Xem mã nguồn của New Delhi

{{Thông tin khu dân cư
|tên = New Delhi 
|tên chính thức = 
|tên khác =
|tên bản địa = नई दिल्ली
|tên hiệu = 
|loại khu vực = {{nowrap|Thành phố thủ đô}} 
|kiểu tổng = <!-- để thiết lập nhãn không chuẩn cho hàng tổng diện tích và dân số -->
|khẩu hiệu =
<!-- hình và bản đồ ----------->
|hình nền trời = NewDelhiMontage.png
|kt hình = 300px
|ct hình = Theo chiều kim đồng hồ từ phía trên: [[Secretariat Building, New Delhi|Secretariat Building]], [[Connaught Place, New Delhi|Connaught Place]], [[Jantar Mantar, New Delhi|Jantar Mantar]], [[Rashtrapati Bhavan]], [[India Gate]]
|hình cờ = 
|kt cờ =
|hình con dấu = 
|kt con dấu =
|hình khiên = <!-- Nếu biểu tượng của khu vực có hình tấm khiên -->
|kt khiên =
|hình tượng trưng = <!-- Nếu biểu tượng là các hình khác các hình trên, như huy hiệu chẳng hạn -->
|kiểu tượng trưng = <!-- Tên gọi cho hình tượng trưng -->
|kt tượng trưng = <!-- Kích thước -->
|bản đồ = 
|ktbd = <!-- Kích thước bản đồ -->
|ctbd = <!-- Chú thích bản đồ -->
|bản đồ 1 = 
|ktbd1 = 
|ctbd1 = 
|bd điểm =
|ktbd điểm =
|ctbd điểm =
|điểm x = |điểm y =
|bd chèn = India Delhi#India#Asia#Earth
|vị trí nhãn chèn = <!-- vị trí của nhãn chèn: left, right, top, bottom, none -->
|ctbd chèn =
|ktbd chèn =
<!-- Vị trí ------------------>
|trực thuộc = [[Danh sách quốc gia|Quốc gia]]
|tên trực thuộc = {{IND}}
|trực thuộc 1 = Bang
|tên trực thuộc 1 = [[Delhi]]
|trực thuộc 2 = 
|tên trực thuộc 2 = 
<!-- Phần nhỏ hơn và số ghế trong chính quyền -->
|kiểu ghế =
|số ghế =
|parts_type =
|parts_style = <!-- =list (for list), coll (for collapsed list), para (for paragraph format)
 Default is list if up to 5 items, coll if more than 5-->
|parts = <!-- parts text, or header for parts list -->
|p1 =
|p2 = <!-- etc. up to p50: for separate parts to be listed--> 
<!-- Politics ----------------->
|chú thích chính quyền =
|kiểu chính quyền =
|chức lãnh đạo =
|tên lãnh đạo = <!--thêm (khoảng cách không xuống hàng) vào tên lãnh đạo để tắt tự động tạo liên kết-->
|chức lãnh đạo1 = 
|tên lãnh đạo1 =
|loại hình thành = <!-- Định cư -->
|ngày hình thành = 
<!-- Diện tích --------------------->
|độ lớn dt = 
|unit_pref = <!--Nhập: Đế quốc, để hiện thị đơn vị đế quốc trước metric-->
|chú thích dt = (chỉ tính địa giới)
|tổng diện tích km2 = 42.7
|đất liền km2 = <!--Xem Bảng tại @ Template:Thông tin khu dân cư để biết chi tiết về đổi đơn vị-->
|nước km2 = <!-- diện tích mặt nước -->
|area_total_sq_mi =
|area_land_sq_mi =
|area_water_sq_mi =
|ptram đất nước =
<!-- Độ cao -------------------------->
|chú thích độ cao = <!--để tham khảo: dùng thẻ <ref>-->
|độ cao m = 216
|elevation_ft = 709
|cao cực đại m = 
|elevation_max_ft =
|cao cực tiểu m = 
|elevation_min_ft =
<!-- Dân số ----------------------->
|dso vào =2011 
