine |title = Methamphetamine |date = 8 tháng 1 năm 2015 |website = Drug profiles |publisher = [[European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction]] (EMCDDA) |access-date = 27 tháng 11 năm 2018 |quote = The term metamfetamine (the International Non-Proprietary Name: INN) strictly relates to the specific enantiomer (S)-N,α-dimethylbenzeneethanamine. |archive-url = https://web.archive.org/web/20160415220149/http://www.emcdda.europa.eu/publications/drug-profiles/methamphetamine |archive-date = 15 tháng 4 năm 2016 |url-status = live }}</ref><ref name="DB ID">{{Chú thích bách khoa toàn thư |title = Methamphetamine |section-url = http://www.drugbank.ca/drugs/DB01577#identification |work = DrugBank |publisher = University of Alberta |date = 8 tháng 2 năm 2013 |section = Identification |access-date = 1 tháng 1 năm 2014 |archive-date = 28 tháng 12 năm 2015 |archive-url = https://web.archive.org/web/20151228164940/http://www.drugbank.ca/drugs/DB01577#identification |url-status = live }}</ref><ref name="addictionlibrary.org">{{Chú thích web |url = http://addictionlibrary.org/prescription/methedrine.html |title = Methedrine (methamphetamine hydrochloride): Uses, Symptoms, Signs and Addiction Treatment |newspaper = Addictionlibrary.org |access-date = 16 tháng 1 năm 2016 |archive-url = https://web.archive.org/web/20160304045442/http://addictionlibrary.org/prescription/methedrine.html |archive-date = 4 tháng 3 năm 2016 |url-status = live }}</ref>

Một số tên lóng của methamphetamin trong tiếng Anh là: '''speed''', '''meth''', '''crank''' và dạng hydrochloride là '''crystal''', '''crystal meth''', '''glass''', '''shards''', và '''ice'''.<ref name="methhelponline.com">{{Chú thích web |title = Meth Slang Names |url = http://www.methhelponline.com/meth-slang.htm |website = MethhelpOnline |access-date = 1 tháng 1 năm 2014 |archive-url = https://web.archive.org/web/20131207185806/http://www.methhelponline.com/meth-slang.htm |archive-date = 7 tháng 12 năm 2013 |url-status = live }}</ref> Tại New Zealand, methamphetamin có từ lóng là '''P'''.<ref name="police.govt.nz">{{Chú thích web |url = http://www.police.govt.nz/advice/drugs-and-alcohol/methamphetamine-and-law |title = Methamphetamine and the law |access-date = 30 tháng 12 năm 2014 |archive-url = https://web.archive.org/web/20150128175632/http://www.police.govt.nz/advice/drugs-and-alcohol/methamphetamine-and-law |archive-date = 28 tháng 1 năm 2015 |url-status = live }}</ref>|group="chú thích"}}''' (tên đầy đủ '''''N''-methylamphetamin''', thường gọi là '''ma túy đá''') là một chất kích thích [[hệ thần kinh trung ương]] nhóm [[amphetamin]] từng được sử dụng không phổ biến như một phương pháp điều trị bổ sung cho [[rối loạn tăng động giảm chú ý]] (ADHD), và béo phì, nhưng lại phổ biến được sử dụng như một [[Sử dụng thuốc giải trí|loại thuốc giải trí tiêu khiển]].<ref name="Recent advances in methamphetamine neurotoxicity – 2015 review">{{Chú thích tạp chí|vauthors=Yu S, Zhu L, Shen Q, Bai X, Di X|date=tháng 3 năm 2015|title=Recent advances in methamphetamine neurotoxicity mechanisms and its molecular pathophysiology|journal=Behav. Neurol.|volume=2015|pages=103969|doi=10.1155/2015/103969|pmc=4377385|pmid=25861156|quote=In 1971, METH was restricted by US law, although oral METH (Ovation Pharmaceuticals) continues to be used today in the USA as a second-line treatment for a number of medical conditions, including attention deficit hyperactivity disorder (ADHD) and refractory obesity [3].|doi-access=free}}</ref> Methamphetamin được phát hiện vào năm 1893 và tồn tại dưới dạng hai [[chất đối quang]] (''enantiomer''):{{#tag:ref|Chất đối quang (''enantiomer'') là phân tử có cấu trúc trông như hình ảnh phản chiếu qua gương của phân tử kia. Khi xoay cấu trúc phân tử, các nhóm chức gắn vào carbon bất đối không thể trùng nhau được.<ref name="Enantiomers">{{Chú thích sách | title = IUPAC Compendium of Chemical Terminology | chapter = Enantiomer | work=IUPAC Goldbook | publisher=International Union of Pure and Applied Chemistry | year = 2009 | doi=10.1351/goldbook.E02069 | isbn = 9780967855097 | chapter-url=http://goldbook.iupac.org/E02069.html | archive-url=https://web.archive.org/web/20130317002318/http://goldbook.iupac.org/E02069.html | access-date=14 tháng 3 năm 2014 | archive-date=17 tháng 3 năm 2013 | quote=One of a pair of molecular entities which are mirror images of each other and non-superposable.}}</ref><br/>Levomethamphetamin còn có tên là {{nowrap|L-methamphetamine}}, {{nowrap|(''R'')-methamphetamine}}, hoặc là levmetamfetamine (theo [[Danh pháp INN]]). Dextromethamphetamin có tên khác là {{nowrap|D-methamphetamine}}, {{nowrap|(''S'')-methamphetamine}}, hoặc metamfetamine ([[International Nonproprietary Name|INN]]).<ref name="EMCDDA profile"/><ref>{{Chú thích bách khoa toàn thư | title=Levomethamphetamine | url=https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/summary/summary.cgi?cid=36604 | work=Pubchem Compound | publisher=National Center for Biotechnology Information | access-date=27 tháng 11 năm 2018 | archive-url=https://web.archive.org/web/20141006215922/http://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/summary/summary.cgi?cid=36604 | archive-date=6 tháng 10 năm 2014 | url-status=live }}</ref>|group="chú thích"}} [[Levomethamphetamine|levo-methamphetamin]] và [[dextro-methamphetamin]]. Danh pháp ''methamphetamin'' đề cập cho một chất hóa học cụ thể, đó là dạng base liên hợp của amin (''free-base'') ở dạng amin tinh khiết của với tỷ lệ ngang nhau giữa levo-methamphetamin và dextro-methamphetamin. Methamphetamin hiếm khi được chỉ định vì nguy cơ [[Chất độc|gây độc thần kinh]] đối với con người và hành vi lạm dụng giải trí tiêu khiển như một loại [[thuốc kích dục]] và thuốc hưng thần (''euphoria''). Dextroamphetamin kích thích hệ thần kinh trung ương mạnh hơn levomethamphetamin.

Buôn bán và vận chuyển hỗn hợp racemic methamphetamin và dextromethamphetamin đều bị coi là bất hợp pháp. Tỷ lệ sử dụng methamphetamin cao nhất xảy ra ở các khu vực Châu Á và Châu Đại Dương, và ở Hoa Kỳ, methamphetamin được phân loại là chất kiểm soát theo danh mục II. Ở Hoa Kỳ, levomethamphetamin là thuốc không kê đơn, sử dụng làm thuốc thông mũi dạng hít.{{#tag:ref|Thành phần hoạt chất trong một số thuốc hít không kê đơn ở Hoa Kỳ là ''levmetamfetamine''. Đây là danh pháp [[International Nonproprietary Name|INN]] và [[United States Adopted Name|danh pháp theo quy định của Hoa Kỳ]] của levomethamphetamin.<ref name="FDA levmetamfetamine">{{Chú thích bách khoa toàn thư |title = Code of Federal Regulations Title 21: Subchapter D – Drugs for human use |section = Part 341 – cold, cough, allergy, bronchodilator, and antiasthmatic drug products for over-the-counter human use |section-url = https://www.accessdata.fda.gov/scripts/cdrh/cfdocs/cfcfr/cfrsearch.cfm?fr=341.80 |website = United States Food and Drug Administration |date = tháng 4 năm 2015 |quote = Topical nasal decongestants --(i) For products containing levmetamfetamine identified in 341.20(b)(1) when used in an inhalant dosage form. The product delivers in every 800 milliliters of air 0.04 to 0.150 milligrams of levmetamfetamine. |access-date = 7 tháng 3 năm 2016 |archive-date = 25 tháng 12 năm 2019 |archive-url = https://web.archive.org/web/20191225081836/https://www.accessdata.fda.gov/scripts/cdrh/cfdocs/cfcfr/cfrsearch.cfm?fr=341.80 |url-status = live }}</ref><ref>{{Chú thích bách khoa toàn thư |title = Levomethamphetamine |section = Identification |section-url = https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/summary/summary.cgi?cid=36604#section=Identification |work = Pubchem Compound |publisher = National Center for Biotechnology Information |access-date = 25 tháng 2 năm 2023 |archive-date = 6 tháng 10 năm 2014 |archive-url = https://web.archive.org/web/20141006215922/http://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/summary/summary.cgi?cid=36604#section=Identification |url-status = live }}</ref>|name="OTC levmetamfetamine"|group="chú thích"}} Hầu hết tất cả mọi quốc gia trên thế giới, việc sản xuất, phân phối, mua bán và sở hữu methamphetamin đều phải được kiểm soát hoặc bị cấm, do nó nằm trong danh mục II của hiệp ước Liên hợp quốc về các chất ma túy. Mặc dù dextromethamphetamin có tác dụng mạnh hơn nhưng racemic của methamphetamin thường được sản xuất bất hợp pháp hơn do tổng hợp khá dễ dàng và tiền chất tổng hợp thường sẵn có.

Ở liều thấp, methamphetamin giúp nâng cao tâm trạng (hưng thần), tăng tập trung, chú ý và tạo cảm giác tràn đầy sức sống cho những người mệt mỏi, chán ăn và thúc đẩy giảm cân. Đối với liều cao kéo dài, chất có thể gây ra [[Rối loạn tâm thần do chất kích thích|rối loạn tâm thần]], [[co giật]] và [[xuất huyết não]]. Sử dụng liều cao kéo dài có thể gây [[rối loạn cảm xúc]] (rối loạn tâm trạng), [[Rối loạn tâm thần do chất kích thích|rối loạn tâm thần]] (ví dụ: [[ảo giác]], sảng, [[hoang tưởng]], [[paranoia]]) và [[Gây hấn|bạo lực]]. Đối với giải trí tiêu khiển, methamphetamin có khả năng tăng năng lượng, hưng thần và [[Thuốc kích dục|tăng ham muốn và khả năng tình dục]] đến một mức độ mà người dùng có thể tham gia vào các hoạt động tình dục liên tục trong vài ngày.<ref>{{Chú thích web|url=http://www.nbcnews.com/id/6646180/ns/health-addictions/t/meths-aphrodisiac-effect-adds-drugs-allure/|tựa đề=Meth's aphrodisiac effect adds to drug's allure - Health - Addictions {{!}} NBC News|ngày=2013-08-12|website=web.archive.org|ngày truy cập=2022-10-29|archive-date = ngày 12 tháng 8 năm 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130812083225/http://www.nbcnews.com/id/6646180/ns/health-addictions/t/meths-aphrodisiac-effect-adds-drugs-allure/|url-status=bot: unknown}}</ref> Methamphetamin được biết là gây nghiện cao. Khi ngừng sử dụng methamphetamin có thể dẫn đến [[hội chứng cai nghiện cấp tính]] (PAWS). Methamphetamin liều cao có khả năng gây [[Độc tính thần kinh|ngộ độc]] các [[neuron]] [[Con đường dopaminergic|dopaminergic]] [[trung não]] của người. Methamphetamin được chứng minh là có ái lực cao với neuron serotonergic hơn amphetamin.<ref name="Low dose Ntox">{{Chú thích tạp chí|vauthors=Yu S, Zhu L, Shen Q, Bai X, Di X|year=2015|title=Recent advances in methamphetamine neurotoxicity mechanisms and its molecular pathophysiology|journal=Behav Neurol|volume=2015|pages=1–11|doi=10.1155/2015/103969|pmc=4377385|pmid=25861156|doi-access=free}}</ref><ref name="pmid19328213">{{Chú thích tạp chí|vauthors=Krasnova IN, Cadet JL|date=tháng 5 năm 2009|title=Methamphetamine toxicity and messengers of death|journal=Brain Res. Rev.|volume=60|issue=2|pages=379–407|doi=10.1016/j.brainresrev.2009.03.002|pmc=2731235|pmid=19328213|quote=Neuroimaging studies have revealed that METH can indeed cause neurodegenerative changes in the brains of human addicts (Aron and Paulus, 2007; Chang et al., 2007). These abnormalities include persistent decreases in the levels of dopamine transporters (DAT) in the orbitofrontal cortex, dorsolateral prefrontal cortex, and the caudate-putamen (McCann et al., 1998, 2008; Sekine et al., 2003; Volkow et al., 2001a, 2001c). The density of serotonin transporters (5-HTT) is also decreased in the midbrain, caudate, putamen, hypothalamus, thalamus, the orbitofrontal, temporal, and cingulate cortices of METH-dependent individuals (Sekine et al., 2006)&nbsp;...<br/>Neuropsychological studies have detected deficits in attention, working memory, and decision-making in chronic METH addicts&nbsp;...<br/> There is compelling evidence that the negative neuropsychiatric consequences of METH abuse are due, at least in part, to drug-induced neuropathological changes in the brains of these METH-exposed individuals&nbsp;...<br/> Structural magnetic resonance imaging (MRI) studies in METH addicts have revealed substantial morphological changes in their brains. These include loss of gray matter in the cingulate, limbic and paralimbic cortices, significant shrinkage of hippocampi, and hypertrophy of white matter (Thompson et al., 2004). In addition, the brains of METH abusers show evidence of hyperintensities in white matter (Bae et al., 2006; Ernst et al., 2000), decreases in the neuronal marker, N-acetylaspartate (Ernst et al., 2000; Sung et al., 2007), reductions in a marker of metabolic integrity, creatine (Sekine et al., 2002) and increases in a marker of glial activation, myoinositol (Chang et al., 2002; Ernst et al., 2000; Sung et al., 2007; Yen et al., 1994). Elevated choline levels, which are indicative of increased cellular membrane synthesis and turnover are also evident in the frontal gray matter of METH abusers (Ernst et al., 2000; Salo et al., 2007; Taylor et al., 2007).}}</ref> Độc tính methamphetamin gây ra những thay đổi bất lợi trong cấu trúc và chức năng của não bộ, chẳng hạn như giảm khối lượng [[chất xám]] ở một số vùng trong não, cũng như những thay đổi bất lợi trong các dấu hiệu của sự toàn vẹn trao đổi chất.<ref name="pmid19328213"/>

Methamphetamin thuộc nhóm hóa chất [[dẫn xuất phenethylamin]] và [[dẫn xuất am]]phetamin. Methamphetamin là [[đồng phân cấu tạo]] về vị trí [[nhóm chức]] của [[dimethylphenethylamin]], có chung [[công thức hóa học]] là&nbsp;{{chem2|C10H15N|auto=1}}.

== Ứng dụng ==

=== Y học ===
Tại Hoa Kỳ, methamphetamin hydrochloride, dưới tên thương mại ''Desoxyn'', đã được FDA chấp thuận để kê đơn điều trị bệnh ADHD và béo phì ở người lớn và trẻ nhỏ.<ref name="Desoxyn"/><ref name="pmid22089317">{{Chú thích tạp chí|vauthors=Hart CL, Marvin CB, Silver R, Smith EE|date=tháng 2 năm 2012|title=Is cognitive functioning impaired in methamphetamine users? A critical review|journal=Neuropsychopharmacology|volume=37|issue=3|pages=586–608|doi=10.1038/npp.2011.276|pmc=3260986|pmid=22089317}}</ref> Tuy nhiên, FDA cũng chỉ ra rằng công dụng điều trị của methamphetamin còn hạn chế, cần được cân nhắc với những nguy cơ cố hữu liên quan đến việc sử dụng chất.<ref name="Desoxyn"/> Để tránh độc tính và nguy cơ bị tác dụng phụ, hướng dẫn chẩn đoán và điều trị của FDA khuyến nghị liều methamphetamin ban đầu là 5–10&nbsp;mg/ngày đối với ADHD ở người lớn và trẻ em trên 6 tuổi và có thể mỗi tuần tăng liều thêm 5&nbsp;mg, tối đa là 25&nbsp;mg/ngày cho đến khi đạt được đáp ứng lâm sàng tối ưu; liều hiệu quả thông thường là khoảng 20–25&nbsp;mg/ngày.<ref name="Bioavailability"/><ref name="Desoxyn"/>

Methamphetamin đôi khi được kê đơn {{Nowrap|[[off-label]]}} ([[kê đơn không theo hướng dẫn trên nhãn]]) điều trị [[chứng ngủ rũ]] và [[mất ngủ vô căn]].<ref name="pmid8341891">{{Chú thích tạp chí|vauthors=Mitler MM, Hajdukovic R, Erman MK|year=1993|title=Treatment of narcolepsy with methamphetamine|journal=Sleep|volume=16|issue=4|pages=306–317|pmc=2267865|pmid=8341891}}</ref><ref>{{Chú thích tạp chí|vauthors=Morgenthaler TI, Kapur VK, Brown T, Swick TJ, Alessi C, Aurora RN, Boehlecke B, ((Chesson AL Jr)), Friedman L, Maganti R, Owens J, Pancer J, Zak R, ((Standards of Practice Committee of the American Academy of Sleep Medicine))|year=2007|title=Practice parameters for the treatment of narcolepsy and other hypersomnias of central origin|journal=Sleep|volume=30|issue=12|pages=1705–11|doi=10.1093/sleep/30.12.1705|pmc=2276123|pmid=18246980}}</ref> Tại Hoa Kỳ, levomethamphetamin có trong một số sản phẩm thuốc thông mũi không kê đơn.'''{{#tag:ref|Một số tên khác: methamphetamine, ''N''-methylamphetamine, desoxyephedrine, Syndrox, Methedrine, và Desoxyn.<ref name="EMCDDA profile">{{Chú thích web |url = http://www.emcdda.europa.eu/publications/drug-profiles/methamphetamine |title = Methamphetamine |date = 8 tháng 1 năm 2015 |website = Drug profiles |publisher = [[European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction]] (EMCDDA) |access-date = 27 tháng 11 năm 2018 |quote = The term metamfetamine (the International Non-Proprietary Name: INN) strictly relates to the specific enantiomer (S)-N,α-dimethylbenzeneethanamine. |archive-url = https://web.archive.org/web/20160415220149/http://www.emcdda.europa.eu/publications/drug-profiles/methamphetamine |archive-date = 15 tháng 4 năm 2016 |url-status = live }}</ref><ref name="DB ID">{{Chú thích bách khoa toàn thư |title = Methamphetamine |section-url = http://www.drugbank.ca/drugs/DB01577#identification |work = DrugBank |publisher = University of Alberta |date = 8 tháng 2 năm 2013 |section = Identification |access-date = 1 tháng 1 năm 2014 |archive-date = 28 tháng 12 năm 2015 |archive-url = https://web.archive.org/web/20151228164940/http://www.drugbank.ca/drugs/DB01577#identification |url-status = live }}</ref><ref name="addictionlibrary.org">{{Chú thích web |url = http://addictionlibrary.org/prescription/methedrine.html |title = Methedrine (methamphetamine hydrochloride): Uses, Symptoms, Signs and Addiction Treatment |newspaper = Addictionlibrary.org |access-date = 16 tháng 1 năm 2016 |archive-url = https://web.archive.org/web/20160304045442/http://addictionlibrary.org/prescription/methedrine.html |archive-date = 4 tháng 3 năm 2016 |url-status = live }}</ref>

Một số tên lóng của methamphetamin trong tiếng Anh là: '''speed''', '''meth''', '''crank''' và dạng hydrochloride là '''crystal''', '''crystal meth''', '''glass''', '''shards''', và '''ice'''.<ref name="methhelponline.com">{{Chú thích web |title = Meth Slang Names |url = http://www.methhelponline.com/meth-slang.htm |website = MethhelpOnline |access-date = 1 tháng 1 năm 2014 |archive-url = https://web.archive.org/web/20131207185806/http://www.methhelponline.com/meth-slang.htm |archive-date = 7 tháng 12 năm 2013 |url-status = live }}</ref> Tại New Zealand, methamphetamin có từ lóng là '''P'''.<ref name="police.govt.nz">{{Chú thích web |url = http://www.police.govt.nz/advice/drugs-and-alcohol/methamphetamine-and-law |title = Methamphetamine and the law |access-date = 30 tháng 12 năm 2014 |archive-url = https://web.archive.org/web/20150128175632/http://www.police.govt.nz/advice/drugs-and-alcohol/methamphetamine-and-law |archive-date = 28 tháng 1 năm 2015 |url-status = live }}</ref>|group="chú thích"}}'''[[Tập tin:Desoxyn_Package_of_100_Pills.jpg|liên_kết=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Desoxyn_Package_of_100_Pills.jpg|nhỏ|Desoxyn (Methamphetamin Hydrochloride), 100 viên nén|trái|138x138px]]Bởi vì methamphetamin hay bị lạm dụng, nên loại thuốc này được quy định theo Đạo luật về các chất kiểm soát và được liệt kê theo Danh mục II ở Hoa Kỳ.<ref name="Desoxyn"/> Methamphetamin hydrochloride được phân phối tại Hoa Kỳ bắt buộc phải bao gồm nhãn [[Cảnh báo đóng hộp|cảnh báo nguy hiểm]] về khả năng gây nghiện và lạm dụng sai mục đích để [[Sử dụng thuốc giải trí|giải trí]].<ref name="Desoxyn"/>

Methamphetamin có hai dược phẩm là '''Desoxyn''' và '''Desoxyn Gradumet'''. Desoxyn Gradumet không còn được sản xuất nữa vì là dạng [[thuốc giải phóng tác dụng dài]], làm phẳng đường cong tác dụng và kéo dài thời gian tác dụng của thuốc.<ref>{{Chú thích web|url=https://www.drugs.com/sfx/desoxyn-gradumet-side-effects.html|title=Desoxyn Gradumet Side Effects|date=ngày 19 tháng 3 năm 2022|website=Drugs.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20221018043550/https://www.drugs.com/sfx/desoxyn-gradumet-side-effects.html|archive-date=ngày 18 tháng 10 năm 2022|url-status=live|access-date=ngày 18 tháng 10 năm 2022}}</ref>