|chú thích dso =<ref name=2011city>{{chú thích web|title=Cities having population 1 lakh and above|url=http://www.censusindia.gov.in/2011-prov-results/paper2/data_files/India2/Table_2_PR_Cities_1Lakh_and_Above.pdf|work=censusindia|publisher=The Registrar General & Census Commissioner, India|access-date=18 tháng 10 năm 2011}}</ref>
|ghi chú dso =
|tổng dân số =249998 
|mật độ dso km2 = 5.855
|population_density_sq_mi =
|dso vùng đô thị =13850507
<!-- Thông tin chung --------------->
|múi giờ = [[Giờ chuẩn Ấn Độ|IST]]
|lệch UTC = +5:30
|múi giờ DST = <!-- múi giờ mùa hè -->
|lệch UTC DST = 
|vĩ độ=28 |vĩ phút=36 |vĩ giây=50 |vĩ hướng=N
|kinh độ=77 |kinh phút=12 |kinh giây=32 |kinh hướng=E
<!-- mã điện thoại/bưu chính & khác -------->
|kiểu mã bưu chính = Mã ZIP
|mã bưu chính =110xxx
|mã điện thoại =+91-11
|website = {{URL|www.ndmc.gov.in}}
|chú thích = 
}} 
'''New Delhi''' (phiên âm: "Niu Đê-li", phát âm tiếng Anh: {{IPAc-en|audio=NewDelhi1.ogg|ˌ|nj|uː|_|ˈ|d|ɛ|l|i}}<ref>{{citation|last=Wells|first=John C.|year=2008|title=Longman Pronunciation Dictionary|edition=3rd|publisher=Longman|isbn=9781405881180}}</ref><ref>{{citation|last=Roach|first=Peter|year=2011|title=Cambridge English Pronouncing Dictionary|edition=18th|place=Cambridge|publisher=Cambridge University Press|isbn=9780521152532}}</ref>, {{IPA-hi|ˈnəi ˈdɪlːi|lang}}) là một trong 11 quận của [[Delhi]], đóng vai trò là thủ đô của [[Ấn Độ]] và là trụ sở của cả ba nhánh của Chính phủ Ấn Độ.

[[George V]] đặt viên đá nền tảng cho thành phố tại lễ đăng cơ năm 1911.<ref name="History New Delhi">{{chú thích báo|url=http://blogs.wsj.com/indiarealtime/2011/11/08/one-of-historys-best-kept-secrets/|title=New Delhi: One of History’s Best-Kept Secrets|work=The Wall Street Journal|date=13 January 2012|first=Tripti|last=Lahiri}}</ref> Thành phố do các kiến trúc sư người Anh thiết kế, cụ thể là Edwin Lutyens và Herbert Baker. Thủ đô mới được Phó vương Ấn Độ Edward Wood khánh thành vào ngày 13 tháng 2 năm 1931,<ref name="India freedom capital">{{chú thích báo|url=http://blogs.wsj.com/indiarealtime/2011/12/08/independence-through-a-womans-lens/|title=New Delhi becomes the capital of Independent India|work=The Wall Street Journal|access-date=11 December 2011|first=Margherita|last=Stancati|date=8 December 2011}}</ref>.

Mặc dù về thông tục [[Delhi]] và New Delhi là các danh xưng được sử dụng thay thế cho nhau để chỉ phạm vi quyền hạn của Lãnh thổ Thủ đô Quốc gia Delhi (NCT), song chúng là các thực thể riêng biệt, do New Delhi là một bộ phận nhỏ của Delhi. Vùng thủ đô quốc gia là một thực thể lớn hơn nhiều bao gồm toàn bộ NCT cùng với các quận liền kề ở các bang lân cận.

New Delhi được chọn làm một trong hàng trăm thành phố tại Ấn Độ phát triển thành thành phố thông minh theo dự án của Thủ tướng [[Narendra Modi]].

==Lịch sử==
===Thành lập===
[[Tập tin:DelhiDurbar LordCurzon.jpg|thumb|upright=1.15|left|Lord Curzon và Lady Curzon đến Delhi Durbar, 1903.]]
[[Tập tin:Delhi Durbar, 1911.jpg|thumb|250px|left|Buổi tiếp kiến Delhi năm 1911, Quốc vương George V và Vương hậu Mary ngồi trên đài.]]