=== Sử dụng để giải trí ===
{{Xem thêm|Chemsex}}[[Tập tin:Methpipe.jpg|nhỏ|Một chiếc bình để sử dụng ma túy đá|200x200px]]
Methamphetamin thường phổ biến được sử dụng để giải trí tiêu khiển vì tác dụng gây hưng phấn và kích thích mạnh, cũng như là [[Thuốc kích dục|chất kích dục]].<ref name="SF Meth">{{Chú thích video|url=http://channel.nationalgeographic.com/drugs-inc/episodes/san-francisco-meth-zombies/|title=San Francisco Meth Zombies|date=tháng 8 năm 2013|publisher=National Geographic Channel|access-date=ngày 7 tháng 7 năm 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160708142916/http://channel.nationalgeographic.com/drugs-inc/episodes/san-francisco-meth-zombies/|archive-date=ngày 8 tháng 7 năm 2016|url-status=live|asin=B00EHAOBAO|medium=TV documentary}}</ref>

Theo một bộ phim tài liệu của [[National Geographic (kênh truyền hình)|National Geographic]] TV về methamphetamin, có một kiểu văn hóa được gọi là Sử dụng chất khi quan hệ tình dục (''chemsex'' hay ''party and play'')<ref>{{Chú thích web|url=https://vaac.gov.vn/cac-chat-ma-tuy-thuong-dung-trong-hoat-dong-chemsex.html|tựa đề=Các chất ma túy thường dùng trong hoạt động Chemsex|tác giả=Kiều Trang|họ=|tên=Cục phòng, chống HIV/AIDS - Bộ Y tế Việt Nam|website=vaac.gov.vn|url-status=live|ngày truy cập=2023-10-19}}</ref> dựa trên hoạt động tình dục và sử dụng methamphetamin.<ref name="SF Meth"/> Những người tham gia tích cực vào kiểu hoạt động tình dục này gần như hoàn toàn là những người đồng tính, họ thường sẽ gặp gỡ nhau qua các trang web [[hẹn hò trên internet]] và sau đó [[quan hệ tình dục]].<ref name="SF Meth"/> Do có tác dụng kích thích tâm tinh thần và kích dục mạnh và tác dụng ức chế [[xuất tinh]] kèm theo việc sử dụng nhiều lần, quá trình quan hệ tình dục ở những lần này đôi khi có thể diễn ra liên tục trong nhiều ngày liền.<ref name="SF Meth"/> Sự "tụt dốc" trong tinh thần sau khi sử dụng methamphetamin để quan hệ thường rất nghiêm trọng, người sử dụng meth sẽ bị mắc chứng [[ngủ quá nhiều]].<ref name="SF Meth"/> Tệ nạn này thường ở các thành phố lớn ở Hoa Kỳ như San Francisco và New York City.<ref name="SF Meth"/><ref>{{Chú thích sách|title=Goldfrank's toxicologic emergencies|vauthors=Nelson LS, Lewin NA, Howland MA, Hoffman RS, Goldfrank LR, Flomenbaum NE|date=2011|publisher=McGraw-Hill Medical|isbn=978-0-07-160593-9|edition=9th|location=New York|page=1080}}</ref>{{multiple image
<!-- Essential parameters -->| align = center
| direction = horizontal
| width = <!-- Extra parameters -->
| header = 
| header_align = center
| header_background = 
| footer = 
| footer_align = 
| footer_background = 
| background color = <!-- Images – the template can take up to 10 -->
| image1 = Desoxyn (methamphetamine) 5 mg tablets.jpg
| image2 = Blue Crystal Meth.jpg
<!-- Image parameters – width is ignored if the "essential parameter" width is specified -->| width1 = 200
| caption1 = Desoxyn dạng viên nén&nbsp;– methamphetamine hydrochloride dùng làm dược phẩm
| alt1 = Desoxyn viên nén
| width2 = 180
| caption2 = Methamphetamin dạng tinh thể, còn gọi là ma túy đá (crystal meth). Đây là dạng methamphetamin hydrochloride bất hợp pháp
| alt2 = Methamphetamin dạng tinh thể, còn gọi là ma túy đá (crystal meth)
}}

== Chống chỉ định ==
[[Chống chỉ định]] methamphetamin ở những người có tiền sử [[rối loạn sử dụng chất gây nghiện]], [[bệnh tim mạch]], [[Cáu gắt|dễ bị kích động]], dễ lo âu, hoặc ở những bệnh nhân bị [[xơ cứng động mạch]], [[Cườm nước|glôcôm]], [[cường giáp]] hoặc [[tăng huyết áp]] mức độ nặng.<ref name="Desoxyn"/> FDA khuyến cáo những cá nhân đã từng có phản ứng [[quá mẫn]] với các chất kích thích khác trong quá khứ hoặc hiện đang dùng [[Chất ức chế monoamin oxidase|thuốc ức chế monoamin oxidase]] (MAOIs) không nên dùng methamphetamin.<ref name="Desoxyn"/> FDA cũng khuyến cáo những người mắc [[rối loạn lưỡng cực]], [[trầm cảm]], tăng [[huyết áp]], các vấn đề về chức năng gan hoặc thận, [[hưng cảm]], [[loạn thần]], [[hội chứng Raynaud]], [[cơn động kinh]], các vấn đề về [[tuyến giáp]], [[tic]] hoặc [[hội chứng Tourette]] nên theo dõi các triệu chứng của họ khi dùng methamphetamin.<ref name="Desoxyn"/> Do nguy cơ ảnh hưởng đến chậm phát triển thể chất, FDA khuyên nên theo dõi chiều cao và cân nặng của trẻ em và thanh thiếu niên trong quá trình điều trị.<ref name="Desoxyn"/>

== Tác dụng phụ ==

=== Tác dụng lên thể chất ===
Tác động lên sức khỏe thể chất của methamphetamin bao gồm [[chán ăn]], tăng động, [[giãn đồng tử]], da ửng đỏ, [[Mồ hôi|đổ mồ hôi nhiều]], khô miệng và [[nghiến răng]] (gây nên hiện tượng [[miệng meth]]), nhức đầu, [[rối loạn nhịp tim]] (thường là [[Nhịp tim nhanh bất thường|nhịp nhanh]] hoặc [[Nhịp tim chậm|nhịp chậm]]), [[Nhịp thở nhanh|thở nhanh]], [[tăng huyết áp]], [[huyết áp thấp|tụt huyết áp]], [[tăng thân nhiệt]], tiêu chảy, táo bón, [[mờ mắt]], chóng mặt, [[co giật]], tê, run, da khô, [[mụn trứng cá]] và người xanh xao.<ref name="Desoxyn"/><ref name="Westfall">{{Chú thích sách|title=Goodman & Gilman's Pharmacological Basis of Therapeutics|vauthors=Westfall DP, Westfall TC|publisher=McGraw-Hill|year=2010|isbn=978-0-07-162442-8|veditors=Brunton LL, Chabner BA, Knollmann BC|edition=12th|location=New York|section=Miscellaneous Sympathomimetic Agonists|access-date=ngày 1 tháng 1 năm 2014|section-url=http://www.accessmedicine.com/content.aspx?aID=16661601|archive-url=https://web.archive.org/web/20131110094145/http://www.accessmedicine.com/content.aspx?aID=16661601|archive-date=ngày 10 tháng 11 năm 2013}}</ref> Người dùng meth lâu dài có thể bị [[loét da]];<ref name="NIH-What">{{Chú thích web|url=https://www.drugabuse.gov/publications/research-reports/methamphetamine/what-are-long-term-effects-methamphetamine-misuse|title=What are the long-term effects of methamphetamine misuse?|date=tháng 10 năm 2019|work=National Institute on Drug Abuse|publisher=[[National Institutes of Health]], U.S. Department of Health & Human Services|archive-url=https://web.archive.org/web/20200329012502/https://www.drugabuse.gov/publications/research-reports/methamphetamine/what-are-long-term-effects-methamphetamine-misuse|archive-date=ngày 29 tháng 3 năm 2020|url-status=live|access-date=ngày 15 tháng 3 năm 2020}}</ref><ref name="Elkins">{{Chú thích web|url=https://www.drugrehab.com/addiction/drugs/crystal-meth/sores/|title=Meth Sores|date=ngày 27 tháng 2 năm 2020|work=DrugRehab.com|publisher=Advanced Recovery Systems|archive-url=https://web.archive.org/web/20200814113224/https://www.drugrehab.com/addiction/drugs/crystal-meth/sores/|archive-date=ngày 14 tháng 8 năm 2020|url-status=live|access-date=ngày 15 tháng 3 năm 2020|vauthors=Elkins C}}</ref> những vết này có thể là do họ "gãi ngứa"<ref name="NIH-What"/> vì họ tin rằng có côn trùng nào đó đang bò dưới da.<ref name="Elkins"/> Có nhiều báo các về trường hợp tử vong liên quan đến sốc methamphetamin.<ref>{{Chú thích web|url=https://nida.nih.gov/research-topics/trends-statistics/overdose-death-rates|tựa đề=Overdose Death Rates|họ=Abuse|tên=National Institute on Drug|ngày=2022-01-20|website=National Institute on Drug Abuse|ngôn ngữ=en|ngày truy cập=2022-10-29}}</ref><ref>{{Chú thích web|url=https://www.bluecrestrc.com/can-you-overdose-on-meth/|tựa đề=Meth Overdose Symptoms, Effects & Treatment {{!}} BlueCrest|họ=Bluecrest|ngày=2019-06-17|website=Bluecrest Recovery Center|ngôn ngữ=en-US|ngày truy cập=2022-10-29}}</ref>

==== Miệng meth ====
[[Tập tin:Suspectedmethmouth09-19-05.jpg|liên_kết=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/Suspectedmethmouth09-19-05.jpg/220px-Suspectedmethmouth09-19-05.jpg|nhỏ|Một trường hợp nghi ngờ miệng meth]]Người sử dụng và người nghiện methamphetamin có thể bị hỏng răng với tốc độ nhanh chóng, tình trạng này nghiêm trọng nhất ở những người sử dụng thuốc qua đường tiêm chích.<ref name="pubmed.ncbi.nlm.nih.gov">{{Chú thích tạp chí|last=Hussain|first=Fahmida|last2=Frare|first2=Robert W.|last3=Py Berrios|first3=Karen L.|date=2012-07|title=Drug abuse identification and pain management in dental patients: a case study and literature review|url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22782046/|journal=General Dentistry|volume=60|issue=4|pages=334–345; quiz 346–347|issn=0363-6771|pmid=22782046}}</ref> Theo [[Hiệp hội nha khoa Hoa Kỳ|Hiệp hội Nha khoa Hoa Kỳ]], bệnh miệng meth "có thể là do sự kết hợp của những thay đổi tâm lý và sinh lý do thuốc gây ra, dẫn đến chứng [[khô miệng]], [[Vệ sinh răng miệng|không vệ sinh răng miệng]] trong thời gian dài, và chứng [[nghiến răng]]".<ref name="pubmed.ncbi.nlm.nih.gov"/><ref>{{Chú thích web|url=http://www.ada.org/prof/resources/topics/methmouth.asp|tựa đề=ADA.org: A-Z Topics: Methamphetamine Use (Meth Mouth)|ngày=2008-06-01|website=web.archive.org|ngày truy cập=2022-10-29|archive-date = ngày 1 tháng 6 năm 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080601035323/http://www.ada.org/prof/resources/topics/methmouth.asp|url-status=bot: unknown}}</ref> Tuy nhiên một số nhà nghiên cứu cho rằng tác dụng hỏng răng của meth bị phóng đại và cách điệu hóa để tạo ra định kiến, định hướng người sử dụng như một sự răn đe, cảnh báo người bắt đầu sử dụng methamphetamin.<ref name="pmid22089317"/>

==== Bệnh lây truyền qua đường tình dục ====
Việc sử dụng meth được phát hiện là có khả năng làm trầm trọng thêm tình trạng [[quan hệ tình dục không an toàn]] ở cả bạn tình [[HIV/AIDS|nhiễm HIV]] và bạn tình không quen biết.<ref name="ncbi.nlm.nih.gov">{{Chú thích tạp chí|last=Halkitis|first=Perry N.|last2=Mukherjee|first2=Preetika Pandey|last3=Palamar|first3=Joseph J.|date = ngày 26 tháng 7 năm 2008 |title=Longitudinal Modeling of Methamphetamine Use and Sexual Risk Behaviors in Gay and Bisexual Men|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4669892|journal=AIDS and Behavior|language=en|volume=13|issue=4|pages=783–791|doi=10.1007/s10461-008-9432-y|issn=1090-7165}}</ref> Những phát hiện này cho thấy rằng việc sử dụng methamphetamin và quan hệ tình dục qua đường hậu môn không có phương tiện bảo vệ là những hành vi nguy hiểm, có khả năng tăng nguy cơ lây truyền [[HIV]] ở nam giới đồng tính và dị tính luyến ái.<ref name="ncbi.nlm.nih.gov"/> Sử dụng methamphetamin cho phép cả hai giới hoạt động tình dục kéo dài liên tục, có thể gây lở loét và trầy xước bộ phận sinh dục cũng như [[chứng cương đau]] ở nam giới.<ref name="Desoxyn"/><ref name=":3">Patrick Moore (tháng 6 năm 2005). "We Are Not OK". VillageVoice. Lưu trữ bản gốc ngày 4 tháng 6 năm 2011. Truy cập ngày 15 tháng 1 năm 2011.</ref> Methamphetamin cũng có thể gây lở loét và trầy xước trong miệng do nghiến răng, làm tăng nguy cơ lây nhiễm bệnh qua đường tình dục.<ref name="Desoxyn"/><ref name=":3"/>

Bên cạnh việc lây truyền HIV qua đường tình dục, HIV cũng có thể lây giữa những người sử dụng chung kim tiêm.<ref name=":5">{{Chú thích web|url=http://www.med.unsw.edu.au/NDARCWeb.nsf/resources/NDLERF_Methamphetamine/$file/NDLERF+USE+AND+HEALTH.pdf|tựa đề=Methamphetamine Use and Health|ngày=2008-08-16|website= University of New South Wales|ngày truy cập=2022-10-29|archive-date = ngày 16 tháng 8 năm 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080816134234/http://www.med.unsw.edu.au/NDARCWeb.nsf/resources/NDLERF_Methamphetamine/$file/NDLERF+USE+AND+HEALTH.pdf|url-status=bot: unknown}}</ref> Mức độ dùng chung kim tiêm giữa những người sử dụng methamphetamin cũng tương tự như ở những đối tượng sử dụng ma túy khác.<ref name=":5"/>

=== Tác dụng tâm lý ===
Các tác động lên tâm lý của methamphetamin bao gồm [[khí sắc thăng]] (''euphoria''), [[khí sắc trầm]] (''dysphoria''), thay đổi [[ham muốn tình dục]], cảnh giác, e ngại và tập trung, giảm cảm giác mệt mỏi, làm [[mất ngủ]] hoặc gây tỉnh táo, [[tự tin]], hòa đồng, dễ nổi cáu, bồn chồn, [[hoang tưởng]] và các hành vi lặp đi lặp lại và ám ảnh.<ref name="Desoxyn">{{Chú thích web |title = Desoxyn Prescribing Information |url = http://www.accessdata.fda.gov/drugsatfda_docs/label/2013/005378s028lbl.pdf |date = tháng 12 năm 2013 |website = United States Food and Drug Administration |access-date = ngày 6 tháng 1 năm 2014 |archive-url = https://web.archive.org/web/20140102192621/http://www.accessdata.fda.gov/drugsatfda_docs/label/2013/005378s028lbl.pdf |archive-date = ngày 2 tháng 1 năm 2014 |url-status = live }}</ref><ref name="Westfall"/><ref name="Merck_Manual_Amphetamines">{{Chú thích web|url=http://www.merckmanuals.com/professional/special_subjects/drug_use_and_dependence/amphetamines.html|title=Amphetamines|date=tháng 2 năm 2012|website=Merck Manual for Health Care Professionals|publisher=Merck|archive-url=https://web.archive.org/web/20120506232123/http://www.merckmanuals.com/professional/special_subjects/drug_use_and_dependence/amphetamines.html|archive-date=ngày 6 tháng 5 năm 2012|url-status=live|access-date=ngày 8 tháng 5 năm 2012|vauthors=O'Connor PG}}</ref> Điểm đặc biệt của methamphetamin và các chất kích thích có liên quan là hành vi/nghi thức "khuôn mẫu".<ref>{{Chú thích tạp chí|last=Rusyniak|first=Daniel E.|date=2011-8|title=Neurologic manifestations of chronic methamphetamine abuse|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3148451/|journal=Neurologic clinics|volume=29|issue=3|pages=641–655|doi=10.1016/j.ncl.2011.05.004|issn=0733-8619|pmc=3148451|pmid=21803215}}</ref> Sử dụng methamphetamin cũng có mối tương quan cao với [[lo âu]], [[trầm cảm]], [[Rối loạn tâm thần do chất kích thích|rối loạn tâm thần]] do [[Rối loạn tâm thần do chất kích thích|amphetamin]], [[tự sát]] và các [[hành vi bạo lực]].<ref name="Darke-2008">{{Chú thích tạp chí|vauthors=Darke S, Kaye S, McKetin R, Duflou J|date=tháng 5 năm 2008|title=Major physical and psychological harms of methamphetamine use|journal=Drug Alcohol Rev.|volume=27|issue=3|pages=253–262|doi=10.1080/09595230801923702|pmid=18368606}}</ref><ref name="Sword">{{Chú thích báo|date=ngày 26 tháng 12 năm 2021|title=Missouri sword slay suspect smiles for mug shot after allegedly killing beau|agency=New York Post|url=https://nypost.com/2021/12/26/missouri-woman-grins-for-mug-shot-after-alleged-sword-slay/|url-status=live|access-date=ngày 26 tháng 12 năm 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211226192534/https://nypost.com/2021/12/26/missouri-woman-grins-for-mug-shot-after-alleged-sword-slay/|archive-date=ngày 26 tháng 12 năm 2021|vauthors=Raskin S}}</ref>