Calcutta (nay là [[Kolkata]]) là thủ đô của Ấn Độ thời [[Raj thuộc Anh]], cho đến tháng 12 năm 1911. Calcutta đã trở thành trung tâm của các phong trào dân tộc kể từ cuối thế kỷ XIX, dẫn đến phong trào Phân vùng của Bengal bởi Viceroy của chính quyền Anh ở Ấn Độ, Lord Curzon. Điều này tạo ra sự bùng nổ chính trị và tôn giáo lớn bao gồm các vụ ám sát chính trị của các quan chức Anh ở Calcutta. Tình cảm chống thực dân trong cộng đồng đã dẫn đến việc tẩy chay hoàn toàn hàng hóa của Anh, khiến chính quyền thực dân phải thống nhất lại [[Bengal]] và ngay lập tức chuyển thủ đô đến New Delhi.

[[Delhi]] trong quá khứ từng đóng vai trò là trung tâm chính trị và tài chính của một số đế quốc thời [[Ấn Độ cổ đại]] và của [[Vương quốc Hồi giáo Delhi]], đặc biệt là thủ đô của [[Đế quốc Mogul]] từ năm 1649 đến năm 1857. Đầu thập niên 1900, có một đề xuất cho chính quyền [[Anh]] về việc dời thủ đô của Đế quốc [[Ấn Độ thuộc Anh]] từ [[Calcutta]] tại bờ biển phía đông đến Delhi.<ref name="Delhi Move">{{chú thích báo|url=http://blogs.wsj.com/indiarealtime/2011/11/11/why-delhi-the-move-from-calcutta/|title=Why Delhi? The Move From Calcutta|work=The Wall Street Journal|access-date=16 November 2011|first=Tom|last=Wright|date=11 November 2011}}</ref> Chính phủ Ấn Độ thuộc Anh cảm thấy rằng sẽ dễ dàng hơn về hậu cần khi cai quản Ấn Độ từ Delhi vì nó có vị trí tại trung tâm của miền bắc Ấn Độ.<ref name="Delhi Move"/> Vùng đất để xây dựng thành phố mới Delhi thu được theo Đạo luật Trưng dựng Đất 1894.<ref>[http://www.malchakls.org/land-aquisition-act-1894/ Land and Acquisition Act 1894] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141025130035/http://www.malchakls.org/land-aquisition-act-1894/ |date=2014-10-25 }}.</ref>

Ngày 12 tháng 12 năm 1911, trong Buổi tiếp kiến Delhi, [[George V]] với thân phận Hoàng đế Ấn Độ cùng với phu nhân là Mary tuyên bố<ref name="Delhi new capital">{{chú thích báo|url=http://blogs.wsj.com/indiarealtime/2011/11/22/in-1911-rush-to-name-delhi-as-capital-causes-a-crush/|title=In 1911, Rush to Name Delhi as Capital Causes a Crush|work=The Wall Street Journal|access-date=3 December 2011|first=Tom|last=Wright|date=22 November 2011}}</ref><ref name="Delhi capital">{{chú thích báo|url=http://blogs.wsj.com/indiarealtime/2011/11/28/was-new-delhi-a-death-knell-for-calcutta/|title=Was New Delhi a Death Knell for Calcutta?|work=The Wall Street Journal|access-date=3 December 2011|date=28 November 2011}}</ref> rằng thủ đô của Đế quốc chuyển từ [[Calcutta]] đến [[Delhi]], trong khi đặt viên đá nền tảng cho dinh thự của phó vương tại Coronation Park, Kingsway Camp.<ref name="Hall">{{chú thích sách|last=Hall|first=P|authorlink=Peter Hall (urbanist)|title=Cities of Tomorrow|url=https://archive.org/details/citiesoftomorrow03edhall|year=2002|publisher=Blackwell Publishing|isbn=0-631-23252-4|pages=[https://archive.org/details/citiesoftomorrow03edhall/page/198 198]–206}}</ref><ref>[http://www.hindustantimes.com/StoryPage/FullcoverageStoryPage.aspx?sectionName=IndiaSectionPage&id=5720f679-41cd-4e23-a9eb-c2f6b5d707c8Indiaturns61_Special&Headline=Coronation+park+cries+out+for+help Coronation park] {{Webarchive|url=https://archive.today/20130103092055/www.hindustantimes.com/StoryPage/FullcoverageStoryPage.aspx?sectionName=IndiaSectionPage&id=5720f679-41cd-4e23-a9eb-c2f6b5d707c8Indiaturns61_Special&Headline=Coronation+park+cries+out+for+help|date=2013-01-03}} [[Hindustan Times]], 14 August 2008.</ref>
Viên đá nền tảng<ref name="Delhi formation">{{chú thích báo|url=http://blogs.wsj.com/indiarealtime/2011/11/20/the-new-delhis-that-might-have-been/|title=The New Delhis That Might Have Been|work=The Wall Street Journal|access-date=3 December 2011|first=Tripti|last=Lahiri|date=20 November 2011}}</ref> của New Delhi được hai người đặt tại địa điểm diễn ra Buổi tiếp kiến Delhi tại Kingsway Camp vào ngày 15 tháng 12 năm 1911, trong chuyến công du của họ. Phần lớn New Delhi do Edwin Lutyens và Herbert Baker đặt kế hoạch, họ là các kiến trúc sư người Anh hàng đầu thế kỷ 20.<ref>{{Chú thích web|tiêu đề=Sir Edwin and the building |url=http://www.wmf.org/sites/default/files/wmf_article/pg_38-43_new_delhi.pdf |họ 1=Patwant |tên 1=Singh |nhà xuất bản=wmf.org |năm=2002–2003 |ngày truy cập=31 December 2013 |url-status=dead |url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20110516181731/http://www.wmf.org/sites/default/files/wmf_article/pg_38-43_new_delhi.pdf |ngày lưu trữ=16 May 2011 }}</ref> Hợp đồng được trao cho nhà thầu Sobha Singh. Công tác xây dựng thực sự bắt đầu sau [[Chiến tranh thế giới thứ nhất]] và hoàn thành vào năm 1931. Thanh phố sau đó được gán tên là "Delhi của Lutyens" và được Phó vương Edward Wood khánh thành trong loạt buổi lễ từ ngày 10 tháng 2 năm 1931.<ref>{{chú thích báo|title=New Delhi: The Inaugural Ceremony|newspaper=[[The Times]]|location=London|date=11 February 1931|issue=45744|page=12}}</ref> Lutyens thiết kế khu vực hành chính trung tâm của thành phố như một chứng tích cho khát vọng đế quốc của Anh.<ref name="ya">{{Chú thích web|url=http://nationalmuseumindia.gov.in/pdf/yadgaar.pdf |tiêu đề=Yadgaar |nhà xuất bản=[[National Museum, New Delhi]] |ngày truy cập=18 May 2010 |url-status=dead |url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20091229182030/http://www.nationalmuseumindia.gov.in/pdf/yadgaar.pdf |ngày lưu trữ=29 December 2009 }}</ref><ref name="Architecture New Delhi">{{Chú thích web|tiêu đề=Architecture of New Delhi|url=http://www.silhouette.co.in/|work=[[Apollo (magazine)|Apollo]]|ngày truy cập=30 January 2012}}</ref>
[[Tập tin:Inauguration of New Delhi 1931.jpg|thumb|left|upright=1.15|Loạt tem bưu chính năm 1931 đã tổ chức lễ khánh thành New Delhi với tư cách là trụ sở của chính phủ. Con tem một rupee cho thấy George V với "Tòa nhà Ban thư ký" và Cột Dominion]]
Ngay sau đó Lutyens bắt đầu cân nhắc đến các địa điểm khác, Ủy ban Kế hoạch Delhi Town lập kế hoạch thủ đô đế quốc mới, do George Swinton làm chủ tịch và John A. Brodie cùng Lutyens làm thành viên, trình báo cáo về cả hai địa điểm Bắc và Nam. Tuy nhiên, nó bị Phó vương bác bỏ do chi phí. Trục trung tâm của New Delhi nay nằm về phía đông của [[cổng Ấn Độ]] trước đó được dự tính là trục bắc-nam liên kết Dinh Phó vương ở một đầu đến [[Paharganj]] tại đầu kia. Trong những năm đầu của dự án, nhiều du khách cho rằng đó là một cổng từ Trái Đất đến Thiên đường.