=== Độc thần kinh và miễn dịch thần kinh ===
[[Tập_tin:Glial_ntox_review.jpg|phải|nhỏ|400x400px|Sơ đồ này mô tả các cơ chế miễn dịch thần kinh làm trung gian cho quá trình thoái hóa thần kinh do methamphetamin gây ra trong não người.<ref name="Glial tox review – Ntox diagram">{{Chú thích sách|title=Emerging Targets & Therapeutics in the Treatment of Psychostimulant Abuse|vauthors=Beardsley PM, Hauser KF|year=2014|isbn=9780124201187|series=Advances in Pharmacology|volume=69|pages=1–69|chapter=Glial Modulators as Potential Treatments of Psychostimulant Abuse|doi=10.1016/B978-0-12-420118-7.00001-9|pmc=4103010|pmid=24484974|quote=Glia (including astrocytes, microglia, and oligodendrocytes), which constitute the majority of cells in the brain, have many of the same receptors as neurons, secrete neurotransmitters and neurotrophic and neuroinflammatory factors, control clearance of neurotransmitters from synaptic clefts, and are intimately involved in synaptic plasticity. Despite their prevalence and spectrum of functions, appreciation of their potential general importance has been elusive since their identification in the mid-1800s, and only relatively recently have they been gaining their due respect. This development of appreciation has been nurtured by the growing awareness that drugs of abuse, including the psychostimulants, affect glial activity, and glial activity, in turn, has been found to modulate the effects of the psychostimulants}}</ref> Phản ứng miễn dịch thần kinh qua trung gian [[NF-κB]] đối với việc sử dụng methamphetamin dẫn đến tăng tính thấm của [[hàng rào máu não]] phát sinh thông qua sự liên kết và kích hoạt của nó với các thụ thể sigma, tăng sản xuất các loại oxy phản ứng (ROS), các loại nitơ phản ứng (RNS), mẫu phân tử liên quan đến tổn thương bề mặt (DAMPs - '''damage'''-'''associated molecular patterns'''), sự rối loạn điều hòa các chất vận chuyển glutamat (cụ thể là [[EAAT1]] và [[EAAT2]]) và chuyển hóa glucose cũng như dòng [[Calci trong sinh học|ion Ca<sup>2+</sup>]] quá mức trong [[tế bào thần kinh đệm]] và [[neuron]] dopamine.<ref name="Glial tox review – Ntox diagram"/><ref name="Neuroimmune meth toxicity">{{Chú thích sách|title=Neuroimmune Signaling in Drug Actions and Addictions|vauthors=Loftis JM, Janowsky A|work=Int. Rev. Neurobiol.|year=2014|isbn=9780128012840|series=International Review of Neurobiology|volume=118|pages=165–197|chapter=Neuroimmune basis of methamphetamine toxicity|doi=10.1016/B978-0-12-801284-0.00007-5|pmc=4418472|pmid=25175865|quote=Collectively, these pathological processes contribute to neurotoxicity (e.g., increased BBB permeability, inflammation, neuronal degeneration, cell death) and neuropsychiatric impairments (e.g., cognitive deficits, mood disorders)}}</ref><ref name="Sigma">{{Chú thích tập san học thuật |vauthors=Kaushal N, Matsumoto RR |date=tháng 3 năm 2011 |title=Role of sigma receptors in methamphetamine-induced neurotoxicity |journal=Curr Neuropharmacol |volume=9 |issue=1 |pages=54–57 |doi=10.2174/157015911795016930 |pmc=3137201 |pmid=21886562 |quote=σ Receptors seem to play an important role in many of the effects of METH. They are present in the organs that mediate the actions of METH (e.g. brain, heart, lungs) [5]. In the brain, METH acts primarily on the dopaminergic system to cause acute locomotor stimulant, subchronic sensitized, and neurotoxic effects. σ Receptors are present on dopaminergic neurons and their activation stimulates dopamine synthesis and release [11–13]. σ-2 Receptors modulate DAT and the release of dopamine via protein kinase C (PKC) and Ca2+-calmodulin systems [14].<br/>σ-1 Receptor antisense and antagonists have been shown to block the acute locomotor stimulant effects of METH [4]. Repeated administration or self administration of METH has been shown to upregulate σ-1 receptor protein and mRNA in various brain regions including the substantia nigra, frontal cortex, cerebellum, midbrain, and hippocampus [15, 16]. Additionally, σ receptor antagonists&nbsp;... prevent the development of behavioral sensitization to METH [17, 18].&nbsp;...<br/> σ Receptor agonists have been shown to facilitate dopamine release, through both σ-1 and σ-2 receptors [11–14].}}</ref>]]
Methamphetamin [[Chất độc thần kinh|gây độc]] trực tiếp cho neuron (tế bào thần kinh) dopaminergic ở cả động vật thí nghiệm và người.<ref name="Low dose Ntox"/><ref name="pmid19328213"/> Kích thích độc tế bào (''excitotoxicity''), [[Ứng kích oxy hóa|stress oxy hóa]], rối loạn chức năng hệ ubiquitin-proteasome (UPS), nitrat hóa protein, [[stress mạng lưới nội chất trong tế bào beta]] (''endoplasmic reticulum stress in beta cells''), [[P53|biểu hiện gen p53]] và các quá trình khác góp phần gây ra ngộ độc thần kinh.<ref>{{Chú thích tạp chí|last=Cruickshank|first=Christopher C.|last2=Dyer|first2=Kyle R.|date=2009-07|title=A review of the clinical pharmacology of methamphetamine|url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1360-0443.2009.02564.x|journal=Addiction|language=en|volume=104|issue=7|pages=1085–1099|doi=10.1111/j.1360-0443.2009.02564.x}}</ref><ref>{{Chú thích tạp chí|last=Carvalho|first=Márcia|last2=Carmo|first2=Helena|last3=Costa|first3=Vera Marisa|last4=Capela|first4=João Paulo|last5=Pontes|first5=Helena|last6=Remião|first6=Fernando|last7=Carvalho|first7=Félix|last8=Bastos|first8=Maria de Lourdes|date = ngày 1 tháng 8 năm 2012 |title=Toxicity of amphetamines: an update|url=https://doi.org/10.1007/s00204-012-0815-5|journal=Archives of Toxicology|language=en|volume=86|issue=8|pages=1167–1231|doi=10.1007/s00204-012-0815-5|issn=1432-0738}}</ref><ref name=":6">{{Chú thích tạp chí|last=Yu|first=Shaobin|last2=Zhu|first2=Ling|last3=Shen|first3=Qiang|last4=Bai|first4=Xue|last5=Di|first5=Xuhui|date=2015|title=Recent Advances in Methamphetamine Neurotoxicity Mechanisms and Its Molecular Pathophysiology|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4377385/|journal=Behavioural Neurology|volume=2015|pages=103969|doi=10.1155/2015/103969|issn=0953-4180|pmc=4377385|pmid=25861156}}</ref> Cùng với độc tính thần kinh dopaminergic, việc sử dụng methamphetamin tăng nguy cơ mắc [[bệnh Parkinson]].<ref>{{Chú thích tạp chí|last=Cisneros|first=Irma E.|last2=Ghorpade|first2=Anuja|date=2014-10|title=Methamphetamine and HIV-1-induced neurotoxicity: Role of trace amine associated receptor 1 cAMP signaling in astrocytes|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4315503|journal=Neuropharmacology|language=en|volume=85|pages=499–507|doi=10.1016/j.neuropharm.2014.06.011|issn=0028-3908}}</ref> Ngoài độc tính thần kinh [[dopaminergic]], một tổng quan hệ thống thu thập các bằng chứng ở người chỉ ra rằng sử dụng methamphetamin liều cao cũng có thể gây độc đối với neuron [[Serotonin|serotonergic]].<ref name="Low dose Ntox"/><ref name="pmid19328213"/> Thân nhiệt cao (nhiệt độ cơ thể cao) được chứng minh là có liên quan đến gia tăng tác dụng gây độc thần kinh của methamphetamin.<ref>{{Chú thích tạp chí|vauthors=Yuan J, Hatzidimitriou G, Suthar P, Mueller M, McCann U, Ricaurte G|date=tháng 3 năm 2006|title=Relationship between temperature, dopaminergic neurotoxicity, and plasma drug concentrations in methamphetamine-treated squirrel monkeys|url=https://semanticscholar.org/paper/8ee9ad283b3c02b201346ce8e3dafff98655245c|journal=The Journal of Pharmacology and Experimental Therapeutics|volume=316|issue=3|pages=1210–1218|doi=10.1124/jpet.105.096503|pmid=16293712|archive-url=https://web.archive.org/web/20211031105430/https://www.semanticscholar.org/paper/Relationship-between-Temperature%2C-Dopaminergic-and-Yuan-Hatzidimitriou/8ee9ad283b3c02b201346ce8e3dafff98655245c|archive-date=ngày 31 tháng 10 năm 2021|access-date=ngày 28 tháng 12 năm 2019|s2cid=11909155|url-status=live}}</ref> Việc ngừng sử dụng methamphetamin ở những người phụ thuộc có thể dẫn đến tình trạng [[hội chứng cai]] đeo đẳng nhiều tháng.<ref name=":6"/>

Các nghiên cứu [[Chụp cộng hưởng từ|phim chụp cộng hưởng từ]] trên người sử dụng methamphetamin cũng đã cho thấy bằng chứng về sự thoái hóa thần kinh hoặc những thay đổi bất lợi về tế bào [[Khả biến thần kinh|thần kinh]] trong cấu trúc và chức năng của não.<ref name="pmid19328213"/> Đặc biệt, methamphetamin dường như gây nên tình trạng [[tăng tín hiệu]] trên T2 và [[phì đại]] [[chất trắng]], làm teo [[Hồi hải mã|hải mã]] và giảm [[chất xám]] ở [[vỏ não đai]], [[vỏ não viền]] (''limbic cortex'') và [[vỏ não cận viền]] (''paralimbic cortex'') ở những người sử dụng methamphetamin để tiêu khiển. Hơn nữa, các bằng chứng cho thấy nồng độ [[dấu ấn sinh học]] về tính toàn vẹn và tổng hợp trao đổi chất ở những người sử dụng giải trí diễn biến theo chiều hướng bất lợi, chẳng hạn như nồng độ [[N-acetylaspartat|''N''-acetylaspartat]] và [[creatine]] thì giảm, còn nồng độ [[choline]] và [[Inositol|myoinositol]] tăng cao.<ref name="pmid19328213"/>

Methamphetamin được chứng minh là kích hoạt [[TAAR1]] trong [[Tế bào thần kinh đệm hình sao|tế bào tk đệm hình sao]] ở người và tạo ra [[Adenosin monophosphat vòng|AMP vòng]] (cAMP).<ref name="Cisneros_2014 and review">{{Chú thích tập san học thuật |vauthors=Cisneros IE, Ghorpade A |date=tháng 10 năm 2014 |title=Methamphetamine and HIV-1-induced neurotoxicity: role of trace amine associated receptor 1 cAMP signaling in astrocytes |journal=Neuropharmacology |volume=85 |pages=499–507 |doi=10.1016/j.neuropharm.2014.06.011 |pmc=4315503 |pmid=24950453 |quote=TAAR1 overexpression significantly decreased EAAT-2 levels and glutamate clearance&nbsp;... METH treatment activated TAAR1 leading to intracellular cAMP in human astrocytes and modulated glutamate clearance abilities. Furthermore, molecular alterations in astrocyte TAAR1 levels correspond to changes in astrocyte EAAT-2 levels and function.}}</ref> Kích hoạt TAAR1 trong tế bào hình sao có thể là một cơ chế giúp methamphetamin làm suy giảm nồng độ [[EAAT2]] (SLC1A2) gắn màng và hoạt động trong các tế bào này.<ref name="Cisneros_2014 and review"/>

Methamphetamin liên kết và kích hoạt cả hai dưới lớp (''subtype'') của [[receptor sigma]], [[Thụ thể Sigma-1|σ<sub>1</sub>]] và [[Thụ thể Sigma-2|σ<sub>2</sub>]], với ái lực được tính bằng micromol.<ref name="Sigma"/><ref name="SigmaB">{{Chú thích tập san học thuật |vauthors=Rodvelt KR, Miller DK |date=tháng 9 năm 2010 |title=Could sigma receptor ligands be a treatment for methamphetamine addiction? |journal=Curr Drug Abuse Rev |volume=3 |issue=3 |pages=156–162 |doi=10.2174/1874473711003030156 |pmid=21054260}}</ref> Kích hoạt receptor sigma có thể tăng cường độc tính thần kinh do methamphetamin gây ra, bằng cách tạo điều kiện diễn biến tình trạng [[tăng thân nhiệt]], tăng tổng hợp và giải phóng dopamin, ảnh hưởng đến các bước hoạt hóa dưới góc độ vi mô và điều chỉnh "dòng thác tính hiệu" của quá trình [[chết tế bào theo chương trình]], hình thành các [[loài oxy phản ứng]] (reactive oxygen species, ROS).<ref name="Sigma"/><ref name="SigmaB"/>

{{Clear}}

=== Nghiện ===
{{Thuật ngữ nghiện}}{{Nghiện chất kích thần}}
Các mô hình nghiên cứu về nghiện khi sử dụng ma túy lâu ngày gây ra những thay đổi trong [[biểu hiện gen]] ở một số vùng của não, đặc biệt là [[nhân cạp]] (''nucleus accumbens''), phát sinh thông qua cơ chế [[phiên mã]] và [[di truyền học biểu sinh]].<ref name="Nestler">{{Chú thích tập san học thuật |vauthors=Robison AJ, Nestler EJ |date=tháng 11 năm 2011 |title=Transcriptional and epigenetic mechanisms of addiction |journal=Nature Reviews Neuroscience |volume=12 |issue=11 |pages=623–637 |doi=10.1038/nrn3111 |pmc=3272277 |pmid=21989194 |quote=ΔFosB has been linked directly to several addiction-related behaviors&nbsp;... Importantly, genetic or viral overexpression of ΔJunD, a dominant negative mutant of JunD which antagonizes ΔFosB- and other AP-1-mediated transcriptional activity, in the NAc or OFC blocks these key effects of drug exposure<sup>14,22–24</sup>. This indicates that ΔFosB is both necessary and sufficient for many of the changes wrought in the brain by chronic drug exposure. ΔFosB is also induced in D1-type NAc MSNs by chronic consumption of several natural rewards, including sucrose, high fat food, sex, wheel running, where it promotes that consumption<sup>14,26–30</sup>. This implicates ΔFosB in the regulation of natural rewards under normal conditions and perhaps during pathological addictive-like states.&nbsp;... ΔFosB serves as one of the master control proteins governing this structural plasticity.}}</ref><ref name="Nestler, Hyman, and Malenka 2">{{Chú thích tập san học thuật |vauthors=Hyman SE, Malenka RC, Nestler EJ |date=tháng 7 năm 2006 |title=Neural mechanisms of addiction: the role of reward-related learning and memory |url=https://pdfs.semanticscholar.org/fc1e/144037cd3c08aaf32d0a92b8c55a6ae451a5.pdf |journal=Annual Review of Neuroscience |volume=29 |pages=565–598 |doi=10.1146/annurev.neuro.29.051605.113009 |pmid=16776597 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180919115435/https://pdfs.semanticscholar.org/fc1e/144037cd3c08aaf32d0a92b8c55a6ae451a5.pdf |archive-date = ngày 19 tháng 9 năm 2018}}</ref><ref name="Addiction genetics">{{Chú thích tập san học thuật |vauthors=Steiner H, Van Waes V |date=tháng 1 năm 2013 |title=Addiction-related gene regulation: risks of exposure to cognitive enhancers vs. other psychostimulants |journal=Progress in Neurobiology |volume=100 |pages=60–80 |doi=10.1016/j.pneurobio.2012.10.001 |pmc=3525776 |pmid=23085425}}</ref> Các [[yếu tố phiên mã]] quan trọng nhất{{#tag:ref|Yếu tố phiên mã là các protein làm tăng hoặc giảm [[biểu hiện gen]] cụ thể.<ref name="NHM-Transcription factor">{{Chú thích sách |vauthors=Malenka RC, Nestler EJ, Hyman SE |veditors=Sydor A, Brown RY | title = Molecular Neuropharmacology: A Foundation for Clinical Neuroscience | year = 2009 | publisher = McGraw-Hill Medical | location = New York, USA | isbn = 9780071481274 | page = 94 | edition = 2nd | chapter = Chapter 4: Signal Transduction in the Brain | quote= <!-- All living cells depend on the regulation of gene expression by extracellular signals for their development, homeostasis, and adaptation to the environment. Indeed, many signal transduction pathways function primarily to modify transcription factors that alter the expression of specific genes. Thus, neurotransmitters, growth factors, and drugs change patterns of gene expression in cells and in turn affect many aspects of nervous system functioning, including the formation of long-term memories. Many drugs that require prolonged administration, such as antidepressants and antipsychotics, trigger changes in gene expression that are thought to be therapeutic adaptations to the initial action of the drug. -->}}</ref>|group="chú thích"}} tạo ra những thay đổi này là ''Delta FBJ murine osteosarcoma viral oncogene homolog B'' ([[ΔFosB]]), ''[[Cyclic adenosine monophosphate|cAMP]]'' ''response element binding protein'' ([[Protein liên kết phần tử phản ứng CAMP|CREB]], tạm dịch: ''protein gắn yếu tố đáp ứng cAMP'') và ''nuclear factor-kappa B'' ([[NF-κB]], tạm dịch: ''Yếu tố hạt nhân tăng cường chuỗi nhẹ kappa của các tế bào B hoạt động'').<ref name="Nestler"/>{{#tag:ref|Thuật ngữ này lấy từ nguồn:<ref>{{Chú thích tạp chí|last=Huyền|first=Đỗ Thị Thanh|last2=Quyên|first2=Phạm Thị|last3=Vân|first3=Nguyễn Thị Hồng|last4=Huy|first4=Nguyễn Quang|date = ngày 10 tháng 3 năm 2021 |title=BIỂU HIỆN VÀ TINH SẠCH NHÂN TỐ PHIÊN MÃ NF- κB P65 CỦA NGƯỜI SỬ DỤNG TẾ BÀO VẬT CHỦ E. coli ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG SÀNG LỌC CHẤT ỨC CHẾ UNG THƯ|url=https://tapchiyhocvietnam.vn/index.php/vmj/article/view/54|journal=Tạp chí Y học Việt Nam|language=vi|volume=498|issue=1|doi=10.51298/vmj.v498i1.54|issn=1859-1868}}</ref>|group="chú thích"}} ΔFosB là cơ chế phân tử sinh học quan trọng nhất trong chứng nghiện vì gen ΔFosB biểu hiện quá mức (tức là mức độ biểu hiện gen cao bất thường khi tạo ra [[kiểu hình]]) trong các neuron gai trung gian (''medium spiny neurons'') loại D1 trong [[nhân cạp]] là điều kiện [[cần và đủ]]{{#tag:ref|Nói một cách đơn giản, mối quan hệ ''cần và đủ'' này có nghĩa là sự biểu hiện quá mức của ΔFosB trong nhân cạo và sự thích nghi về góc độ hành vi và góc độ thần kinh liên quan đến nghiện luôn xảy ra cùng nhau và không bao giờ xảy ra đơn lẻ.|group="chú thích"}} để có những thích ứng liên quan đến thần kinh và những sự điều chỉnh liên quan đến hành vi nghiện (ví dụ: tự tiêm chất gây nghiện theo chiều hướng tăng dần về liều).<ref name="Nestler"/><ref name="What the ΔFosB?">{{Chú thích tập san học thuật |last=Ruffle JK |date=tháng 11 năm 2014 |title=Molecular neurobiology of addiction: what's all the (Δ)FosB about? |journal=The American Journal of Drug and Alcohol Abuse |volume=40 |issue=6 |pages=428–437 |doi=10.3109/00952990.2014.933840 |pmid=25083822 |quote=ΔFosB is an essential transcription factor implicated in the molecular and behavioral pathways of addiction following repeated drug exposure.}}</ref> Một khi ΔFosB được biểu hiện quá mức, ΔFosB gây ra trạng thái nghiện ngày càng nghiêm trọng hơn do chính những thích ứng liên quan đến thần kinh đó lại tiếp tục làm gia tăng hơn nữa sự biểu hiện quá mức của ΔFosB.<ref name="What the ΔFosB?"/> Cơ chế này có liên quan đến nghiện [[Chứng nghiện rượu|rượu]], [[cannabinoid]], [[cocain]], [[methylphenidat]], [[nicotin]], [[Thuốc giảm đau nhóm opioid|opioid]], [[phencyclidine]], [[propofol]] và [[Amphetamine thay thế|amphetamin thay thế]], v..v.{{#tag:ref|<ref name="What the ΔFosB?"/><!--Preceding review covers ΔFosB in propofol addiction--><ref name="Nestler"/><ref name="Natural and drug addictions"/><ref name="Alcoholism ΔFosB">{{Chú thích web | title=Alcoholism – Homo sapiens (human) | url=http://www.genome.jp/kegg-bin/show_pathway?hsa05034+2354 | website=KEGG Pathway | access-date=ngày 31 tháng 10 năm 2014 | author=Kanehisa Laboratories | date=ngày 29 tháng 10 năm 2014}}</ref><ref name="MPH ΔFosB">{{Chú thích tạp chí | vauthors = Kim Y, Teylan MA, Baron M, Sands A, Nairn AC, Greengard P | title = Methylphenidate-induced dendritic spine formation and DeltaFosB expression in nucleus accumbens | journal =Proceedings of the National Academy of Sciences| volume = 106 | issue = 8 | pages = 2915–2920 | date = tháng 2 năm 2009 | pmid = 19202072 | pmc = 2650365 | doi = 10.1073/pnas.0813179106 | quote = <!--Despite decades of clinical use of methylphenidate for ADHD, concerns have been raised that long-term treatment of children with this medication may result in subsequent drug abuse and addiction. However, meta analysis of available data suggests that treatment of ADHD with stimulant drugs may have a significant protective effect, reducing the risk for addictive substance use (36, 37). Studies with juvenile rats have also indicated that repeated exposure to methylphenidate does not necessarily lead to enhanced drug-seeking behavior in adulthood (38). However, the recent increase of methylphenidate use as a cognitive enhancer by the general public has again raised concerns because of its potential for abuse and addiction (3, 6–10). Thus, although oral administration of clinical doses of methylphenidate is not associated with euphoria or with abuse problems, nontherapeutic use of high doses or i.v. administration may lead to addiction (39, 40).--> | bibcode = 2009PNAS..106.2915K| doi-access = free }}</ref>|group="cụm nguồn"}}

[[ΔJunD]], một yếu tố phiên mã và [[EHMT2|G9a]], một enzym [[histone methyltransferase]], đều có tác dụng chống lại chức năng của ΔFosB và ức chế sự gia tăng biểu hiện gen của ΔFosB.<ref name="Nestler"/><ref name="Nestler 2014 epigenetics">{{Chú thích tập san học thuật |vauthors=Nestler EJ |date=tháng 1 năm 2014 |title=Epigenetic mechanisms of drug addiction |journal=Neuropharmacology |volume=76 Pt B |pages=259–268 |doi=10.1016/j.neuropharm.2013.04.004 |pmc=3766384 |pmid=23643695 |quote=<!-- Short-term increases in histone acetylation generally promote behavioral responses to the drugs, while sustained increases oppose cocaine's effects, based on the actions of systemic or intra-NAc administration of HDAC inhibitors.&nbsp;... Genetic or pharmacological blockade of G9a in the NAc potentiates behavioral responses to cocaine and opiates, whereas increasing G9a function exerts the opposite effect (Maze et al., 2010; Sun et al., 2012a). Such drug-induced downregulation of G9a and H3K9me2 also sensitizes animals to the deleterious effects of subsequent chronic stress (Covington et al., 2011). Downregulation of G9a increases the dendritic arborization of NAc neurons, and is associated with increased expression of numerous proteins implicated in synaptic function, which directly connects altered G9a/H3K9me2 in the synaptic plasticity associated with addiction (Maze et al., 2010).<br/>G9a appears to be a critical control point for epigenetic regulation in NAc, as we know it functions in two negative feedback loops. It opposes the induction of ΔFosB, a long-lasting transcription factor important for drug addiction (Robison and Nestler, 2011), while ΔFosB in turn suppresses G9a expression (Maze et al., 2010; Sun et al., 2012a).&nbsp;... Also, G9a is induced in NAc upon prolonged HDAC inhibition, which explains the paradoxical attenuation of cocaine's behavioral effects seen under these conditions, as noted above (Kennedy et al., 2013). GABAA receptor subunit genes are among those that are controlled by this feedback loop. Thus, chronic cocaine, or prolonged HDAC inhibition, induces several GABAA receptor subunits in NAc, which is associated with increased frequency of inhibitory postsynaptic currents (IPSCs). In striking contrast, combined exposure to cocaine and HDAC inhibition, which triggers the induction of G9a and increased global levels of H3K9me2, leads to blockade of GABAA receptor and IPSC regulation. -->}}</ref> ΔJunD biểu hiện quá mức trong nhân cạp, phối hợp với [[vector virus]] (''viral vector'') có thể ngăn chặn hoàn toàn nhưng biến đổi liên quan đến thần kinh và hành vi được thấy trong lạm dụng chất lâu ngày (tức là những thay đổi qua trung gian là gen ΔFosB).<ref name="Nestler"/> Tương tự, hiện tượng biểu hiện quá mức gen G9a tại nhân cạp làm tăng rõ rệt quá trình [[Methyl hóa|dimethyl hóa]] nhóm lysin dư thừa tại vị trí số 9 trên protein histon H3 (tiếng Anh: ''histone 3 lysine residue 9 dimethylation'' - [[H3K9me2]], histon H3 là một protein đóng gói DNA) và ức chế sự cảm ứng của [[tính dẻo hành vi]] (''behavioral plasticity'') và [[khả biến thần kinh]] (''neuroplasticity'') qua trung gian ΔFosB do sử dụng thuốc dài ngày.{{#tag:ref|<ref name="Nestler"/><ref name="G9a reverses ΔFosB plasticity">{{Chú thích tạp chí | vauthors = Biliński P, Wojtyła A, Kapka-Skrzypczak L, Chwedorowicz R, Cyranka M, Studziński T | title = Epigenetic regulation in drug addiction | journal = Annals of Agricultural and Environmental Medicine | volume = 19 | issue = 3 | pages = 491–496 | year = 2012 | pmid = 23020045 | url = http://www.aaem.pl/Epigenetic-regulation-in-drug-addiction,71809,0,2.html }}</ref><ref name="HDACi-induced G9a+H3K9me2 primary source">{{Chú thích tạp chí | vauthors = Kennedy PJ, Feng J, Robison AJ, Maze I, Badimon A, Mouzon E, Chaudhury D, Damez-Werno DM, Haggarty SJ, Han MH, Bassel-Duby R, Olson EN, Nestler EJ | title = Class I HDAC inhibition blocks cocaine-induced plasticity by targeted changes in histone methylation | journal = Nature Neuroscience | volume = 16 | issue = 4 | pages = 434–440 | date = tháng 4 năm 2013 | pmid = 23475113 | pmc = 3609040 | doi = 10.1038/nn.3354 }}</ref><ref name="A feat of epigenetic engineering">{{Chú thích tạp chí | vauthors = Whalley K | title = Psychiatric disorders: a feat of epigenetic engineering | journal = Nature Reviews. Neuroscience | volume = 15 | issue = 12 | pages = 768–769 | date = tháng 12 năm 2014 | pmid = 25409693 | doi = 10.1038/nrn3869 | s2cid = 11513288 }}</ref>|group="cụm nguồn"}} Sự ức chế trên xảy ra thông qua:<ref name="Nestler"/><ref name="Nestler 2014 epigenetics"/>

# Ức chế qua trung gian H3K9me2 (''H3K9me2-mediated repression'') đối với các [[yếu tố phiên mã]] gen ΔFosB
# Ức chế qua trung gian H3K9me2 đối với các mục tiêu thúc đẩy sự phiên mã của gen ΔFosB (ví dụ: enzyme cyclin-dependent kinase 5, [[CDK5]]).