<ref>{{chú thích sách|title=Committees and commissions in pre-independence India 1836–1947, Vol. 4|first=M. Anees|last=Chishti|chapter=Delhi Town Planning Committee|publisher=Mittal Publications|year=2001|isbn=81-7099-804-2|page=220|url=https://books.google.com/books?id=O9Wck_MEB9cC&pg=PA220}}</ref> Cuối cùng, do không gian hạn chế và hiện diện một lượng lớn địa điểm di sản tại phía bắc, ủy ban quyết định tại điểm phía Nam.<ref>Chishti, p. 225.</ref> Một điểm trên đồi Raisina được chọn để xây Rashtrapati Bhawan, khi đó gọi là Dinh Phó vương. Nguyên nhân của sự lựa chọn này là đồi nằm trực diện với thành ''[[Purana Qila|Dinapanah]]'', vốn cũng được xem như địa điểm kinh đô [[Indraprastha]] cổ đại. Sau đó, viên đá nền tảng được chuyển từ địa điểm Buổi tiếp kiến Delhi năm 1911-1912 để gắn vào tường của sân trước Tòa nhà Thư ký. [[Rajpath]], còn gọi là King's Way, trải dài từ cổng Ấn Độ đến Rashtrapati Bhawan. Tòa nhà Thư ký có hai khối nằm bên sườn Rashtrapati Bhawan và là nơi làm việc của các bộ trưởng trong Chính phủ Ấn Độ, nó và trụ sở của Nghị viện đều do [[Herbert Baker]] thiết kế, nằm trên phố Sansad Marg.

Tại phía nam, vùng đất cho đến lăng mộ Safdarjung được dành cho hình thành nơi mà nay gọi là Lutyens' Bungalow Zone.<ref>Chishti, p. 222.</ref> Trước khi có thể bắt đầu xây dựng trên các chỏm đá của đồi Raisina, một đường sắt vòng quanh Tòa nhà Hội đồng (nay là Tòa nhà Nghị viện) mang tên ''Imperial Delhi Railway'', được xây dựng để vận chuyển vật liệu và nhân công xây dựng trong vòng hai mươi năm sau đó. Trở ngại cuối cùng là tuyến đường sắt [[Agra]]-Delhi do cắt ngay qua địa điểm được đánh dấu để xây Đài kỷ niệm Chiến tranh Toàn Ấn có hình lục giác (cổng Ấn Độ) và Kingsway ([[Rajpath]]), vấn đề là do Ga Delhi cũ khi đó phục vụ toàn bộ thành phố. Tuyến đường được chuyển sang chạy dọc [[sông Yamuna]], và bắt đầu hoạt động vào năm 1924. Ga đường sắt New Delhi khánh thành vào năm 1926 với một sân ga duy nhất tại cổng Ajmeri gần [[Paharganj]].<ref name=htlux>{{chú thích báo |title=A fine balance of luxury and care |url=http://www.hindustantimes.com/News-Feed/chunk-ht-ui-newdelhi100years-topstories/A-fine-balance-of-luxury-and-care/Article1-723880.aspx |work=Hindustan Times |date=21 July 2011 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141214175839/http://www.hindustantimes.com/news-feed/chunk-ht-ui-newdelhi100years-topstories/a-fine-balance-of-luxury-and-care/article1-723880.aspx |archive-date=14 December 2014 |access-date=2016-09-26 |archive-date=2014-07-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140727071914/http://www.hindustantimes.com/News-Feed/chunk-ht-ui-newdelhi100years-topstories/A-fine-balance-of-luxury-and-care/Article1-723880.aspx }}</ref><ref name=hindustantimes652023>{{chú thích báo |title=When Railways nearly derailed New Delhi |url=http://www.hindustantimes.com/News-Feed/newdelhi/When-Railways-nearly-derailed-New-Delhi/Article1-652023.aspx |work=Hindustan Times |date=18 January 2011 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130926091104/http://www.hindustantimes.com/News-Feed/newdelhi/When-Railways-nearly-derailed-New-Delhi/Article1-652023.aspx |archive-date=26 September 2013 |access-date=2016-09-26 |archive-date=2013-09-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130926091104/http://www.hindustantimes.com/News-Feed/newdelhi/When-Railways-nearly-derailed-New-Delhi/Article1-652023.aspx }}</ref> Do quá trình xây dựng Dinh Phó vương (nay là Rashtrapati Bhavan), Tòa nhà Thư ký Trung tâm, Tòa nhà Nghị viện, và Đài tưởng niệm chiến tranh Toàn Ấn (cổng Ấn Độ) thoải mái về thời gian, công trình xây dựng một khu mua sắm và một quảng trường mới, Connaught Place, bắt đầu vào năm 1929 và hoàn thành vào năm 1933. Công trình được đặt tên theo Hoàng tử Arthur, Công tước xứ Connaught (1850–1942), và do Robert Tor Russell thiết kế, kiến trúc sư trưởng của Ban Công trình Công cộng (PWD).<ref name="htc">{{chú thích báo|url=http://www.hindustantimes.com/CP-s-blueprint-Bath-s-Crescent/Article1-659739.aspx|title=CP's blueprint: Bath's Crescent|date=8 February 2011|work=Hindustan Times|access-date=26 Tháng 9 2016|archive-date=3 Tháng 1 2013|archive-url=https://archive.today/20130103040022/http://www.hindustantimes.com/CP-s-blueprint-Bath-s-Crescent/Article1-659739.aspx|url-status=dead}}</ref>

Sau khi thủ đô Ấn Độ chuyển đến Delhi, một tòa nhà thư ký tạm thời được xây dựng trong một vài tháng vào năm 1912 tại Bắc Delhi. Hầu hết quan chức chính phủ của thủ đô mới chuyển đến đây từ 'Old secretariat' tại [[Old Delhi]] (tòa nhà nay là trụ sở của Hội đồng Lập pháp Delhi), một thập niên trước khi thủ đô mới khánh thành vào năm 1931. Nhiều nhân công được đưa đến thủ đô mới từ các nơi xa tại Ấn Độ như bang Bengal và bang Madras. Sau đó, nhà ở cho họ phát triển quanh khu vực Gole Market trong thập niên 1920.<ref name="Hindustan Times">{{chú thích báo|title=Capital story: Managing a New Delhi|url=http://www.hindustantimes.com/Capital-story-Managing-a-New-Delhi/Article1-740284.aspx|work=Hindustan Times|date=1 September 2011|access-date=29 Tháng 9 2012|archive-date=8 Tháng 12 2012|archive-url=https://archive.today/20121208125953/http://www.hindustantimes.com/Capital-story-Managing-a-New-Delhi/Article1-740284.aspx|url-status=dead}}</ref> Xây dựng trong thập niên 1940 để làm nơi ở cho các nhân viên chính phủ, với các bungalow (nhà gỗ một tầng) cho quan chức cao cấp tại khu vực Lodhi Estate lân cận, Lodhi colony gần Lodhi Gardens lịch sử, là khu nhà ở cuối cùng được xây dựng trong thời Anh thuộc.<ref name=ht>{{chú thích báo |title=A tale of two cities |url=http://www.hindustantimes.com/News-Feed/newdelhi/A-tale-of-two-cities/Article1-740282.aspx |work=Hindustan Times |date=1 September 2011 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150702164816/http://www.hindustantimes.com/News-Feed/newdelhi/A-tale-of-two-cities/Article1-740282.aspx |archive-date=2 July 2015 |access-date=2016-09-26 |archive-date=2015-07-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150702164816/http://www.hindustantimes.com/News-Feed/newdelhi/A-tale-of-two-cities/Article1-740282.aspx }}</ref>

===Hậu độc lập===
[[Tập tin:Indian President House.jpg|thumb|200px|[[Rashtrapati Bhavan]] là trụ sở của Tổng thống Ấn Độ.]]