ΔFosB đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh các đáp ứng hành vi đối với [[Nghiện hành vi|hành vi nghiện]], chẳng hạn như thưởng thức bữa ăn ngon, tình dục và tập thể dục.<ref name="Nestler"/><ref name="Natural and drug addictions">{{Chú thích tập san học thuật |author=Olsen CM |date=tháng 12 năm 2011 |title=Natural rewards, neuroplasticity, and non-drug addictions |journal=Neuropharmacology |volume=61 |issue=7 |pages=1109–1122 |doi=10.1016/j.neuropharm.2011.03.010 |pmc=3139704 |pmid=21459101 |quote=Similar to environmental enrichment, studies have found that exercise reduces self-administration and relapse to drugs of abuse (Cosgrove et al., 2002; Zlebnik et al., 2010). There is also some evidence that these preclinical findings translate to human populations, as exercise reduces withdrawal symptoms and relapse in abstinent smokers (Daniel et al., 2006; Prochaska et al., 2008), and one drug recovery program has seen success in participants that train for and compete in a marathon as part of the program (Butler, 2005).&nbsp;... In humans, the role of dopamine signaling in incentive-sensitization processes has recently been highlighted by the observation of a dopamine dysregulation syndrome in some patients taking dopaminergic drugs. This syndrome is characterized by a medication-induced increase in (or compulsive) engagement in non-drug rewards such as gambling, shopping, or sex (Evans et al., 2006; Aiken, 2007; Lader, 2008).}}</ref><ref name="ΔFosB reward">{{Chú thích tập san học thuật |vauthors=Blum K, Werner T, Carnes S, Carnes P, Bowirrat A, Giordano J, Oscar-Berman M, Gold M |date=tháng 3 năm 2012 |title=Sex, drugs, and rock 'n' roll: hypothesizing common mesolimbic activation as a function of reward gene polymorphisms |journal=Journal of Psychoactive Drugs |volume=44 |issue=1 |pages=38–55 |doi=10.1080/02791072.2012.662112 |pmc=4040958 |pmid=22641964 |quote=It has been found that deltaFosB gene in the NAc is critical for reinforcing effects of sexual reward. Pitchers and colleagues (2010) reported that sexual experience was shown to cause DeltaFosB accumulation in several limbic brain regions including the NAc, medial pre-frontal cortex, VTA, caudate, and putamen, but not the medial preoptic nucleus.&nbsp;... these findings support a critical role for DeltaFosB expression in the NAc in the reinforcing effects of sexual behavior and sexual experience-induced facilitation of sexual performance.&nbsp;... both drug addiction and sexual addiction represent pathological forms of neuroplasticity along with the emergence of aberrant behaviors involving a cascade of neurochemical changes mainly in the brain's rewarding circuitry.}}</ref> Vì những "phần thưởng" (tưởng thưởng) nêu trên và thuốc gây nghiện đều gây ra [[biểu hiện gen]] của gen ΔFosB (tức là khiến não sản xuất ra nhiều hơn), việc lâu dài tiếp nhận các "phần thưởng" nêu trên cũng có thể dẫn đến tình trạng nghiện bệnh lý.<ref name="Nestler"/><ref name="Natural and drug addictions"/> Do đó, ΔFosB là yếu tố quan trọng nhất liên quan đến cả nghiện amphetamin (bao hàm cả methamphetamin) và [[nghiện tình dục]] do amphetamin, là những hành vi tình dục cưỡng bức do hoạt động tình dục quá mức và sử dụng amphetamin.<ref name="Natural and drug addictions"/><ref name="Amph-Sex X-sensitization through D1 signaling">{{Chú thích tập san học thuật |vauthors=Pitchers KK, Vialou V, Nestler EJ, Laviolette SR, Lehman MN, Coolen LM |date=tháng 2 năm 2013 |title=Natural and drug rewards act on common neural plasticity mechanisms with ΔFosB as a key mediator |journal=The Journal of Neuroscience |volume=33 |issue=8 |pages=3434–3442 |doi=10.1523/JNEUROSCI.4881-12.2013 |pmc=3865508 |pmid=23426671}}</ref><ref name="Amph-Sex X-sensitization through NMDA signaling">{{Chú thích tập san học thuật |vauthors=Beloate LN, Weems PW, Casey GR, Webb IC, Coolen LM |date=tháng 2 năm 2016 |title=Nucleus accumbens NMDA receptor activation regulates amphetamine cross-sensitization and deltaFosB expression following sexual experience in male rats |journal=Neuropharmacology |volume=101 |pages=154–164 |doi=10.1016/j.neuropharm.2015.09.023 |pmid=26391065}}</ref> Những chứng nghiện tình dục này có liên quan đến [[hội chứng rối loạn điều hòa dopamin]] xảy ra ở một số bệnh nhân dùng [[Dopaminergic|thuốc dopaminergic]] như là amphetamin hoặc methamphetamin.<ref name="Natural and drug addictions"/><ref name="ΔFosB reward"/>

==== Yếu tố biểu sinh ====
Nghiện methamphetamin có thể tồn tại dai dẳng. 61% số người được điều trị nghiện meth bị tái phát (tức là nghiện trở lại) trong vòng một năm.<ref name="pmid24685563">{{Chú thích tập san học thuật |vauthors=Brecht ML, Herbeck D |date=tháng 6 năm 2014 |title=Time to relapse following treatment for methamphetamine use: a long-term perspective on patterns and predictors |journal=Drug Alcohol Depend |volume=139 |pages=18–25 |doi=10.1016/j.drugalcdep.2014.02.702 |pmc=4550209 |pmid=24685563}}</ref> Khoảng một nửa số người được điều trị nghiện tiếp tục tái nghiện methamphetamin trong thời gian 10 năm, trong khi nửa số người còn lại có giảm sử dụng meth tính từ khoảng 1 đến 4 năm sau lần sử dụng meth đầu tiên.<ref name="pmid23313146">{{Chú thích tập san học thuật |vauthors=Brecht ML, Lovinger K, Herbeck DM, Urada D |date=2013 |title=Patterns of treatment utilization and methamphetamine use during first 10 years after methamphetamine initiation |journal=J Subst Abuse Treat |volume=44 |issue=5 |pages=548–56 |doi=10.1016/j.jsat.2012.12.006 |pmc=3602162 |pmid=23313146}}</ref>

Tình trạng nghiện kéo dài cho thấy những thay đổi lâu dài trong [[điều hòa biểu hiện gen]] có thể xảy ra ở các vùng cụ thể của não và có thể góp phần quan trọng vào kiểu hình nghiện. Năm 2014, cơ chế [[Di truyền học biểu sinh|di truyền biểu sinh]] được chứng minh đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy những thay đổi lâu dài trong biểu hiện gen trong não.<ref name="pmid23643695">{{Chú thích tập san học thuật |vauthors=Nestler EJ |date=tháng 1 năm 2014 |title=Epigenetic mechanisms of drug addiction |journal=Neuropharmacology |volume=76 Pt B |pages=259–68 |doi=10.1016/j.neuropharm.2013.04.004 |pmc=3766384 |pmid=23643695}}</ref>

Một tổng quan vào năm 2015<ref name="Godino">{{Chú thích tập san học thuật |vauthors=Godino A, Jayanthi S, Cadet JL |date=2015 |title=Epigenetic landscape of amphetamine and methamphetamine addiction in rodents |journal=Epigenetics |volume=10 |issue=7 |pages=574–80 |doi=10.1080/15592294.2015.1055441 |pmc=4622560 |pmid=26023847}}</ref> đã tóm tắt một số nghiên cứu liên quan đến việc sử dụng methamphetamin lâu dài ở loài gặm nhấm. Những thay đổi di truyền học biểu sinh được quan sát thấy trong con đường trung não-hồi viền. [[Con đường trung não-hồi viền]] (''mesolimbic pathway'', hay con đường phần thưởng/ con đường tưởng thưởng) là con đường dopamin kết nối [[vùng mái não giữa]] (''ventral tegmental area'', VTA) với [[nhân cạp]] (''nucleus accumbens'', NAc). Những thay đổi còn xuất hiện ở [[thể vân]] lưng (''dorsal striatu''m), [[Hồi hải mã|hải mã]] và [[vỏ não trước trán]]. Việc sử dụng methamphetamin lâu dài gây ra hiện tượng [[Acetyl hóa và deacetyl hóa histone,|acetyl hóa, deacetyl hóa histone]] và [[methyl hóa histone]] đặc hiệu gen. Có thể quan sát thấy sự methyl hóa DNA đặc hiệu gen ở các vùng não cụ thể. Những thay đổi biểu sinh khác nhau đã gây ra sự tăng/giảm điều hòa gen cụ thể quan trọng trong cơ chế gây nghiện. Ví dụ, việc sử dụng methamphetamin lâu dài gây ra [[Methyl hóa histone|quá trình methyl hóa lysine]] ở vị trí 4 của histone 3 nằm ở [[Vùng gen khởi động|vùng khởi động]] (''promoter'') của gen ''[[c-fos]]'' và gen ''[[CCR2|C-C chemokine receptor 2]] (ccr2)'', kích hoạt các gen đó trong nhân cạp (NAc).<ref name="Godino"/> Gen ''c-fos'' được biết nhiều là có tác dụng quan trọng trong quá trình [[Nghiện|gây nghiện]].<ref name="pmid25446457">{{Chú thích tập san học thuật |vauthors=Cruz FC, Javier Rubio F, Hope BT |date=tháng 12 năm 2015 |title=Using c-fos to study neuronal ensembles in corticostriatal circuitry of addiction |journal=Brain Res. |volume=1628 |issue=Pt A |pages=157–73 |doi=10.1016/j.brainres.2014.11.005 |pmc=4427550 |pmid=25446457}}</ref> Còn gen ''ccr2'' cũng rất quan trọng trong gây nghiện, vì đột biến gây bất hoạt gen này có thể làm nhẹ đi tình trạng nghiện.<ref name="Godino"/>

Ở những con chuột bị nghiện methamphetamin, sự điều hòa biểu sinh thông qua việc giảm quá trình [[acetyl hóa]] histone trong neuron, gây ra giảm phiên mã [[receptor glutamat]].<ref name="pmid24239129">{{Chú thích tập san học thuật |vauthors=Jayanthi S, McCoy MT, Chen B, Britt JP, Kourrich S, Yau HJ, Ladenheim B, Krasnova IN, Bonci A, Cadet JL |date=tháng 7 năm 2014 |title=Methamphetamine downregulates striatal glutamate receptors via diverse epigenetic mechanisms |journal=Biol. Psychiatry |volume=76 |issue=1 |pages=47–56 |doi=10.1016/j.biopsych.2013.09.034 |pmc=3989474 |pmid=24239129}}</ref> Các receptor glutamat đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh sự lạm dụng thuốc bất hợp pháp.<ref name="pmid15120493">{{Chú thích tập san học thuật |vauthors=Kenny PJ, Markou A |date=tháng 5 năm 2004 |title=The ups and downs of addiction: role of metabotropic glutamate receptors |journal=Trends Pharmacol. Sci. |volume=25 |issue=5 |pages=265–72 |doi=10.1016/j.tips.2004.03.009 |pmid=15120493}}</ref>

Cho loài gặm nhấm sử dụng methamphetamin làm [[tổn thương DNA]] trong não, đặc biệt là ở vùng nhân não.<ref>{{Chú thích tập san học thuật |vauthors=Tokunaga I, Ishigami A, Kubo S, Gotohda T, Kitamura O |date=tháng 8 năm 2008 |title=The peroxidative DNA damage and apoptosis in methamphetamine-treated rat brain |journal=The Journal of Medical Investigation |volume=55 |issue=3–4 |pages=241–245 |doi=10.2152/jmi.55.241 |pmid=18797138 |doi-access=free}}</ref><ref>{{Chú thích tập san học thuật |vauthors=Johnson Z, Venters J, Guarraci FA, Zewail-Foote M |date=tháng 6 năm 2015 |title=Methamphetamine induces DNA damage in specific regions of the female rat brain |journal=Clinical and Experimental Pharmacology & Physiology |volume=42 |issue=6 |pages=570–575 |doi=10.1111/1440-1681.12404 |pmid=25867833}}</ref> Trong quá trình sửa chữa các tổn thương DNA có thể xảy ra sự thay đổi [[chất nhiễm sắc]], chẳng hạn như quá trình [[methyl hóa DNA]] hoặc acetyl hóa/[[methyl hóa histone]] tại vị trí sửa chữa.<ref>{{Chú thích tập san học thuật |vauthors=Dabin J, Fortuny A, Polo SE |date=tháng 6 năm 2016 |title=Epigenome Maintenance in Response to DNA Damage |journal=Molecular Cell |volume=62 |issue=5 |pages=712–727 |doi=10.1016/j.molcel.2016.04.006 |pmc=5476208 |pmid=27259203}}</ref> Những thay đổi này có thể là những "vết sẹo" biểu sinh trong [[chất nhiễm sắc]], góp phần tạo ra những thay đổi biểu sinh lâu dài trong tình trạng nghiện methamphetamin.

===== Dược trị liệu (Liệu pháp hóa dược) =====
Một tổng quan hệ thống năm 2018 và [[Phân tích tổng hợp|phân tích gộp mạng lưới]] 50 thử nghiệm liên quan đến 12 biện pháp can thiệp tâm lý xã hội khác nhau đối với chứng nghiện amphetamin, methamphetamin, cocaine cho thấy rằng [[điều trị đa mô thức]] với cả phương pháp [[quản lý dự phòng]] (''ontingency management'') và phương pháp tiếp cận củng cố cộng đồng và đào tạo gia đình (CRAFT) có hiệu quả cao nhất (tức là tỷ lệ dừng sử dụng chất) và khả năng chấp nhận cao nhất (tức là tỷ lệ tái nghiện thấp nhất).<ref name="Psychosocial interventions network meta-analysis">{{Chú thích tập san học thuật |vauthors=De Crescenzo F, Ciabattini M, D'Alò GL, De Giorgi R, Del Giovane C, Cassar C, Janiri L, Clark N, Ostacher MJ, Cipriani A |date=tháng 12 năm 2018 |title=Comparative efficacy and acceptability of psychosocial interventions for individuals with cocaine and amphetamine addiction: A systematic review and network meta-analysis |journal=PLOS Medicine |volume=15 |issue=12 |pages=e1002715 |doi=10.1371/journal.pmed.1002715 |pmc=6306153 |pmid=30586362}}</ref> Các phương thức điều trị khác bao gồm đơn trị liệu với quản lý dự phòng hoặc phương pháp tiếp cận củng cố cộng đồng (''community reinforcement approach''), [[liệu pháp hành vi nhận thức]], [[chương trình 12 bước]],<ref>Bệnh viện Tâm thần Ban ngày Mai Hương. (n.d.). [https://www.maihuong.gov.vn/vi/chuong-trinh-phong-chong-ma-tuy/tom-tat-chuong-trinh-dieu-tri-nghien-12-buoc-hoi-phuc.html Tóm tắt chương trình điều trị nghiện (12 bước hồi phục)].</ref> liệu pháp nhóm (''non-contingent reward-based therapies''), [[liệu pháp tâm động học]] (''psychodynamic therapy'') và các liệu pháp kết hợp khác.<ref name="Psychosocial interventions network meta-analysis"/>

{{Tính đến|2019|12}}, chưa thấy hiệu quả của [[dược trị liệu]] (tức là điều trị dùng thuốc) cho bệnh nhân nghiện methamphetamin.<ref name="NHMH_3e-Physical dependence + psychostimulant addiction treatment">{{Chú thích sách|title=Molecular Neuropharmacology: A Foundation for Clinical Neuroscience|vauthors=Malenka RC, Nestler EJ, Hyman SE, Holtzman DM|publisher=McGraw-Hill Medical|year=2015|isbn=9780071827706|edition=3rd|location=New York|chapter=Chapter 16: Reinforcement and Addictive Disorders|quote=Pharmacologic treatment for psychostimulant addiction is generally unsatisfactory. As previously discussed, cessation of cocaine use and the use of other psychostimulants in dependent individuals does not produce a physical withdrawal syndrome but may produce dysphoria, anhedonia, and an intense desire to reinitiate drug use.}}</ref><ref name="SystRev-Meta analysis amphetamine addiction pharmacotherapy">{{Chú thích tập san học thuật |vauthors=Chan B, Freeman M, Kondo K, Ayers C, Montgomery J, Paynter R, Kansagara D |date=tháng 12 năm 2019 |title=Pharmacotherapy for methamphetamine/amphetamine use disorder-a systematic review and meta-analysis |journal=Addiction |volume=114 |issue=12 |pages=2122–2136 |doi=10.1111/add.14755 |pmid=31328345}}</ref><ref name="pmid24716825">{{Chú thích tập san học thuật |vauthors=Stoops WW, Rush CR |date=tháng 5 năm 2014 |title=Combination pharmacotherapies for stimulant use disorder: a review of clinical findings and recommendations for future research |journal=Expert Review of Clinical Pharmacology |volume=7 |issue=3 |pages=363–374 |doi=10.1586/17512433.2014.909283 |pmc=4017926 |pmid=24716825 |quote=Despite concerted efforts to identify a pharmacotherapy for managing stimulant use disorders, no widely effective medications have been approved.}}</ref> Các tổng quan hệ thống từ năm 2015 và 2016 chỉ ra rằng chất đồng vận chọn lọc [[TAAR1]] rất tiềm năng trong điều trị chứng nghiện chất kích thần.<ref name="Miller+Grandy 2016">{{Chú thích tập san học thuật |vauthors=Grandy DK, Miller GM, Li JX |date=tháng 2 năm 2016 |title="TAARgeting Addiction"-The Alamo Bears Witness to Another Revolution: An Overview of the Plenary Symposium of the 2015 Behavior, Biology and Chemistry Conference |journal=Drug and Alcohol Dependence |volume=159 |pages=9–16 |doi=10.1016/j.drugalcdep.2015.11.014 |pmc=4724540 |pmid=26644139 |quote=When considered together with the rapidly growing literature in the field a compelling case emerges in support of developing TAAR1-selective agonists as medications for preventing relapse to psychostimulant abuse.}}</ref><ref name="TAAR1 addiction 2015">{{Chú thích tập san học thuật |vauthors=Jing L, Li JX |date=tháng 8 năm 2015 |title=Trace amine-associated receptor 1: A promising target for the treatment of psychostimulant addiction |journal=European Journal of Pharmacology |volume=761 |pages=345–352 |doi=10.1016/j.ejphar.2015.06.019 |pmc=4532615 |pmid=26092759 |quote=Existing data provided robust preclinical evidence supporting the development of TAAR1 agonists as potential treatment for psychostimulant abuse and addiction.}}</ref> Tuy nhiên, {{Tính đến|2016|2|lc=y}}, các hợp chất có chức năng là chất chủ vận chọn lọc TAAR1 vẫn chỉ là thuốc thử nghiệm.<ref name="Miller+Grandy 2016"/><ref name="TAAR1 addiction 2015"/>

Một tổng quan hệ thống và phân tích tổng hợp từ năm 2019 đã đánh giá hiệu quả của 17 liệu pháp hóa dược khác nhau được sử dụng trong các thử nghiệm ngẫu nhiên có đối chứng đối với bệnh nhân nghiện amphetamin và methamphetamin.<ref name="SystRev-Meta analysis amphetamine addiction pharmacotherapy"/> Kết quả: chỉ tìm thấy bằng chứng mức độ thấp cho thấy methylphenidat có thể làm giảm việc người nghiện tự tiêm amphetamin hoặc methamphetamin.<ref name="SystRev-Meta analysis amphetamine addiction pharmacotherapy"/> Có bằng chứng mức thấp đến trung bình về việc hầu hết các thuốc khác được sử dụng trong các thử nghiệm nêu trên là không mang lại lợi ích, bao gồm thuốc chống trầm cảm (bupropion, [[mirtazapine]], [[sertraline]]), thuốc chống loạn thần ([[aripiprazole]]), thuốc chống co giật ([[topiramate]], [[baclofen]], [[gabapentin]]), [[naltrexone]], [[varenicline]], [[citicoline]], [[ondansetron]], [[prometa]], [[riluzole]], [[atomoxetine]], dextroamphetamin và [[modafinil]].<ref name="SystRev-Meta analysis amphetamine addiction pharmacotherapy"/>