Sau khi Ấn Độ giành độc lập vào năm 1947, New Delhi được ban cho quyền tự trị hạn chế và do một ủy viên trưởng quản lý, người này do chính phủ Ấn Độ bổ nhiệm. Năm 1956, Delhi được chuyển thành lãnh thổ liên bang và cuối cùng ủy viên trưởng được thay bằng phó thống đốc. Đạo luật Hiến pháp năm 1991 bày tỏ rằng Lãnh thổ Liên bang Delhi chính thức được gọi là Lãnh thổ Thủ đô Quốc gia Delhi.<ref name=NCTact>{{Chú thích web
|url=http://indiacode.nic.in/coiweb/amend/amend69.htm|tiêu đề=The Constitution (Sixty-Ninth Amendment) Act, 1991
|ngày truy cập=8 January 2007|work=The Constitution (Amendment) Acts, The Constitution of India
|nhà xuất bản=National Informatics Centre, Ministry of Communications and Information Technology, Government of India
}}</ref> Một hệ thống được triển khai mà theo đó chính phủ tuyển cử được trao quyền lực lớn, ngoại trừ pháp luật và sắc lệnh vẫn thuộc về chính phủ trung ương. Việc thi hành thực tế pháp luật đến vào năm 1993.

Lần mở rộng lớn đầu tiên của New Delhi ra ngoài Lutyens' Delhi là trong thập niên 1950 khi Ban Công trình Công cộng Trung ương (CPWD) phát triển một khu vực đất lớn ở phía tây nam của Lutyens' Delhi nhằm hình thành khu ngoại giao tách rời Chanakyapuri, đất tại đây được giao cho các đại sứ quán, cao ủy và dinh thự của các đại sứ, quanh đại lộ ''Shanti Path''.<ref name=urbanv>{{chú thích sách|title=Urbanization, urban development, and metropolitan cities in India|author=Viswambhar Nath|chapter=Delhi Before 1947|publisher=Concept Publishing Company|year=2007|isbn=81-8069-412-7|pages=248, 251|url=https://books.google.com/books?id=Obd1vEVEPdgC&pg=PA244}}</ref>

==Địa lý==
New Delhi có diện tích là {{convert|42,7|sqkm|sqmi|abbr=on}}, là một bộ phận nhỏ của khu vực đô thị Delhi.<ref>{{Chú thích web|url=http://www.ndmc.gov.in/AboutNDMC/NNDMCAct.aspx|tiêu đề=NDMC Act|nhà xuất bản=Ndmc.gov.in|ngày truy cập=4 November 2008}}</ref> Do thành phố nằm trên [[đồng bằng Ấn-Hằng]], nên có ít khác biệt về độ cao trên địa bàn. New Delhi và các khu vực xung quanh từng là bộ phận của [[dãy núi Aravalli]]; những gì còn lại của dãy núi này là rặng Delhi, nơi này còn được gọi là lá phổi của Delhi. New Delhi nằm trên bãi bồi của sông [[Yamuna]], song về cơ bản nó là một thành phố nội lục. Phía đông của sông là một khu vực đô thị Shahdara. New Delhi nằm trong đới địa chấn IV, do vậy có thể bị động đất tấn công.<ref name=hazardprofile>{{Chú thích web|url=http://www.undp.org.in/dmweb/hazardprofile.pdf|tiêu đề=Hazard profiles of Indian districts|ngày truy cập=23 August 2006|định dạng=PDF|work=National Capacity Building Project in Disaster Management|nhà xuất bản=[[UNDP]]|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20060519100611/http://www.undp.org.in/dmweb/hazardprofile.pdf|ngày lưu trữ=19 May 2006 }}</ref>

===Địa chấn===
New Delhi nằm trên một số đường nứt gãy và do đó từng trải qua các trận [[động đất]] thường xuyên, dù hầu hết có cường độ nhẹ. Tuy nhiên, số trận động đất trong những năm gần đây tăng đột ngột, đáng chú ý nhất là trận động đất có cường độ 5,4 vào năm 2015 có tâm chấn tại [[Nepal]], trận động đất 4,7 độ richter vào ngày 25 tháng 11 năm 2007, trận động đất mạnh 4,2 độ vào ngày 7 tháng 9 năm 2011, trận động đất 5,2 độ richter vào ngày 5 tháng 3 năm 2012 và một trận động đất gồm 12 trận động đất, bao gồm bốn cường độ 2,5, 2,8, 3,1 và 3,3, vào ngày 12 tháng 11 năm 2013.