==== Sự lệ thuộc vào chất gây nghiện và hội chứng cai ====
Khả năng [[dung nạp thuốc]] tăng lên nhanh chóng khi lạm dụng methamphetamin (tức là sử dụng methamphetamin để giải trí). Hệ quả, thời gian lạm dụng thuốc kéo dài khiến người nghiện phải tăng liều thuốc ngày càng cao để đạt được tác dụng tương tự.<ref name="Cochrane Abuse">{{Chú thích tạp chí|vauthors=Pérez-Mañá C, Castells X, Torrens M, Capellà D, Farre M|year=2013|title=Efficacy of psychostimulant drugs for amphetamine abuse or dependence|journal=Cochrane Database Syst. Rev.|volume=9|issue=9|pages=CD009695|doi=10.1002/14651858.CD009695.pub2|pmid=23996457|doi-access=free|veditors=Pérez-Mañá C}}</ref><ref>{{Chú thích web|url=http://www.merckmanuals.com/home/special_subjects/drug_use_and_abuse/amphetamines.html|tựa đề=Amphetamines: Drug Use and Abuse|ngày=tháng 2 năm 2003|website=Merck Manual Home Edition|nhà xuất bản=Merck|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20070217053619/http://www.merck.com/mmhe/sec07/ch108/ch108g.html|ngày lưu trữ=ngày 17 tháng 2 năm 2007|ngày truy cập=ngày 28 tháng 2 năm 2007}}</ref>

Theo một tổng quan hệ thống của tổ chức Cochrane về việc [[cai nghiện]] ở những người sử dụng amphetamin và methamphetamin, "khi người dùng liều cao, lâu dài chất gây nghiện bỗng dưng đột ngột ngừng sử dụng methamphetamin, [[hội chứng cai]] xảy ra trong vòng 24&nbsp;giờ kể từ liều dùng thuốc cuối cùng."<ref name="Cochrane Withdrawal">{{Chú thích tập san học thuật |vauthors=Shoptaw SJ, Kao U, Heinzerling K, Ling W |date=tháng 4 năm 2009 |title=Treatment for amphetamine withdrawal |journal=Cochrane Database of Systematic Reviews |issue=2 |pages=CD003021 |doi=10.1002/14651858.CD003021.pub2 |pmc=7138250 |pmid=19370579 |quote=The prevalence of this withdrawal syndrome is extremely common (Cantwell 1998; Gossop 1982) with 87.6% of 647 individuals with amphetamine dependence reporting six or more signs of amphetamine withdrawal listed in the DSM when the drug is not available (Schuckit 1999)&nbsp;... The severity of withdrawal symptoms is greater in amphetamine dependent individuals who are older and who have more extensive amphetamine use disorders (McGregor 2005). Withdrawal symptoms typically present within 24&nbsp;hours of the last use of amphetamine, with a withdrawal syndrome involving two general phases that can last 3 weeks or more. The first phase of this syndrome is the initial "crash" that resolves within about a week (Gossop 1982;McGregor 2005)&nbsp;...}}</ref> Tổng quan này lưu ý rằng hội chứng cai ở những người dùng liều cao, dùng lâu dài xảy ra thường xuyên, khoảng 88% trường hợp và kéo dài trong {{Nowrap|3–4}}&nbsp;tuần.<ref name="Cochrane Withdrawal"/> Hội chứng cai methamphetamin gồm các triệu chứng: lo lắng, thèm ma túy, [[khí sắc trầm]], [[mệt mỏi]], [[tăng thèm ăn]], tăng hoặc giảm vận động, thiếu động lực, khó ngủ hoặc buồn ngủ, và [[giấc mơ sáng suốt]].<ref name="Cochrane Withdrawal"/> Tổng quan hệ thống chỉ ra rằng mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng trong hội chứng cai có tương quan thuận với tuổi và mức độ phụ thuộc của từng người.<ref name="Cochrane Withdrawal"/>

Methamphetamin trong máu người mẹ có thể đi qua [[nhau thai]] vào [[Bào thai|thai nhi]] và được tiết vào [[sữa mẹ]]. Trẻ sơ sinh có bà mẹ lạm dụng methamphetamin có thể gặp [[hội chứng cai ở trẻ sơ sinh]], với các triệu chứng liên quan đến rối loạn giấc ngủ, bú kém, run và [[tăng trương lực]]. Hội chứng cai này tương đối nhẹ và chỉ cần can thiệp y khoa trong khoảng 4% trường hợp.<ref name="pmid17990840">{{Chú thích tạp chí|vauthors=Winslow BT, Voorhees KI, Pehl KA|year=2007|title=Methamphetamine abuse|journal=American Family Physician|volume=76|issue=8|pages=1169–1174|pmid=17990840}}</ref>
{{Addiction-related plasticity}}

=== Trẻ sơ sinh ===
Không giống như các loại ma túy khác, trẻ sơ sinh tiếp xúc với methamphetamin trước khi sinh không có triệu chứng cai ngay lập tức. Thay vào đó, các rối loạn về nhận thức và hành vi bắt đầu xuất hiện khi trẻ đến tuổi học đường.<ref name="2020-01-03_ABC">[https://www.abc.net.au/news/2020-01-03/the-hidden-problem-of-babies-born-to-meth-affected-mothers/11829668 Babies born to meth-affected mothers seem well behaved, but their passive nature masks a serious problem] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20211024113948/https://www.abc.net.au/news/2020-01-03/the-hidden-problem-of-babies-born-to-meth-affected-mothers/11829668|date=ngày 24 tháng 10 năm 2021}}, Elicia Kennedy, [[ABC News Online]], ngày 3 tháng 1 năm 2020</ref>

Một [[nghiên cứu đoàn hệ tương lai]] trên 330 trẻ em cho thấy ở 3 tuổi, trẻ tiếp xúc với methamphetamin có biểu hiện phản ứng cảm xúc tăng lên, cũng như có nhiều dấu hiệu lo lắng và trầm cảm hơn; và đến 5 tuổi, trẻ có tỷ lệ [[rối loạn hướng ngoại]] (''externalizing disorders'') và [[Rối loạn tăng động giảm chú ý|tăng động giảm chú ý]] (AHDH) cao hơn.<ref name="LaGasse_2012">{{Chú thích tạp chí|display-authors=6|vauthors=LaGasse LL, Derauf C, Smith LM, Newman E, Shah R, Neal C, Arria A, Huestis MA, DellaGrotta S, Lin H, Dansereau LM, Lester BM|date=tháng 4 năm 2012|title=Prenatal methamphetamine exposure and childhood behavior problems at 3 and 5 years of age|journal=Pediatrics|publisher=American Academy of Pediatrics|volume=129|issue=4|pages=681–8|doi=10.1542/peds.2011-2209|pmc=3313637|pmid=22430455}}</ref>

== Quá liều ==
Quá liều methamphetamin có thể dẫn đến một loạt các triệu chứng.<ref name="Drug Administration 2013">"Desoxyn Prescribing Information" (PDF). United States Food and Drug Administration. tháng 12 năm 2013. Lưu trữ (PDF) bản gốc ngày 2 tháng 1 năm 2014. Truy cập ngày 6 tháng 1 năm 2014.</ref><ref name=":7">{{Chú thích tạp chí|last=Schep|first=Leo J.|last2=Slaughter|first2=Robin J.|last3=Beasley|first3=D. Michael G.|date = ngày 1 tháng 8 năm 2010 |title=The clinical toxicology of metamfetamine|url=https://doi.org/10.3109/15563650.2010.516752|journal=Clinical Toxicology|volume=48|issue=7|pages=675–694|doi=10.3109/15563650.2010.516752|issn=1556-3650}}</ref> Quá liều methamphetamin nhẹ có thể gây ra các triệu chứng như: [[Rối loạn nhịp tim|loại nhịp tim]], lú lẫn, đi tiểu khó có thể buốt hoặc không, tăng/tụt huyết áp, [[tăng thân nhiệt]], [[đau cơ]], [[kích động tâm lý]], [[Nhịp thở nhanh|thở gấp]], run, [[đa niệu]] và [[bí tiểu]].<ref name="Westfall"/><ref name=":7"/> Quá liều nặng có thể tạo ra các triệu chứng như [[cơn bão adrenergic]], [[Rối loạn tâm thần do chất kích thích|rối loạn tâm thần methamphetamin]], [[Vô niệu|thiểu niệu hoặc vô niệu]], [[sốc tim]], [[xuất huyết não]], [[trụy tuần hoàn]], tăng thân nhiệt ác tính, [[Tăng huyết áp phổi|tăng áp lực động mạch phổi]], [[suy thận]], [[tiêu cơ vân]], [[hội chứng serotonin]] và có lời nói/hành vi/nghi thức "khuôn mẫu" (thuật ngữ của tâm thần học).{{#tag:ref|<ref name="Schep"/><ref name="Desoxyn"/><ref name="Westfall"/><ref name="Merck_Manual_Amphetamines"/><ref name="Albertson_2011">{{Chú thích sách |veditors = Olson KR, Anderson IB, Benowitz NL, Blanc PD, Kearney TE, Kim-Katz SY, Wu AH |title = Poisoning & Drug Overdose | vauthors = Albertson TE |year = 2011 |publisher = McGraw-Hill Medical |location = New York |isbn = 978-0-07-166833-0 |chapter = Amphetamines |pages = 77–79 |edition = 6th }}</ref><ref>{{Chú thích web |title = Amphetamine Poisoning |url = http://emergency.unboundmedicine.com/emergency/ub/view/5-Minute_Emergency_Consult/307063/all/Amphetamine_Poisoning |website = Emergency Central |publisher = Unbound Medicine |date = ngày 11 tháng 2 năm 2011 |access-date = ngày 11 tháng 6 năm 2013 |vauthors = Oskie SM, Rhee JW |archive-url = https://web.archive.org/web/20130926150016/http://emergency.unboundmedicine.com/emergency/ub/view/5-Minute_Emergency_Consult/307063/all/Amphetamine_Poisoning |archive-date = ngày 26 tháng 9 năm 2013 |url-status = live }}</ref><ref name="pmid17874986">{{Chú thích tạp chí |vauthors = Isbister GK, Buckley NA, Whyte IM |title = Serotonin toxicity: a practical approach to diagnosis and treatment |journal = Med. J. Aust. |volume = 187 |issue = 6 |pages = 361–365 |date = tháng 9 năm 2007 |pmid = 17874986 |doi = 10.5694/j.1326-5377.2007.tb01282.x|s2cid = 13108173 |url = https://www.mja.com.au/system/files/issues/187_06_170907/isb10375_fm.pdf |access-date = ngày 2 tháng 1 năm 2014 |archive-url = https://web.archive.org/web/20140704062057/https://www.mja.com.au/system/files/issues/187_06_170907/isb10375_fm.pdf |archive-date = ngày 4 tháng 7 năm 2014 |url-status = live }}</ref>|group="cụm nguồn"}} Quá liều methamphetamin cũng có thể dẫn đến tổn thương não nhẹ do nhiễm độc hệ dopaminergic và serotonergic.<ref name="pmid19328213"/><ref name="Malenka">{{Chú thích sách|title=Molecular Neuropharmacology: A Foundation for Clinical Neuroscience|vauthors=Malenka RC, Nestler EJ, Hyman SE|publisher=McGraw-Hill Medical|year=2009|isbn=978-0-07-148127-4|veditors=Sydor A, Brown RY|edition=2nd|location=New York|page=370|chapter=15|quote=Unlike cocaine and amphetamine, methamphetamine is directly toxic to midbrain dopamine neurons.}}</ref> Trước khi tử vong do ngộ độc methamphetamin thì thường có thể có biểu hiện co giật và [[hôn mê]].<ref name="Drug Administration 2013"/>

=== Điều trị cấp cứu ===
Ngộ độc methamphetamin cấp tính phần lớn được sơ cứu bằng cách dùng than hoạt tính và thuốc an thần.<ref name=":8">{{Chú thích tạp chí|last=Schep|first=Leo J.|last2=Slaughter|first2=Robin J.|last3=Beasley|first3=D. Michael G.|date=2010-08|title=The clinical toxicology of metamfetamine|url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20849327/|journal=Clinical Toxicology (Philadelphia, Pa.)|volume=48|issue=7|pages=675–694|doi=10.3109/15563650.2010.516752|issn=1556-9519|pmid=20849327}}</ref> Bài tiểu cưỡng bức bằng acid (ví dụ, với [[vitamin C]]) sẽ làm tăng bài tiết methamphetamin nhưng không được khuyến khích vì có thể làm tăng nguy cơ làm trầm trọng thêm tình trạng, hoặc gây co giật hoặc tiêu cơ vân.<ref name=":8"/> Tăng huyết áp có nguy cơ gây [[Xuât huyêt nội sọ|xuất huyết nội sọ]] (tức là chảy máu trong não) và nếu nghiêm trọng, thường được điều trị bằng phentolamin tiêm tĩnh mạch hoặc nitroprusside.<ref name=":8"/> Thuốc chống loạn thần như [[haloperidol]] rất hữu ích trong điều trị kích động và rối loạn tâm thần do dùng quá liều methamphetamin.<ref name=":8"/>

Thuốc chống loạn thần như [[haloperidol]] rất hữu ích trong điều trị kích động và rối loạn tâm thần do dùng quá liều methamphetamin.<ref name="Richards 2015 review">{{Chú thích tạp chí|vauthors=Richards JR, Albertson TE, Derlet RW, Lange RA, Olson KR, Horowitz BZ|date=tháng 5 năm 2015|title=Treatment of toxicity from amphetamines, related derivatives, and analogues: a systematic clinical review|journal=Drug Alcohol Depend.|volume=150|pages=1–13|doi=10.1016/j.drugalcdep.2015.01.040|pmid=25724076}}</ref><ref>{{Chú thích tạp chí|vauthors=Richards JR, Derlet RW, Duncan DR|date=tháng 9 năm 1997|title=Methamphetamine toxicity: treatment with a benzodiazepine versus a butyrophenone|journal=Eur. J. Emerg. Med.|volume=4|issue=3|pages=130–135|doi=10.1097/00063110-199709000-00003|pmid=9426992}}</ref> Labetalol là thuốc chẹn alpha và beta đặc biệt hữu ích trong điều trị đồng thời nhịp tim nhanh và tăng huyết áp do methamphetamin gây ra.<ref name="Richards 2015 review"/> Chưa có báo cáo về hiện tượng "kích thích alpha không bị cản trở" (''unopposed alpha stimulation'') khi sử dụng thuốc chẹn beta để điều trị ngộ độc methamphetamin.<ref name="Richards 2015 review"/>

== Tương tác thuốc ==
Methamphetamin được chuyển hóa bởi enzyme gan [[CYP2D6]] nên [[CYP2D6|chất ức chế CYP2D6]] sẽ kéo dài [[thời gian bán thải]] của methamphetamin.<ref name="DrugBank Enzymes">{{Chú thích bách khoa toàn thư|url=http://www.drugbank.ca/drugs/DB01577#enzymes|title=Methamphetamine|publisher=University of Alberta|access-date=ngày 2 tháng 1 năm 2014|date=ngày 8 tháng 2 năm 2013|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20151228164940/http://www.drugbank.ca/drugs/DB01577#enzymes|archive-date=ngày 28 tháng 12 năm 2015}}</ref> Methamphetamin cũng tương tác với các [[chất ức chế monoamin oxidase]] (MAOIs), vì cả MAOIs và methamphetamin đều làm tăng catecholamin trong huyết tương. Do đó không được việc sử dụng đồng thời cả hai dược chất vì rất nguy hiểm.<ref name="Desoxyn"/> Methamphetamin làm giảm tác dụng của [[thuốc an thần]] và [[Thuốc ức chế trung ương|thuốc trầm cảm]], đồng thời làm tăng tác dụng của [[thuốc chống trầm cảm]] và các [[chất kích thích]] khác.<ref name="Desoxyn"/> Methamphetamin có thể chống lại tác dụng của [[thuốc hạ huyết áp]] và [[thuốc chống loạn thần]] do tác dụng của chất đối với hệ tim mạch và khả năng nhận thức.<ref name="Desoxyn"/> [[PH|Độ pH]] của chất chứa trong đường tiêu hóa và nước tiểu ảnh hưởng đến sự hấp thu và bài tiết methamphetamin.<ref name="Desoxyn"/> Cụ thể, chất chứa có tính acid sẽ làm giảm khả năng hấp thu methamphetamin và tăng bài tiết qua nước tiểu, còn chất chứa có tính kiềm thì ngược lại.<ref name="Desoxyn"/> Do ảnh hưởng của pH đến sự hấp thu, [[thuốc ức chế bơm proton]] (PPIs) làm giảm [[Dịch vị|acid dạ dày]] có tương tác với methamphetamin.<ref name="Desoxyn"/>

== Dược học ==

=== Dược lực học ===
Năm 2001, tương tự như amphetamin, methamphetamin được chứng minh là một chất chủ vận mạnh của [[TAAR1|''trace amin-associated receptor 1'']] (TAAR1), một [[Thụ thể bắt cặp với G protein|thụ thể bắt cặp với protein G]] (GPCR) ở đây là protein G<sub>s</sub> và G<sub>q</sub>. Phát hiện này rất quan trọng trong việc điều hòa các monoamin trong não.<ref name="Miller">{{Chú thích tập san học thuật |last=Miller GM |date=tháng 1 năm 2011 |title=The emerging role of trace amine-associated receptor 1 in the functional regulation of monoamine transporters and dopaminergic activity |journal=Journal of Neurochemistry |volume=116 |issue=2 |pages=164–176 |doi=10.1111/j.1471-4159.2010.07109.x |pmc=3005101 |pmid=21073468}}</ref><ref name="TAAR1 IUPHAR"/> Kích hoạt {{Abbr|TAAR1|trace amine-associated receptor 1}} làm tăng sản xuất {{Abbrlink|cAMP|Adenosin monophosphat vòng}} thông qua hoạt hóa [[Adenylat cyclase|adenylyl cyclase]] và ức chế chức năng [[vận chuyển monoamin]].<ref name="Miller"/><ref name="pmid11459929">{{Chú thích tập san học thuật |vauthors=Borowsky B, Adham N, Jones KA, Raddatz R, Artymyshyn R, Ogozalek KL, Durkin MM, Lakhlani PP, Bonini JA, Pathirana S, Boyle N, Pu X, Kouranova E, Lichtblau H, Ochoa FY, Branchek TA, Gerald C |date=tháng 7 năm 2001 |title=Trace amines: identification of a family of mammalian G protein-coupled receptors |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |volume=98 |issue=16 |pages=8966–8971 |bibcode=2001PNAS...98.8966B |doi=10.1073/pnas.151105198 |pmc=55357 |pmid=11459929 |doi-access=free}}</ref> Các [[autoreceptor]] monoamin (ví dụ, [[D2sh|receptor dopamin D<sub>2</sub>]], [[Thụ thể adrenergic alpha-2|receptor α<sub>2</sub>]]-adrenergic, và [[5-HT1A|receptor 5-HT<sub>1</sub>]]) có tác dụng ngược lại với TAAR1, và khi các receptor (thụ thể) này phối hợp phối hợp với nhau sẽ điều hòa cho quá trình vận chuyển các monoamin.<ref name="Miller+Grandy 2016"/><ref name="Miller"/> Đặc biệt, methamphetamin và các trace amin có ái lực liên kết cao đối với TAAR1, nhưng không có ái lực liên kết đối với các autoreceptor monoamin.<ref name="Miller+Grandy 2016"/><ref name="Miller"/> Các nghiên cứu hình ảnh học chỉ ra rằng methamphetamin và trace amin ức chế quá trình tái hấp thu monoamin tùy vị trí đặc trưng và phụ thuộc vào có hay không sự có mặt của TAAR1 trong các tế bào thần kinh monoamin.<ref name="Miller"/>

Ngoài việc ức chế các protein vận chuyển monoamin, methamphetamin còn ức chế cả chất vận chuyển monoamin trong túi synap gồm [[VMAT2]],<ref name="Meth Transporters">{{Chú thích bách khoa toàn thư|title=Methamphetamine|publisher=University of Alberta|access-date=ngày 4 tháng 1 năm 2014|date=ngày 8 tháng 2 năm 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20151228164940/http://www.drugbank.ca/drugs/DB01577#transporters|archive-date=ngày 28 tháng 12 năm 2015|section-url=http://www.drugbank.ca/drugs/DB01577#transporters|work=DrugBank|section=Transporters|url-status=live}}</ref> [[SLC22A3]] và [[SLC22A5]].<ref name="Meth Transporters"/> SLC22A3 là chất vận chuyển monoamin ngoài thần kinh có trong [[Tế bào thần kinh đệm hình sao|tế bào thần kinh đệm hình hình sao]]. SLC22A5 là chất vận chuyển [[carnitine]] có ái lực cao.<ref name="Meth Targets">{{Chú thích bách khoa toàn thư|title=Methamphetamine|publisher=University of Alberta|access-date=ngày 4 tháng 1 năm 2014|date=ngày 8 tháng 2 năm 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20151228164940/http://www.drugbank.ca/drugs/DB01577#targets|archive-date=ngày 28 tháng 12 năm 2015|section-url=http://www.drugbank.ca/drugs/DB01577#targets|work=DrugBank|section=Targets|url-status=live}}</ref><ref name="pmid13677912">{{Chú thích tạp chí|vauthors=Inazu M, Takeda H, Matsumiya T|date=tháng 8 năm 2003|title=[The role of glial monoamine transporters in the central nervous system]|journal=Nihon Shinkei Seishin Yakurigaku Zasshi|language=ja|volume=23|issue=4|pages=171–178|pmid=13677912}}</ref>

Methamphetamin cũng là [[chất chủ vận]] của [[Alpha-2 adrenergic receptor|receptor alpha-2 adrenergic]] và [[receptor sigma]]. Meth có ái lực với [[Receptor sigma-1|σ<sub>1</sub>]] lớn hơn [[Receptor sigma-2|σ<sub>2</sub>]], ức chế monoamin oxidase A (MAO-A) và monoamin oxidase B (MAO-B).<ref name="Sigma"/><ref name="SigmaB"/><ref name="Meth Targets"/> Kích hoạt receptor sigma bằng methamphetamin có thể tạo điều kiện thuận lợi cho tác dụng kích thích hệ thần kinh trung ương và thúc đẩy quá trình gây độc thần kinh trong não.<ref name="Sigma"/><ref name="SigmaB"/> [[Dextromethamphetamin]] là chất kích thích tâm thần mạnh hơn. [[Levomethamphetamin]] có tác dụng ở thần kinh ngoại biên mạnh hơn, thời gian bán hủy dài hơn.<ref name="Melega">{{Chú thích tạp chí|vauthors=Melega WP, Cho AK, Schmitz D, Kuczenski R, Segal DS|date=tháng 2 năm 1999|title=l-methamphetamine pharmacokinetics and pharmacodynamics for assessment of in vivo deprenyl-derived l-methamphetamine|journal=J. Pharmacol. Exp. Ther.|volume=288|issue=2|pages=752–758|pmid=9918585}}</ref><ref name="Kuczenski">{{Chú thích tạp chí|vauthors=Kuczenski R, Segal DS, Cho AK, Melega W|date=tháng 2 năm 1995|title=Hippocampus norepinephrine, caudate dopamine and serotonin, and behavioral responses to the stereoisomers of amphetamine and methamphetamine|journal=J. Neurosci.|volume=15|issue=2|pages=1308–1317|doi=10.1523/jneurosci.15-02-01308.1995|pmc=6577819|pmid=7869099}}</ref><ref name="Mendelson">{{Chú thích tạp chí|vauthors=Mendelson J, Uemura N, Harris D, Nath RP, Fernandez E, Jacob P, Everhart ET, Jones RT|date=tháng 10 năm 2006|title=Human pharmacology of the methamphetamine stereoisomers|journal=Clin. Pharmacol. Ther.|volume=80|issue=4|pages=403–420|doi=10.1016/j.clpt.2006.06.013|pmid=17015058|s2cid=19072636}}</ref> Ở liều cao, cả hai [[enantiomer]] (đồng phân đối quang) của methamphetamin đều có thể gây ra chứng loạn thần gồm các lời nói/hành vi/nghi thức mang tính "khuôn mẫu" và rối loạn tâm thần do methamphetamin,<ref name="Kuczenski"/> nhưng levomethamphetamin có tác dụng [[tâm động học]] (''psychodynamic'') ngắn hơn.<ref name="Mendelson"/>

==== Dopamin ====
Ở một số vùng não nhất định, tương tự amphetamin, methamphetamin làm tăng nồng độ dopamin trong [[Synap hóa học|khe synap]].<ref name="Miller"/> Methamphetamin có thể xâm nhập vào [[Synap hóa học|tế bào thần kinh trước synap]] thông qua ''chất vận chuyển dopamin'' (DAT) hoặc bằng cách khuếch tán trực tiếp qua màng tế bào thần kinh.<ref name="Miller"/> Methamphetamin ức chế tái hấp thu cạnh tranh ở chất vận chuyển dopamin.<ref name="Miller"/> Khi đi vào tế bào thần kinh trước synap, methamphetamin sẽ kích hoạt {{Abbr|TAAR1|trace amine-associated receptor 1}} thông qua tín hiệu [[protein kinase A]] (PKA) và [[protein kinase C]] (PKC), gây ra quá trình [[phosphoryl hóa]] DAT.<ref name="Miller"/> Quá trình phosphoryl hóa nhờ PKC và PKA này dẫn đến [[nhập bào]] DAT (ức chế tái hấp thu không cạnh tranh), nhưng riêng sự phosphoryl hóa nhờ PKC gây ra sự vận chuyển ngược dopamin (tức là dopamin chui ra ngoài tế bào).<ref name="Miller"/><ref name="TAAR1 Review">{{Chú thích tạp chí|last=Bonner|first=Tom I.|last2=Davenport|first2=Anthony P.|last3=Foord|first3=Stephen M.|last4=Maguire|first4=Janet J.|last5=Parker|first5=William A. E.|date = ngày 26 tháng 4 năm 2023 |title=Trace amine receptor in GtoPdb v.2023.1|url=http://journals.ed.ac.uk/gtopdb-cite/article/view/8711|journal=IUPHAR/BPS Guide to Pharmacology CITE|language=en|volume=2023|issue=1|doi=10.2218/gtopdb/F64/2023.1|issn=2633-1020}}</ref><ref>{{Chú thích web|url=https://www.guidetopharmacology.org/GRAC/ObjectDisplayForward?objectId=364|tựa đề=TA1 receptor|website=UPHAR/BPS Guide to Pharmacology|ngày truy cập=2023-11-05}}</ref> Methamphetamin làm tăng nồng độ calci nội bào. Tác dụng này có liên quan đến quá trình phosphoryl hóa DAT thông qua con đường ''Ca2+/calmodulin-dependent protein kinase (CAMK''), làm thất thoát dopamin ra ngoài.<ref name="TAAR1 IUPHAR">{{Chú thích web|url=http://www.iuphar-db.org/DATABASE/ObjectDisplayForward?objectId=364|title=TA<sub>1</sub> receptor|date=ngày 2 tháng 12 năm 2014|website=IUPHAR database|publisher=International Union of Basic and Clinical Pharmacology|archive-url=https://web.archive.org/web/20150629065449/http://www.iuphar-db.org/DATABASE/ObjectDisplayForward?objectId=364|archive-date=ngày 29 tháng 6 năm 2015|url-status=live|access-date=ngày 8 tháng 12 năm 2014|quote=<!-- Comments: Tyramine causes an increase in intracellular cAMP in HEK293 or COS-7 cells expressing the TA1 receptor in vitro [4,6,18]. In addition, coupling to a promiscuous Gαq has been observed, resulting in increased intracellular calcium concentration [24]. -->|vauthors=Maguire JJ, Davenport AP}}</ref><ref name="EAAT3">{{Chú thích tạp chí|vauthors=Underhill SM, Wheeler DS, Li M, Watts SD, Ingram SL, Amara SG|date=tháng 7 năm 2014|title=Amphetamine modulates excitatory neurotransmission through endocytosis of the glutamate transporter EAAT3 in dopamine neurons|journal=Neuron|volume=83|issue=2|pages=404–416|doi=10.1016/j.neuron.2014.05.043|pmc=4159050|pmid=25033183|quote=AMPH also increases intracellular calcium (Gnegy et al., 2004) that is associated with calmodulin/CamKII activation (Wei et al., 2007) and modulation and trafficking of the DAT (Fog et al., 2006; Sakrikar et al., 2012).}}</ref><ref name="DAT regulation review">{{Chú thích tạp chí|vauthors=Vaughan RA, Foster JD|date=tháng 9 năm 2013|title=Mechanisms of dopamine transporter regulation in normal and disease states|journal=Trends Pharmacol. Sci.|volume=34|issue=9|pages=489–496|doi=10.1016/j.tips.2013.07.005|pmc=3831354|pmid=23968642|quote=AMPH and METH also stimulate DA efflux, which is thought to be a crucial element in their addictive properties [80], although the mechanisms do not appear to be identical for each drug [81]. These processes are PKCβ– and CaMK–dependent [72, 82], and PKCβ knock-out mice display decreased AMPH-induced efflux that correlates with reduced AMPH-induced locomotion [72].}}</ref> {{Abbr|TAAR1|trace amine associated receptor 1}} đã được chứng minh là làm giảm tốc độ phát xung động của neuron thông qua kích hoạt trực tiếp ''kênh kali điều chỉnh bên trong bắt cặp với protein G'', gọi tắt là ''[[kênh GIRK]] (G protein-coupled inwardly-rectifying potassium channels)''.<ref name="GIRK">{{Chú thích tạp chí|vauthors=Ledonne A, Berretta N, Davoli A, Rizzo GR, Bernardi G, Mercuri NB|date=tháng 7 năm 2011|title=Electrophysiological effects of trace amines on mesencephalic dopaminergic neurons|journal=Front. Syst. Neurosci.|volume=5|pages=56|doi=10.3389/fnsys.2011.00056|pmc=3131148|pmid=21772817|quote=inhibition of firing due to increased release of dopamine; (b) reduction of D2 and GABAB receptor-mediated inhibitory responses (excitatory effects due to disinhibition); and (c) a direct TA1 receptor-mediated activation of GIRK channels which produce cell membrane hyperpolarization.|doi-access=free}}</ref><ref name="Genatlas TAAR1">{{Chú thích web|url=http://genatlas.medecine.univ-paris5.fr/fiche.php?symbol=TAAR1|title=TAAR1|author=mct|date=ngày 28 tháng 1 năm 2012|website=GenAtlas|publisher=University of Paris|archive-url=https://web.archive.org/web/20140529150342/http://genatlas.medecine.univ-paris5.fr/fiche.php?symbol=TAAR1|archive-date=ngày 29 tháng 5 năm 2014|url-status=live|access-date=ngày 29 tháng 5 năm 2014|quote=<br/>{{bull}} tonically activates inwardly rectifying K(+) channels, which reduces the basal firing frequency of dopamine (DA) neurons of the ventral tegmental area (VTA)}}</ref><ref name="TAAR1-Paradoxical2">{{Chú thích tạp chí|vauthors=Revel FG, Moreau JL, Gainetdinov RR, Bradaia A, Sotnikova TD, Mory R, Durkin S, Zbinden KG, Norcross R, Meyer CA, Metzler V, Chaboz S, Ozmen L, Trube G, Pouzet B, Bettler B, Caron MG, Wettstein JG, Hoener MC|date=tháng 5 năm 2011|title=TAAR1 activation modulates monoaminergic neurotransmission, preventing hyperdopaminergic and hypoglutamatergic activity|journal=Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A.|volume=108|issue=20|pages=8485–8490|bibcode=2011PNAS..108.8485R|doi=10.1073/pnas.1103029108|pmc=3101002|pmid=21525407|doi-access=free}}</ref> Kích hoạt TAAR1 bằng methamphetamin trong [[tế bào thần kinh đệm hình sao]] có thể làm làm giảm sự biểu hiện và chức năng màng của EAAT2, một loại chất vận chuyển glutamat.<ref name="Cisneros_2014 and review"/>

Amphetamin cũng là chất nền cho chất vận chuyển monoamin dạng túi synap, {{Abbr|VMAT2|vesicular monoamine transporter 2}}.<ref name="E Weihe">{{Chú thích tập san học thuật |vauthors=Eiden LE, Weihe E |date=tháng 1 năm 2011 |title=VMAT2: a dynamic regulator of brain monoaminergic neuronal function interacting with drugs of abuse |journal=Annals of the New York Academy of Sciences |volume=1216 |issue=1 |pages=86–98 |bibcode=<!-- No --> |doi=10.1111/j.1749-6632.2010.05906.x |pmc=4183197 |pmid=21272013 |quote=VMAT2 is the CNS vesicular transporter for not only the biogenic amines DA, NE, EPI, 5-HT, and HIS, but likely also for the trace amines TYR, PEA, and thyronamine (THYR)&nbsp;... [Trace aminergic] neurons in mammalian CNS would be identifiable as neurons expressing VMAT2 for storage, and the biosynthetic enzyme aromatic amino acid decarboxylase (AADC).&nbsp;... AMPH release of DA from synapses requires both an action at VMAT2 to release DA to the cytoplasm and a concerted release of DA from the cytoplasm via "reverse transport" through DAT.}}</ref><ref name="Amphetamine VMAT2 pH gradient">{{Chú thích tập san học thuật |vauthors=Sulzer D, Cragg SJ, Rice ME |date=tháng 8 năm 2016 |title=Striatal dopamine neurotransmission: regulation of release and uptake |journal=Basal Ganglia |volume=6 |issue=3 |pages=123–148 |doi=10.1016/j.baga.2016.02.001 |pmc=4850498 |pmid=27141430 |quote=Despite the challenges in determining synaptic vesicle pH, the proton gradient across the vesicle membrane is of fundamental importance for its function. Exposure of isolated catecholamine vesicles to protonophores collapses the pH gradient and rapidly redistributes transmitter from inside to outside the vesicle.&nbsp;... Amphetamine and its derivatives like methamphetamine are weak base compounds that are the only widely used class of drugs known to elicit transmitter release by a non-exocytic mechanism. As substrates for both DAT and VMAT, amphetamines can be taken up to the cytosol and then sequestered in vesicles, where they act to collapse the vesicular pH gradient.}}</ref> Sau khi hấp thu methamphetamin tại VMAT2, methamphetamin làm vỡ các túi synap ở khe synap, giải phóng các phân tử dopamin từ các túi synap vào tế bào nhờ dòng chảy dopamin qua VMAT2.<ref name="E Weihe"/><ref name="Amphetamine VMAT2 pH gradient"/> Sau đó, các phân tử dopamin trong tế bào được giải phóng từ tế bào thần kinh trước synap vào khe synap thông qua sự vận chuyển thông qua ''chất vận chuyển dopamin'' ''(DAT)'' theo chiều ngược lại.<ref name="Miller"/><ref name="E Weihe"/><ref name="Amphetamine VMAT2 pH gradient"/>

==== Noradrenalin (norepinephrin) ====
Dựa trên biểu hiện {{Abbr|mRNA|messenger RNA}} của {{Abbr|TAAR1|trace amine-associated receptor 1}} trong neuron, methamphetamin hay amphetamin đều được cho là có tác động đến noradrenalin tương tự như dopamin.<ref name="Miller"/><ref name="TAAR1 Review"/><ref name="E Weihe"/> Nói cách khác, giống như amphetamin, methamphetamin gây ra thất thoát noradrenalin nhờ TAAR1 và ức chế tái hấp thu ''không cạnh tranh'' tại chất vận chuyển noradrenalin được được phosphoryl hóa (''phosphorylated'' ''norepinephrine transporter'', ''phosphorylated'' ''NET''), ức chế tái hấp thu ''cạnh tranh'' tại chất vận chuyển noradrenalin (''norepinephrine transporter'', ''NET'') và giải phóng noradrenalin từ chất vận chuyển monoamin dạng túi synap {{Abbr|VMAT2|vesicular monoamine transporter 2}}.<ref name="Miller"/><ref name="E Weihe"/>

==== Serotonin ====
Tương tự amphetamin, methamphetamin có tác dụng tương tự trên serotonin như trên dopamin và noradrenalin (nhưng ít rõ rệt hơn).<ref name="Miller"/><ref name="cognition enhancers">{{Chú thích tập san học thuật |vauthors=Bidwell LC, McClernon FJ, Kollins SH |date=tháng 8 năm 2011 |title=Cognitive enhancers for the treatment of ADHD |journal=Pharmacology Biochemistry and Behavior |volume=99 |issue=2 |pages=262–274 |doi=10.1016/j.pbb.2011.05.002 |pmc=3353150 |pmid=21596055}}</ref> Methamphetamin ảnh hưởng đến serotonin thông qua chất vận chuyển monoamin dạng túi synap {{Abbr|VMAT2|vesicular monoamine transporter 2}}. Giống cơ chế của noradrenalin, amphetamin hay methaphetamin làm thất thoát serotonin nhờ TAAR1 và ức chế tái hấp thu ''không cạnh tranh'' tại chất vận chuyển serotonin được được phosphoryl hóa (''phosphorylated'' ''serotonin transporter'', ''phosphorylated'' ''SERT'').<ref name="Miller"/><ref name="E Weihe"/> Giống như dopamin, amphetamin hay methaphetamin có ái lực thấp với [[thụ thể 5-HT1A]] của người.<ref name="5HT1A secondary2">{{Chú thích bách khoa toàn thư|title=Amphetamine|publisher=University of Alberta|url=http://www.t3db.ca/toxins/T3D2706|access-date=ngày 24 tháng 2 năm 2015}}</ref><ref name="5HT1A Primary2">{{Chú thích tập san học thuật |vauthors=Toll L, Berzetei-Gurske IP, Polgar WE, Brandt SR, Adapa ID, Rodriguez L, Schwartz RW, Haggart D, O'Brien A, White A, Kennedy JM, Craymer K, Farrington L, Auh JS |date=tháng 3 năm 1998 |title=Standard binding and functional assays related to medications development division testing for potential cocaine and opiate narcotic treatment medications |journal=NIDA Research Monograph |volume=178 |pages=440–466 |pmid=9686407}}</ref>

=== Dược động học ===
[[Sinh khả dụng]] của methamphetamin là 67% qua đường uống, 79% qua đường xịt mũi, 67 đến 90% qua đường hô hấp (hút thuốc) và 100% [[Tiêm tĩnh mạch|qua đường tiêm tĩnh mạch]].<ref name="pmid19426289">{{Chú thích tập san học thuật |vauthors=Cruickshank CC, Dyer KR |date=tháng 7 năm 2009 |title=A review of the clinical pharmacology of methamphetamine |url= |journal=Addiction |volume=104 |issue=7 |pages=1085–99 |doi=10.1111/j.1360-0443.2009.02564.x |pmid=19426289}}</ref><ref name="Schep">{{Chú thích tập san học thuật |vauthors=Schep LJ, Slaughter RJ, Beasley DM |date=tháng 8 năm 2010 |title=The clinical toxicology of metamfetamine |journal=Clinical Toxicology |volume=48 |issue=7 |pages=675–694 |doi=10.3109/15563650.2010.516752 |issn=1556-3650 |pmid=20849327}}</ref> Sau khi uống, methamphetamin được hấp thu tốt vào máu, với nồng độ methamphetamin đỉnh trong huyết tương đạt được trong khoảng 3,13–6,3&nbsp;giờ sau khi uống.<ref name="DrugBank methamphetamine metabolism">{{Chú thích bách khoa toàn thư |title = Methamphetamine |section = Pharmacology |section-url = https://www.drugbank.ca/drugs/DB01577#pharmacology |work = DrugBank |publisher = University of Alberta |access-date = ngày 5 tháng 10 năm 2017 |date = ngày 2 tháng 10 năm 2017 |quote = Methamphetamine is rapidly absorbed from the gastrointestinal tract with peak methamphetamine concentrations occurring in 3.13 to 6.3 hours post ingestion. Methamphetamine is also well absorbed following inhalation and following intranasal administration. It is distributed to most parts of the body. Because methamphetamine has a high lipophilicity it is distributed across the blood brain barrier and crosses the placenta.&nbsp;...<br/>The primary site of metabolism is in the liver by aromatic hydroxylation, N-dealkylation and deamination. At least seven metabolites have been identified in the urine, with the main metabolites being amphetamine (active) and 4-hydroxymethamphetamine. Other minor metabolites include 4-hydroxyamphetamine, norephedrine, and 4-hydroxynorephedrine. |archive-date = ngày 6 tháng 10 năm 2017 |archive-url = https://web.archive.org/web/20171006012111/https://www.drugbank.ca/drugs/DB01577#pharmacology |url-status = live }}</ref> Methamphetamin cũng được hấp thu tốt sau khi hít phải và sau khi tiêm qua đường mũi.<ref name="Schep"/> Do methamphetamin có tính ưa mỡ cao nên nó có thể dễ dàng di chuyển qua [[hàng rào máu não]] nhanh hơn các chất kích thích khác, nơi nó có khả năng chống phân hủy bởi monoamin oxidase cao hơn.<ref name="Schep"/><ref name="DrugBank methamphetamine metabolism"/> Chất chuyển hóa amphetamin đạt cực đại ở 10–24&nbsp;giờ.<ref name="Schep"/> Methamphetamin được đào thải qua thận, tốc độ bài tiết vào nước tiểu bị ảnh hưởng nhiều bởi pH nước tiểu.<ref name="Desoxyn"/><ref name="DrugBank methamphetamine metabolism"/> Khi dùng đường uống, 30–54% liều dùng được bài tiết qua nước tiểu dưới dạng methamphetamin và 10–23% dưới dạng amphetamin.<ref name="DrugBank methamphetamine metabolism"/> Sau liều IV, khoảng&nbsp;45% được bài tiết dưới dạng methamphetamin và 7% dưới dạng amphetamin.<ref name="DrugBank methamphetamine metabolism"/> [[Thời gian bán thải|Thời gian bán hủy thải trừ]] của methamphetamin thay đổi trong khoảng 5–30{{Khoảng cách}}giờ, nhưng trung bình là 9 đến 12{{Khoảng cách}}giờ trong hầu hết các nghiên cứu.<ref name="pmid19426289"/><ref name="Schep"/> Thời gian bán thải của methamphetamin không thay đổi tùy theo đường dùng nhưng có [[Biến dị di truyền|sự khác biệt đáng kể giữa các cá nhân]].<ref name="pmid19426289"/>

Cho đến hiện tại, [[CYP2D6]], [[Dopamine β-hydroxylase|dopamin β-hydroxylase]] (DBH), [[Monooxygenase 3 chứa flavin|monooxygenase chứa flavin 3]] (''flavin-containing monooxygenase 3'', FMO3), [[butyrate-CoA ligase]] (''XM-ligase''), và [[Glycine N-acyltransferase|glycine ''N''-acyltransferase]] (GLYAT) là các enzym được biết đến có tham gia chuyển hóa methamphetamin hoặc các chất trung gian ở người.{{#tag:ref|<ref name="Methamphetamine – p-hydroxymethamphetamine CYP2D6 review"/><ref name="FDA Pharmacokinetics">{{Chú thích web |title = Adderall XR Prescribing Information |url = http://www.accessdata.fda.gov/drugsatfda_docs/label/2013/021303s026lbl.pdf |pages = 12–13 |publisher = Shire US Inc |website = United States Food and Drug Administration |date = tháng 12 năm 2013 |access-date = ngày 30 tháng 12 năm 2013 |archive-url = https://web.archive.org/web/20131230233702/http://www.accessdata.fda.gov/drugsatfda_docs/label/2013/021303s026lbl.pdf |archive-date = ngày 30 tháng 12 năm 2013 |url-status = live }}</ref><ref name="FMO">{{Chú thích tạp chí |vauthors = Krueger SK, Williams DE |title = Mammalian flavin-containing monooxygenases: structure/function, genetic polymorphisms and role in drug metabolism |journal = Pharmacol. Ther. |volume = 106 |issue = 3 |pages = 357–387 |date = tháng 6 năm 2005 |pmid = 15922018 |pmc = 1828602 |doi = 10.1016/j.pharmthera.2005.01.001 }}<br/>[https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1828602/table/T5/ Table 5: N-containing drugs and xenobiotics oxygenated by FMO] {{Webarchive| url=https://web.archive.org/web/20180916144516/https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1828602/table/T5/ |date=ngày 16 tháng 9 năm 2018 }}</ref><ref name="FMO3-Primary">{{Chú thích tạp chí |vauthors = Cashman JR, Xiong YN, Xu L, Janowsky A |title = N-oxygenation of amphetamine and methamphetamine by the human flavin-containing monooxygenase (form 3): role in bioactivation and detoxication |journal = J. Pharmacol. Exp. Ther. |volume = 288 |issue = 3 |pages = 1251–1260 |date = tháng 3 năm 1999 |pmid = 10027866 }}</ref><ref name="DrugBank methamphetamine metabolism"/><ref name="Metabolites">{{Chú thích tạp chí |vauthors = Santagati NA, Ferrara G, Marrazzo A, Ronsisvalle G |title = Simultaneous determination of amphetamine and one of its metabolites by HPLC with electrochemical detection |journal = J. Pharm. Biomed. Anal. |volume = 30 |issue = 2 |pages = 247–255 |date = tháng 9 năm 2002 |pmid = 12191709 |doi = 10.1016/S0731-7085(02)00330-8 }}</ref><ref name="Substituted amphetamines, FMO, and DBH">{{Chú thích sách |vauthors = Glennon RA |veditors = Lemke TL, Williams DA, Roche VF, Zito W |title = Foye's principles of medicinal chemistry |date = 2013 |publisher = Wolters Kluwer Health/Lippincott Williams & Wilkins |location = Philadelphia, USA |isbn = 978-1-60913-345-0 |pages = 646–648 |edition = 7th |section-url = https://books.google.com/books?id=Sd6ot9ul-bUC&pg=PA646 |section = Phenylisopropylamine stimulants: amphetamine-related agents |quote = The simplest unsubstituted phenylisopropylamine, 1-phenyl-2-aminopropane, or amphetamine, serves as a common structural template for hallucinogens and psychostimulants. Amphetamine produces central stimulant, anorectic, and sympathomimetic actions, and it is the prototype member of this class (39).&nbsp;... The phase 1 metabolism of amphetamine analogs is catalyzed by two systems: cytochrome P450 and flavin monooxygenase.&nbsp;... Amphetamine can also undergo aromatic hydroxylation to ''p''-hydroxyamphetamine.&nbsp;... Subsequent oxidation at the benzylic position by DA β-hydroxylase affords ''p''-hydroxynorephedrine. Alternatively, direct oxidation of amphetamine by DA β-hydroxylase can afford norephedrine. |access-date = ngày 5 tháng 10 năm 2017 |archive-date = ngày 13 tháng 1 năm 2023 |archive-url = https://web.archive.org/web/20230113011526/https://books.google.com/books?id=Sd6ot9ul-bUC&pg=PA646 |url-status = live }}</ref><ref name="DBH amph primary">{{Chú thích tạp chí | vauthors = Taylor KB |title = Dopamine-beta-hydroxylase. Stereochemical course of the reaction |journal = J. Biol. Chem. |volume = 249 |issue = 2 |pages = 454–458 |date = tháng 1 năm 1974 |doi = 10.1016/S0021-9258(19)43051-2 |pmid = 4809526 |access-date = ngày 6 tháng 11 năm 2014 |url = http://www.jbc.org/content/249/2/454.full.pdf |quote = Dopamine-β-hydroxylase catalyzed the removal of the pro-R hydrogen atom and the production of 1-norephedrine, (2S,1R)-2-amino-1-hydroxyl-1-phenylpropane, from d-amphetamine. |archive-url = https://web.archive.org/web/20181007182156/http://www.jbc.org/content/249/2/454.full.pdf |archive-date = ngày 7 tháng 10 năm 2018 |url-status = live |doi-access = free }}</ref><ref name="pmid13977820">{{Chú thích tạp chí |vauthors = Sjoerdsma A, von Studnitz W |title = Dopamine-beta-oxidase activity in man, using hydroxyamphetamine as substrate |journal = Br. J. Pharmacol. Chemother. |volume = 20 |issue = 2|pages = 278–284 |date = tháng 4 năm 1963 |pmid = 13977820 |pmc = 1703637 |doi = 10.1111/j.1476-5381.1963.tb01467.x |quote = Hydroxyamphetamine was administered orally to five human subjects&nbsp;... Since conversion of hydroxyamphetamine to hydroxynorephedrine occurs in vitro by the action of dopamine-β-oxidase, a simple method is suggested for measuring the activity of this enzyme and the effect of its inhibitors in man.&nbsp;... The lack of effect of administration of neomycin to one patient indicates that the hydroxylation occurs in body tissues.&nbsp;... a major portion of the β-hydroxylation of hydroxyamphetamine occurs in non-adrenal tissue. Unfortunately, at the present time one cannot be completely certain that the hydroxylation of hydroxyamphetamine in vivo is accomplished by the same enzyme which converts dopamine to noradrenaline. }}</ref><ref name="Benzoic1">{{Chú thích bách khoa toàn thư |title = butyrate-CoA ligase |section-url = http://www.brenda-enzymes.info/enzyme.php?ecno=6.2.1.2&Suchword=&organism%5B%5D=Homo+sapiens&show_tm=0 |work = BRENDA |publisher = Technische Universität Braunschweig. |section = Substrate/Product |access-date = ngày 5 tháng 10 năm 2017 |archive-date = ngày 22 tháng 6 năm 2017 |archive-url = https://web.archive.org/web/20170622234353/http://www.brenda-enzymes.info/enzyme.php?ecno=6.2.1.2&Suchword=&organism%5B%5D=Homo+sapiens&show_tm=0 |url-status = live }}</ref><ref name="Benzoic2">{{Chú thích bách khoa toàn thư |title = glycine N-acyltransferase |section-url = http://www.brenda-enzymes.info/enzyme.php?ecno=2.3.1.13&Suchword=&organism%5B%5D=Homo+sapiens&show_tm=0 |work = BRENDA |publisher = Technische Universität Braunschweig. |section = Substrate/Product |access-date = ngày 5 tháng 10 năm 2017 |archive-date = ngày 23 tháng 6 năm 2017 |archive-url = https://web.archive.org/web/20170623000309/http://www.brenda-enzymes.info/enzyme.php?ecno=2.3.1.13&Suchword=&organism%5B%5D=Homo+sapiens&show_tm=0 |url-status = live }}</ref>| name="methamphetamine metabolism" |group="cụm nguồn" }} Các chất chuyển hóa chính là amphetamin và [[Pholedrine|4-hydroxymethamphetamin]];<ref name="DrugBank methamphetamine metabolism"/> các chất chuyển hóa nhỏ khác bao gồm: {{Nowrap|[[4-hydroxyamphetamin]]}},{{nowrap|[[4-hydroxynorephedrine]]}}, {{Nowrap|[[4-hydroxyphenylacetone]]}}, [[acid benzoic]], [[acid hippuric]], [[Phenylpropanolamine|noradrenalin]] và [[phenylacetone]], vốn là các chất chuyển hóa của amphetamin.<ref name="DrugBank methamphetamine metabolism"/> Trong số các chất chuyển hóa này, các chất có hoạt tính [[Thuốc kích thích giao cảm|kích thích giao cảm]] là amphetamin, {{Nowrap|4‑hydroxyamphetamin}},<ref>{{Chú thích bách khoa toàn thư |title = p-Hydroxyamphetamine |section-url = https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/summary/summary.cgi?cid=3651 |work = PubChem Compound |publisher = National Center for Biotechnology Information |section = Compound Summary |access-date = ngày 4 tháng 9 năm 2017 |archive-date = ngày 7 tháng 6 năm 2013 |archive-url = https://web.archive.org/web/20130607202440/http://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/summary/summary.cgi?cid=3651 |url-status = live }}</ref> {{nowrap|4‑hydroxynorephedrine}},<ref>{{Chú thích bách khoa toàn thư |title = p-Hydroxynorephedrine |section-url = https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/summary/summary.cgi?cid=11099 |work = PubChem Compound |publisher = National Center for Biotechnology Information |section = Compound Summary |access-date = ngày 4 tháng 9 năm 2017 |archive-date = ngày 15 tháng 10 năm 2013 |archive-url = https://web.archive.org/web/20131015073126/http://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/summary/summary.cgi?cid=11099 |url-status = live }}</ref> {{Nowrap|4-hydroxymethamphetamin}},<ref name="DrugBank methamphetamine metabolism"/> và norephedrine.<ref>{{Chú thích bách khoa toàn thư |title = Phenylpropanolamine |section-url = https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/summary/summary.cgi?cid=26934 |work = PubChem Compound |publisher = National Center for Biotechnology Information |section = Compound Summary |access-date = ngày 4 tháng 9 năm 2017 |archive-date = ngày 29 tháng 9 năm 2013 |archive-url = https://web.archive.org/web/20130929154657/http://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/summary/summary.cgi?cid=26934 |url-status = live }}</ref> Methamphetamin là chất ức chế CYP2D6.<ref name="DrugBank Enzymes"/>

Các con đường chuyển hóa chính liên quan đến quá trình para-hydroxyl hóa nhân thơm, alpha- và betahydroxyl hóa hợp chất không vòng, ''N-''oxy hóa'', N-''dealkyl hóa, và khử amin.<ref name="Pubchem Kinetics">{{Chú thích bách khoa toàn thư |title = Amphetamine |url = https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/summary/summary.cgi?cid=3007 |work = Pubchem Compound |publisher = National Center for Biotechnology Information |access-date = ngày 12 tháng 10 năm 2013 |archive-url = https://web.archive.org/web/20131013122604/http://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/summary/summary.cgi?cid=3007 |archive-date = ngày 13 tháng 10 năm 2013 |url-status = live }}</ref> Các con đường trao đổi chất, các chất trung gian chuyển hóa đã được phát hiện và các enzym chuyển hóa ở người được trình bày trong sơ đồ dưới đây:{{Dược động học methamphetamin|header=Con đường chuyển hóa của methamphetamin ở người<ref name="methamphetamine metabolism" group="cụm nguồn"/>|caption=Các chất chuyển hóa chính của methamphetamin là amphetamin và 4-hydroxymethamphetamin.<ref name="DrugBank methamphetamine metabolism"/>  [[Hệ vi khuẩn chí ở người]], đặc biệt là ''[[Lactobacillus]]'', ''[[Enterococcus]]'', và ''[[Clostridium]]'', có tham gia vào chuyển hóa methamphetamin qua một enzyme tham gia phản ứng của N-demethylat methamphetamin và 4-hydroxymethamphetamin, lần lượt tạo thành amphetamin và 4-hydroxyamphetamin.<ref name="Meth demethylation review">{{Chú thích tạp chí |vauthors = Haiser HJ, Turnbaugh PJ |title = Developing a metagenomic view of xenobiotic metabolism |journal = Pharmacol. Res. |volume = 69 |issue = 1 |pages = 21–31 |date = tháng 3 năm 2013 |pmid = 22902524 |pmc = 3526672 |doi = 10.1016/j.phrs.2012.07.009 }}<br/>[https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3526672/table/T2/ Table 2: Xenobiotics metabolized by the human gut microbiota] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20211031105429/https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3526672/table/T2/ |date=ngày 31 tháng 10 năm 2021 }}</ref><ref name="Meth demethylation primary">{{Chú thích tạp chí |vauthors = Caldwell J, Hawksworth GM |title = The demethylation of methamphetamine by intestinal microflora |journal = J. Pharm. Pharmacol. |volume = 25 |issue = 5 |pages = 422–424 |date = tháng 5 năm 1973 |pmid = 4146404 |doi = 10.1111/j.2042-7158.1973.tb10043.x |s2cid = 34050001 }}</ref>}}

==== Phát hiện trong dịch cơ thể ====
Methamphetamin và amphetamin thường được đo trong nước tiểu hoặc máu, là một phần của quy trình [[Xét nghiệm chất|xét nghiệm ma túy]] trong thể thao, việc làm, chẩn đoán ngộ độc và pháp y.<ref name="Ergogenics">{{Chú thích tập san học thuật |vauthors=Liddle DG, Connor DJ |date=tháng 6 năm 2013 |title=Nutritional supplements and ergogenic AIDS |journal=Prim. Care |volume=40 |issue=2 |pages=487–505 |doi=10.1016/j.pop.2013.02.009 |pmid=23668655}}</ref><ref name="pmid9700558">{{Chú thích tập san học thuật |vauthors=Kraemer T, Maurer HH |date=tháng 8 năm 1998 |title=Determination of amphetamine, methamphetamine and amphetamine-derived designer drugs or medicaments in blood and urine |journal=J. Chromatogr. B |volume=713 |issue=1 |pages=163–187 |doi=10.1016/S0378-4347(97)00515-X |pmid=9700558}}</ref><ref name="pmid17468860">{{Chú thích tập san học thuật |vauthors=Kraemer T, Paul LD |date=tháng 8 năm 2007 |title=Bioanalytical procedures for determination of drugs of abuse in blood |journal=Anal. Bioanal. Chem. |volume=388 |issue=7 |pages=1415–1435 |doi=10.1007/s00216-007-1271-6 |pmid=17468860}}</ref><ref name="pmid8075776">{{Chú thích tập san học thuật |vauthors=Goldberger BA, Cone EJ |date=tháng 7 năm 1994 |title=Confirmatory tests for drugs in the workplace by gas chromatography-mass spectrometry |journal=J. Chromatogr. A |volume=674 |issue=1–2 |pages=73–86 |doi=10.1016/0021-9673(94)85218-9 |pmid=8075776}}</ref> Kỹ thuật chiral (để xác định các enatiomer của methamphetamin) có thể được sử dụng để giúp phân biệt nguồn gốc của thuốc, nhằm xác định liệu nó được mua bất hợp pháp hay hợp pháp thông qua đơn thuốc hoặc tiền thuốc.<ref name="pmid15516295">{{Chú thích tập san học thuật |vauthors=Paul BD, Jemionek J, Lesser D, Jacobs A, Searles DA |date=tháng 9 năm 2004 |title=Enantiomeric separation and quantitation of (+/-)-amphetamine, (+/-)-methamphetamine, (+/-)-MDA, (+/-)-MDMA, and (+/-)-MDEA in urine specimens by GC-EI-MS after derivatization with (R)-(−)- or (S)-(+)-alpha-methoxy-alpha-(trifluoromethy)phenylacetyl chloride (MTPA) |journal=J. Anal. Toxicol. |volume=28 |issue=6 |pages=449–455 |doi=10.1093/jat/28.6.449 |pmid=15516295 |doi-access=free}}</ref> Phân tách chiral giúp đánh giá xem người được thực hiện xét nghiệm có sử dụng [[Levomethamphetamine|levomethamphetamin]] hay không, vì đây là một thành phần hoạt chất trong một số thuốc thông mũi không kê đơn có làm kết quả xét nghiệm dương tính.<ref name="pmid15516295"/><ref name="pmid14871155">{{Chú thích tập san học thuật |vauthors=de la Torre R, Farré M, Navarro M, Pacifici R, Zuccaro P, Pichini S |year=2004 |title=Clinical pharmacokinetics of amfetamine and related substances: monitoring in conventional and non-conventional matrices |journal=Clin Pharmacokinet |volume=43 |issue=3 |pages=157–185 |doi=10.2165/00003088-200443030-00002 |pmid=14871155}}</ref><ref>{{Chú thích sách|title=Disposition of toxic drugs and chemicals in man|vauthors=Baselt RC|publisher=Biomedical Publications|year=2020|isbn=978-0-578-57749-4|location=Seal Beach, Ca.|pages=1277–1280}}</ref> Bổ sung kẽm trong chế độ ăn uống có thể "che giấu" sự có mặt của methamphetamin và các loại thuốc khác trong nước tiểu.<ref name="pmid21740689">{{Chú thích tập san học thuật |vauthors=Venkatratnam A, Lents NH |date=tháng 7 năm 2011 |title=Zinc reduces the detection of cocaine, methamphetamine, and THC by ELISA urine testing |journal=J. Anal. Toxicol. |volume=35 |issue=6 |pages=333–340 |doi=10.1093/anatox/35.6.333 |pmid=21740689 |doi-access=}}</ref>

== Hoá học ==
[[Tập tin:Crystal_Meth.jpg|liên_kết=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Crystal_Meth.jpg/220px-Crystal_Meth.jpg|thế=Methamphetamine hydrochloride|nhỏ|Các mảnh methamphetamin hydrochloride tinh khiết, còn được gọi là ma tuý đá.]]
Methamphetamin là một hợp chất chiral có hai chất đối quang (''enantiomer'') là dextromethamphetamin và [[Levomethamphetamine|levomethamphetamin]]. Ở nhiệt độ phòng, methamphetamin ở dạng base tự do, là chất lỏng trong suốt, không màu, có mùi đặc trưng của lá [[Chi Mỏ hạc|phong lữ]]. Chất [[Độ hòa tan|tan]] trong [[diethyl ether]] và [[ethanol]] cũng như [[Độ trộn lẫn|có thể trộn lẫn]] với [[chloroform]].

Ngược lại, muối methamphetamin hydrochloride không mùi, có vị đắng. Điểm nóng chảy từ {{Convert|170|and|175|C|F}} và ở nhiệt độ phòng, xuất hiện dưới dạng tinh thể màu trắng hoặc bột [[Khả năng kết tinh|tinh thể]] màu trắng. Muối hydrochloride cũng hòa tan tự do trong ethanol và nước. Cấu trúc tinh thể của một trong hai đồng phân đối quang là [[Hệ tinh thể đơn nghiêng|đơn tà]] với nhóm không gian (space group) là P2<sub>1</sub>; tại {{Convert|90|K|C F}}, methamphetamin có [[tham số mạng]] (''lattice constant'') ''a'' = 7,10&nbsp;[[Ångström|Å]], ''b'' = 7,29&nbsp;Å, ''c'' = 10,81&nbsp;Å và ''β'' = 97,29°.<ref>{{Chú thích tập san học thuật |vauthors=Hakey P, Ouellette W, Zubieta J, Korter T |date=tháng 4 năm 2008 |title=Redetermination of (+)-methamphetamine hydro-chloride at 90 K |journal=Acta Crystallographica Section E |volume=64 |issue=Pt 5 |pages=o940 |doi=10.1107/S1600536808011550 |pmc=2961146 |pmid=21202421}}</ref>

=== Giáng hóa ===
Một nghiên cứu năm 2011 về việc tiêu hủy methamphetamin bằng thuốc tẩy cho thấy hiệu quả của quá trình tiêu hủy có mối tương quan với thời gian và nồng độ tiếp xúc.<ref>{{Chú thích web|url=http://gradworks.umi.com/14/93/1493688.html|tựa đề=Chemical Interaction of Bleach and Methamphetamine: A Study of Degradation and Transformation Effects|website=gradworks|nhà xuất bản=UNIVERSITY OF CALIFORNIA, DAVIS|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20141019005517/http://gradworks.umi.com/14/93/1493688.html|ngày lưu trữ=ngày 19 tháng 10 năm 2014|url-status=live|ngày truy cập=ngày 17 tháng 10 năm 2014}}</ref> Một nghiên cứu kéo dài một năm (cũng từ năm 2011) cho thấy methamphetamin trong đất là chất gây ô nhiễm dai dẳng.<ref name="pmid21777940">{{Chú thích tập san học thuật |vauthors=Pal R, Megharaj M, Kirkbride KP, Heinrich T, Naidu R |date=tháng 10 năm 2011 |title=Biotic and abiotic degradation of illicit drugs, their precursor, and by-products in soil |journal=Chemosphere |volume=85 |issue=6 |pages=1002–9 |bibcode=2011Chmsp..85.1002P |doi=10.1016/j.chemosphere.2011.06.102 |pmid=21777940}}</ref> Trong một nghiên cứu năm 2013 về các lò phản ứng sinh học trong [[nước thải]], người ta phát hiện ra rằng methamphetamin bị phân hủy phần lớn trong vòng 30&nbsp;ngày tiếp xúc với ánh sáng.<ref name="pmid23886544">{{Chú thích tập san học thuật |vauthors=Bagnall J, Malia L, Lubben A, Kasprzyk-Hordern B |date=tháng 10 năm 2013 |title=Stereoselective biodegradation of amphetamine and methamphetamine in river microcosms |journal=Water Res. |volume=47 |issue=15 |pages=5708–18 |bibcode=2013WatRe..47.5708B |doi=10.1016/j.watres.2013.06.057 |pmid=23886544 |doi-access=free}}</ref>

=== Tổng hợp ===
Hỗn hợp [[racemic]] của methamphetamin có thể được điều chế bắt đầu từ phenylacetone bằng phản ứng [[Phản ứng Leuckart|Leuckart]]<ref name="Crossley_1944">{{Chú thích tập san học thuật |vauthors=Crossley FS, Moore ML |date=tháng 11 năm 1944 |title=Studies on the Leuckart reaction |journal=The Journal of Organic Chemistry |volume=9 |issue=6 |pages=529–536 |doi=10.1021/jo01188a006}}</ref> hoặc phương pháp [[khử amin hóa]].<ref name="pmid19637924">{{Chú thích tập san học thuật |vauthors=Kunalan V, Nic Daéid N, Kerr WJ, Buchanan HA, McPherson AR |date=tháng 9 năm 2009 |title=Characterization of route specific impurities found in methamphetamine synthesized by the Leuckart and reductive amination methods |journal=Anal. Chem. |volume=81 |issue=17 |pages=7342–7348 |doi=10.1021/ac9005588 |pmc=3662403 |pmid=19637924}}</ref> Trong phản ứng Leuckart, một chất tương đương của phenylacetone được phản ứng với hai chất tương đương của {{Nowrap|[[N-methylformamide|''N''-methylformamide]]}} để tạo ra formyl [[amide]] của methamphetamin và sản phẩm phụ là carbon dioxide và [[methylamin]].<ref name="pmid19637924"/> Trong phản ứng này, một cation [[iminium]] được hình thành như một chất trung gian, chất này tiếp tục được [[Oxy hóa khử|khử]] bằng {{Nowrap|''N''-methylformamide}}.<ref name="pmid19637924"/> Sau đó, formyl amide trung gian được [[thủy phân]] trong môi trường dung dịch có tính acid để tạo ra methamphetamin là sản phẩm cuối cùng.<ref name="pmid19637924"/> Ngoài ra, phenylacetone có thể phản ứng với methylamin trong điều kiện khử để tạo ra methamphetamin.<ref name="pmid19637924"/>

{{Nhiều hình
| align = center
| direction = vertical
| width = 500
<!-- Extra parameters -->| header = Tổng hợp methamphetamin
| header_align = center
| header_background = <!-- Image 1-->
| image1 = Methamphetamine reductive amination.png
| caption1 = Phương pháp tổng hợp methamphetamin thông qua [[khử amin hóa]]
| alt1 = Sơ đồ tổng hợp methamphetamin thông qua [[khử amin hóa]]
<!-- Image 2-->| image2 = Methamphetamine leuckart synthesis.png
| caption2 = Phương pháp tổng hợp methamphetamin thông qua [[phản ứng Leuckart]]
| alt2 = Sơ đồ tổng hợp methamphetamin thông qua phản ứng Leuckart
<!-- Image 3-->| image3 = 
| caption3 = 
| alt3 = 
}}{{Clear}}

== Lịch sử, xã hội và văn hóa ==
Amphetamin, được phát hiện trước methamphetamin, được nhà hóa học người Romania [[Lazăr Edeleanu]] tổng hợp lần đầu tiên vào năm 1887 tại Đức. Ông đặt tên cho nó là ''phenylisopropyl''amin.<ref>{{Chú thích sách|title=Alcohol and Drug Misuse: A Handbook for Students and Health Professionals|url=https://archive.org/details/alcoholdrugmisus0000rass|vauthors=Rassool GH|publisher=Routledge|year=2009|isbn=978-0-203-87117-1|location=London|page=[https://archive.org/details/alcoholdrugmisus0000rass/page/113 113]}}</ref><ref name="Vermont">{{Chú thích web|url=http://healthvermont.gov/adap/meth/brief_history.aspx|tựa đề=Historical overview of methamphetamine|website=Vermont Department of Health|nhà xuất bản=Government of Vermont|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20120620083221/http://healthvermont.gov/adap/meth/brief_history.aspx|ngày lưu trữ=ngày 20 tháng 6 năm 2012|url-status=live|ngày truy cập=ngày 29 tháng 1 năm 2012}}</ref> Ngay sau đó, năm 1893, [[nhà hóa học]] người Nhật [[Nagai Nagayoshi]] tổng hợp methamphetamin từ [[ephedrin]]e.<ref name="Grobler et al 2011">{{Chú thích tập san học thuật |vauthors=Grobler SR, Chikte U, Westraat J |year=2011 |title=The pH Levels of Different Methamphetamine Drug Samples on the Street Market in Cape Town |journal=ISRN Dentistry |volume=2011 |pages=1–4 |doi=10.5402/2011/974768 |pmc=3189445 |pmid=21991491 |doi-access=free}}</ref> Ba thập kỷ sau, vào năm 1919, methamphetamin hydrochloride được dược sĩ [[Akira Ogata]] tổng hợp thông qua phản ứng [[Oxy hóa khử|khử]] ephedrine bằng [[phosphor]] đỏ và [[iod]].<ref name="history">{{Chú thích web|url=http://healthvermont.gov/adap/meth/brief_history.aspx|tựa đề=Historical overview of methamphetamine|nhà xuất bản=Vermont Department of Health|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20120620083221/http://healthvermont.gov/adap/meth/brief_history.aspx|ngày lưu trữ=ngày 20 tháng 6 năm 2012|url-status=live|ngày truy cập=ngày 15 tháng 1 năm 2012}}</ref>

Kể từ năm 1938, methamphetamin được tiếp thị trên quy mô lớn ở Đức dưới dạng thuốc không kê đơn dưới tên thương hiệu ''Pervitin'', được sản xuất bởi công ty dược phẩm Temmler có trụ sở tại Berlin.<ref name="CISP">{{Chú thích|title=Pervitin|url=http://www.chemie.de/lexikon/Pervitin.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20191218224238/https://www.chemie.de/lexikon/Pervitin.html|place=Berlin|publisher=CHEMIE.DE Information Service GmbH|language=de|access-date=ngày 16 tháng 9 năm 2015|archive-date=ngày 18 tháng 12 năm 2019}}</ref><ref>{{Chú thích sách|title=Pharmacology and Abuse of Cocaine, Amphetamines, Ecstasy and Related Designer Drugs|url=https://archive.org/details/pharmacologyabus0000frey|vauthors=Freye E|publisher=Springer|year=2009|isbn=978-90-481-2447-3|location=University Düsseldorf, Germany|page=[https://archive.org/details/pharmacologyabus0000frey/page/110 110]}}</ref> Hợp chất này được sử dụng bởi các lực lượng vũ trang [[Đức Quốc Xã]], vì tác dụng kích thích và gây ra sự cảnh giác cao độ kéo dài.<ref>{{Chú thích báo|date=ngày 6 tháng 5 năm 2005|title=The Nazi Death Machine: Hitler's Drugged Soldiers|work=Spiegel Online|publisher=Der Spiegel, ngày 6 tháng 5 năm 2005|url=http://www.spiegel.de/international/the-nazi-death-machine-hitler-s-drugged-soldiers-a-354606.html|url-status=live|access-date=ngày 12 tháng 8 năm 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20171219062055/http://www.spiegel.de/international/the-nazi-death-machine-hitler-s-drugged-soldiers-a-354606.html|archive-date=ngày 19 tháng 12 năm 2017}}</ref><ref name="pmid22849208">{{Chú thích tập san học thuật |vauthors=Defalque RJ, Wright AJ |date=tháng 4 năm 2011 |title=Methamphetamine for Hitler's Germany: 1937 to 1945 |journal=Bull. Anesth. Hist. |volume=29 |issue=2 |pages=21–24, 32 |doi=10.1016/s1522-8649(11)50016-2 |pmid=22849208}}</ref> Pervitin được quân đội Đức gọi một cách thông tục là "Viên nén [[Junkers Ju 87|Stuka]]" (''Stuka-Tabletten'') và "Viên [[Hermann Göring|Herman-Göring]]" (''Hermann-Göring-Pillen''), như một sự ám chỉ đầy ác ý đến chứng nghiện ma túy được biết đến rộng rãi của Göring. Tuy nhiên, các tác dụng phụ (đặc biệt là các triệu chứng cai) nghiêm trọng đến mức quân đội phải cắt giảm mạnh việc sử dụng chất vào năm 1940.<ref name="shooting up">{{Chú thích sách|url=https://books.google.com/books?id=NAVCCwAAQBAJ&pg=PA112|title=Shooting Up: A Short History of Drugs and War|vauthors=Kamieński Ł|publisher=Oxford University Press|year=2016|isbn=9780190263478|pages=111–13|access-date=ngày 23 tháng 10 năm 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20170323182238/https://books.google.com/books?id=NAVCCwAAQBAJ&pg=PA112|archive-date=ngày 23 tháng 3 năm 2017}}</ref> Đến năm 1941, việc sử dụng bị hạn chế theo đơn thuốc của bác sĩ và quân đội, kiểm soát chặt chẽ khâu phân phối chất. Các binh sĩ sẽ chỉ nhận được một vài viên mỗi lần và không được khuyến khích sử dụng chúng trong chiến đấu. Nhà sử học Łukasz Kamieński nói:<ref name="shooting up"/>{{Quote|A soldier going to battle on Pervitin usually found himself unable to perform effectively for the next day or two. Suffering from a drug hangover and looking more like a zombie than a great warrior, he had to recover from the side effects.<br/>Tạm dịch: ''Một người lính ra trận có sử dụng Pervitin thường cảm thấy không thể hoạt động linh hoạt trong một hoặc hai ngày tới. [Trông anh ta như] bị say rượu và tựa như thây ma hơn là một chiến binh vĩ đại, anh phải hồi phục do tác dụng phụ [của thuốc].''}}Nhiều binh sĩ trở nên bạo lực, gây ra [[tội ác chiến tranh]] với dân thường; những người khác tấn công các sĩ quan của chính họ.<ref name="shooting up"/>

Vào thập niên 1950, [[Obetrol]] được cấp bằng sáng chế bởi Obetrol Pharmaceuticals, chỉ định để điều trị [[béo phì]]. Đây là một trong những thương hiệu đầu tiên về sản phẩm dược phẩm chứa methamphetamin.<ref name="Real_Obetrol_Ad">{{Chú thích sách|title=On Speed: The Many Lives of Amphetamine|url=https://archive.org/details/onspeedmanylives0000rasm_b4u7|vauthors=Rasmussen N|date=tháng 3 năm 2008|publisher=New York University Press|isbn=978-0-8147-7601-8|edition=1|page=[https://archive.org/details/onspeedmanylives0000rasm_b4u7/page/148 148]}}</ref> Do tác dụng tâm lý và kích thích của methamphetamin, Obetrol đã trở thành loại thuốc giảm cân phổ biến ở Mỹ trong những năm 1950 và 1960.<ref name="Real_Obetrol_Ad"/> Cuối cùng, khi đặc tính gây nghiện của loại ma túy này được biết đến, các chính phủ bắt đầu quản lý chặt chẽ việc sản xuất và phân phối methamphetamin.<ref name="Vermont"/> Thật vậy, vào đầu thập niên 1970 ở Hoa Kỳ, methamphetamin đã trở thành chất được kiểm soát theo Danh mục II theo [[Đạo luật Kiểm soát Chất]].<ref>{{Chú thích web|url=https://www.fda.gov/regulatoryinformation/lawsenforcedbyfda/ucm148726.htm|tựa đề=Controlled Substances Act|ngày=ngày 11 tháng 6 năm 2009|website=United States Food and Drug Administration|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20170405002905/https://www.fda.gov/RegulatoryInformation/LawsEnforcedbyFDA/ucm148726.htm|ngày lưu trữ=ngày 5 tháng 4 năm 2017|url-status=live|ngày truy cập=ngày 4 tháng 11 năm 2013}}</ref> Hiện nay, methamphetamin được bán dưới tên thương mại ''Desoxyn'', do công ty dược phẩm Đan Mạch [[Lundbeck]] [[Thương hiệu|đăng ký thương hiệu]].<ref name="Desoxyn (Lundbeck)">{{Chú thích web|url=http://www.lundbeck.com/us/products/cns-products/desoxyn|tựa đề=Desoxyn|nhà xuất bản=Lundbeck: Desoxyn|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20121130095007/http://www.lundbeck.com/us/products/cns-products/desoxyn|ngày lưu trữ=ngày 30 tháng 11 năm 2012|ngày truy cập=ngày 15 tháng 12 năm 2012}}</ref> Tính đến tháng 1 năm 2013, nhãn hiệu Desoxyn đã được bán cho công ty dược phẩm Recordati của Ý.<ref>{{Chú thích web|url=http://www.recordatirarediseases.com/products/us-product/desoxyn%C2%AE-cii-methamphetamine-hydrochloride-tablets-usp|tựa đề=Recordati: Desoxyn|nhà xuất bản=Recordati SP|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20130707013757/http://www.recordatirarediseases.com/products/us-product/desoxyn%C2%AE-cii-methamphetamine-hydrochloride-tablets-usp|ngày lưu trữ=ngày 7 tháng 7 năm 2013|ngày truy cập=ngày 15 tháng 5 năm 2013}}</ref>

== Buôn lậu ==
[[Tam giác Vàng|Tam giác vàng (Đông Nam Á)]], cụ thể là [[Shan|Bang Shan]], Myanmar, là nơi sản xuất methamphetamin hàng đầu thế giới.<ref>{{Chú thích web|url=https://apnews.com/article/asia-golden-triangle-drugs-report-methamphetamine-e761e1acb0074f2286e65c752e276b61|tựa đề=UN anti-drug agency warns there is no let-up in methamphetamine trade from Asia's Golden Triangle|ngày=2023-06-02|website=AP News|ngôn ngữ=en|ngày truy cập=2023-11-04}}</ref> Hoạt động sản xuất methamphetamin tạo ra các viên [[Ya ba]] (thuốc điên)<ref>{{Chú thích báo|last1=Glahan|first1=Surasak|date=21 Jun 2016|title=Time we shook off meth's criminal stigma|work=Bangkok Post|url=http://www.bangkokpost.com/archive/time-we-shook-off-meths-criminal-stigma/1015605|access-date=ngày 19 tháng 12 năm 2016}}</ref> và methamphetamin dạng tinh thể, xuất khẩu sang Hoa Kỳ và khắp Đông Á, Đông Nam Á và Thái Bình Dương.<ref>{{Chú thích web|url=https://www.unodc.org/documents/southeastasiaandpacific/Publications/2019/SEA_TOCTA_2019_web.pdf/|tựa đề=Transnational Organized Crime in Southeast Asia: Evolution, Growth and Challenges|ngày=tháng 6 năm 2019|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20210122015018/https://www.unodc.org/documents/southeastasiaandpacific/Publications/2019/SEA_TOCTA_2019_web.pdf|ngày lưu trữ=ngày 22 tháng 1 năm 2021|ngày truy cập=ngày 30 tháng 7 năm 2020}}</ref>

Liên quan đến việc tăng tốc sản xuất ma túy tổng hợp trong khu vực, tổ chức [[Sam Gor]] của [[Trung Quốc]] ở Quảng Đông, còn được gọi là The Company, được hiểu là tổ chức tội phạm quốc tế chính chịu trách nhiệm về sự thay đổi này.<ref>{{Chú thích web|url=https://edition.cnn.com/2019/10/23/opinions/tse-chi-lop-revealed-opinion-intl-hnk/index.html|tựa đề=The Man Accused of Running the Biggest Drug Trafficking Syndicate in Asia's History has Been Revealed: Here's What Needs To Happen Next|ngày=ngày 24 tháng 10 năm 2019|nhà xuất bản=[[CNN]]|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20211022232716/https://edition.cnn.com/2019/10/23/opinions/tse-chi-lop-revealed-opinion-intl-hnk/index.html|ngày lưu trữ=ngày 22 tháng 10 năm 2021|url-status=live|ngày truy cập=ngày 30 tháng 7 năm 2020}}</ref> Tổ chức được tạo thành từ các thành viên của năm bộ ba khác nhau. Sam Gor chủ yếu tham gia buôn bán ma túy, kiếm được ít nhất 8 tỷ USD mỗi năm.<ref>{{Chú thích báo|date=ngày 14 tháng 10 năm 2019|title=Drugs investigators close in on Asian 'El Chapo' at centre of vast meth ring|work=The Telegraph|url=https://www.telegraph.co.uk/news/2019/10/14/drugs-investigators-close-asian-el-chapo-centre-vast-meth-ring/|url-status=live|url-access=subscription|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220110/https://www.telegraph.co.uk/news/2019/10/14/drugs-investigators-close-asian-el-chapo-centre-vast-meth-ring/|archive-date=ngày 10 tháng 1 năm 2022}}</ref> Sam Gor bị cáo buộc kiểm soát 40% thị trường methamphetamin châu Á - Thái Bình Dương, chưa bao gồm buôn bán [[heroin]] và [[ketamin]]. Tổ chức đang hoạt động ở nhiều quốc gia, bao gồm Myanmar, Thái Lan, New Zealand, Úc, Nhật Bản, Trung Quốc và Đài Loan. Sam Gor trước đây sản xuất meth ở miền Nam Trung Quốc và hiện được cho là sản xuất chủ yếu ở Tam giác vàng, cụ thể là [[bang Shan]], Myanmar, nguyên nhân gây ra phần lớn sự gia tăng lớn của meth tinh thể vào khoảng năm 2019.<ref name="nypost.com">{{Chú thích web|url=https://nypost.com/2019/10/14/inside-the-hunt-for-the-man-known-as-asias-el-chapo/|tựa đề=Inside the hunt for the man known as 'Asia's El Chapo'|ngày=ngày 14 tháng 10 năm 2019|website=[[New York Post]]|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20210119003851/https://nypost.com/2019/10/14/inside-the-hunt-for-the-man-known-as-asias-el-chapo/|ngày lưu trữ=ngày 19 tháng 1 năm 2021|url-status=live|ngày truy cập=ngày 30 tháng 7 năm 2020}}</ref>. Nhóm này được hiểu là do Tse Chi Lop, một trùm xã hội đen sinh ra ở Quảng Châu, Trung Quốc, cầm đầu.

Sam Gor bị cáo buộc kiểm soát 40% thị trường methamphetamin ở châu Á-Thái Bình Dương, đồng thời buôn bán [[heroin]] và [[Ketamin|ket]]<nowiki/>amin. Tổ chức này hoạt động ở nhiều quốc gia, bao gồm Myanmar, Thái Lan, New Zealand, Úc, Nhật Bản, Trung Quốc và Đài Loan. Sam Gor trước đây sản xuất meth ở miền Nam Trung Quốc và hiện được cho là sản xuất chủ yếu ở [[Tam giác Vàng|Tam giác vàng]], cụ thể là Bang Shan, Myanmar, nguyên nhân gây ra phần lớn sự gia tăng lớn của meth tinh thể vào khoảng năm 2019.<ref name="nypost.com"/> Người đứng đầu băng nhóm này là [[Tạ Chí Lộp|Tse Chi Lop]], một tay xã hội đen sinh ra ở [[Quảng Châu]], [[Trung Quốc]] và cũng mang hộ chiếu Canada,<ref>{{Chú thích báo|date = ngày 14 tháng 10 năm 2019 |title=Tse Chi Lop, a Canadian national born in China, is Asia's biggest drug trafficker and most-wanted man, police say|language=en-CA|work=The Globe and Mail|url=https://www.theglobeandmail.com/world/article-tse-chi-lop-a-canadian-national-born-in-china-is-asias-biggest-drug/|access-date = ngày 20 tháng 10 năm 2023}}</ref><ref>{{Chú thích web|url=https://www.cnn.com/2019/10/23/opinions/tse-chi-lop-revealed-opinion-intl-hnk/index.html|tựa đề=The man accused of running Asia's biggest drug trafficking syndicate has been revealed. Here's what needs to happen next|họ=Douglas|tên=Jeremy|ngày=2019-10-24|website=CNN|ngôn ngữ=en|ngày truy cập=2023-10-20}}</ref> bị bắt vào ngày 22 tháng 11 năm 2021.<ref>{{Chú thích web|url=https://www.stuff.co.nz/national/crime/124057419/downfall-of-a-drug-lord-why-nz-police-welcome-an-arrest-in-amsterdam|tựa đề=Downfall of a drug lord: why NZ Police welcome an arrest in Amsterdam|họ=Ensor|tên=Eugene Bingham and Blair|ngày=2021-01-26|website=Stuff|ngôn ngữ=en|ngày truy cập=2023-10-20}}</ref>

== Tình trạng pháp lý ==
Việc sản xuất, phân phối, bán và sở hữu methamphetamin bị hạn chế hoặc bất hợp pháp ở hầu như mọi khu vực pháp lý.<ref>{{Chú thích sách|url=http://www.unodc.org/pdf/youthnet/ATS.pdf|title=Preventing Amphetamine-type Stimulant Use Among Young People: A Policy and Programming Guide|author=United Nations Office on Drugs and Crime|publisher=United Nations|year=2007|isbn=978-92-1-148223-2|location=New York|access-date=ngày 11 tháng 11 năm 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131016082310/http://www.unodc.org/pdf/youthnet/ATS.pdf|archive-date=ngày 16 tháng 10 năm 2013|url-status=live}}</ref><ref name="incb">{{Chú thích web|url=http://www.incb.org/pdf/e/list/green.pdf|title=List of psychotropic substances under international control|date=tháng 8 năm 2003|website=International Narcotics Control Board|publisher=United Nations|archive-url=https://web.archive.org/web/20051205125434/http://www.incb.org/pdf/e/list/green.pdf|archive-date=ngày 5 tháng 12 năm 2005|access-date=ngày 19 tháng 11 năm 2005}}</ref> Methamphetamin được xếp vào lịch trình II của hiệp ước Công ước Liên hợp quốc về các chất ma túy.<ref name="incb"/>

== Nghiên cứu ==
Dựa trên nghiên cứu trên động vật, calcitriol, chất chuyển hóa có hoạt tính của [[vitamin D]], có thể có chức năng bảo vệ đáng kể, chống tác dụng làm suy giảm DA- và 5-HT của liều methamphetamin gây độc thần kinh.<ref>{{Chú thích tạp chí|vauthors=Cass WA, Smith MP, Peters LE|year=2006|title=Calcitriol protects against the dopamine- and serotonin-depleting effects of neurotoxic doses of methamphetamine|journal=Annals of the New York Academy of Sciences|volume=1074|issue=1|pages=261–71|bibcode=|doi=10.1196/annals.1369.023|pmid=17105922|s2cid=8537458}}</ref>

== Xem thêm ==
* [[18-Methoxycoronaridin|18-MC]]
* ''[[Breaking Bad]]'', một bộ phim truyền hình dài tập tập trung vào việc tổng hợp trái phép methamphetamin
* [[Giảm tác hại]]
* [[Sử dụng thuốc giải trí]]
* [[Ya ba]], viên nén sản xuất tại Đông Nam Á chứa hỗn hợp methamphetamin và cafein

== Ghi chú ==
<references group="chú thích"/>

=== Ghi chú màu ===
<references group="Chú thích màu sắc"/>

== Tham khảo ==
=== Cụm nguồn ===
<references group="cụm nguồn"/>

=== Nguồn ===
{{Tham khảo|30em}}

== Liên kết ngoài ==
{{thể loại Commons|Methamphetamine}}
* [http://www.inchem.org/documents/pims/pharm/pim334.htm Thông tin về ngộ độc methamphetamin]
{{authority control}}

{{Sao bài viết tốt|phiên bản được chọn= 70932385|thời gian=5 tháng 12 năm 2023|tên bài= Methamphetamin}}
[[Thể loại:Methamphetamine]]
[[Thể loại:Amphetamin]]
[[Thể loại:Chất ức chế monoamin oxidase]]
[[Thể loại:Phenethylamin]]
[[Thể loại:Chất kích thích]]
[[Thể loại:Phát minh của Nhật Bản]]
[[Thể loại:Giới thiệu năm 1893]]
[[Thể loại:Bài viết chứa mã định danh InChI đã thay đổi]]