===Khí hậu===
New Delhi có [[khí hậu cận nhiệt đới ẩm]] chịu ảnh hưởng của [[gió mùa]] ([[phân loại khí hậu Köppen|Köppen]] ''Cwa'') với biến động cao giữa mùa hè và mùa đông về cả nhiệt độ và lượng mưa. Nhiệt độ biến động từ {{convert|46|°C}} vào mùa hè đến khoảng {{convert|0|°C}} vào mùa đông. Kiểu khí hậu cận nhiệt đới ẩm tại khu vực có sự khác biệt đáng chú ý với nhiều thành phố khác có phân loại khí hậu tương tự do có mùa hè kéo dài và rất nóng kèm theo những cơn [[bão cát]]; mùa đông tương đối khô và ôn hòa nhưng đôi khi có thể rất lạnh<ref>https://vtv.vn/the-gioi/gia-lanh-bat-thuong-tiep-tuc-hoanh-hanh-tai-mien-bac-an-do-20180109230720889.htm</ref>, với sương khói dày đặc phát ra từ những đám [[cháy rừng]] lân cận cùng với một thời kỳ gió mùa khác. Mùa hè kéo dài từ đầu tháng 4 đến tháng 10, gió mùa xuất hiện vào giữa mùa hè. Mùa đông bắt đầu từ tháng 11 và đạt đỉnh vào tháng 1. Nhiệt độ trung bình năm là khoảng {{convert|25|°C}}; nhiệt độ trung bình tháng dao động từ {{convert|14|to|34|°C|°F|0}}. Nhiệt độ cao nhất từng ghi nhận được tại New Delhi là {{convert|48,4|°C}} vào ngày 28 tháng 6 năm 1883 trong khi nhiệt độ thấp nhất từng ghi nhận được là {{convert|-2,2|°C}} vào ngày 11 tháng 1 năm 1967, đều đo tại [[Sân bay quốc tế Indira Gandhi|sân bay Palam]].<ref name=IMD2/> Lượng mưa bình quân năm là {{convert|784|mm}}, hầu hết là trong mùa gió mùa vào tháng 7 và tháng 8.<ref name=ecosurv1>{{Chú thích web|url=http://delhiplanning.nic.in/Economic%20Survey/ES%202005-06/Chpt/1.pdf|tiêu đề=Chapter 1: Introduction|ngày truy cập=21 December 2006|định dạng=PDF|work=Economic Survey of Delhi, 2005–2006|nhà xuất bản=Planning Department, Government of National Capital Territory of Delhi|các trang=1–7|archive-date=2016-11-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20161113174155/http://delhiplanning.nic.in/Economic%20Survey/ES%202005-06/Chpt/1.pdf|url-status=dead}}</ref>
{{Clear}}
<center>
{{Weather box
|collapsed =
|metric first = Y
|single line = Y
|location= New Delhi (Safdarjung) 1981–2010
|Jan record high C = 30.0
|Feb record high C = 34.1
|Mar record high C = 40.6
|Apr record high C = 45.6
|May record high C = 47.2
|Jun record high C = 48.7
|Jul record high C = 45.0
|Aug record high C = 42.0
|Sep record high C = 40.6
|Oct record high C = 39.4
|Nov record high C = 36.1
|Dec record high C = 29.3
|year record high C = 48.7
|Jan high C = 20.5
|Feb high C = 23.9
|Mar high C = 29.6
|Apr high C = 36.3
|May high C = 39.5
|Jun high C = 39.2
|Jul high C = 35.4
|Aug high C = 34.1
|Sep high C = 34.1
|Oct high C = 32.8
|Nov high C = 28.2
|Dec high C = 23.1
|year high C = 31.4
|Jan mean C = 13.9
|Feb mean C = 17.6
|Mar mean C = 22.9
|Apr mean C = 29.1
|May mean C = 32.7
|Jun mean C = 33.3
|Jul mean C = 31.5
|Aug mean C = 30.4
|Sep mean C = 29.6
|Oct mean C = 26.2
|Nov mean C = 20.5
|Dec mean C = 15.6
|year mean C = 25.3
|Jan low C = 7.6
|Feb low C = 10.4
|Mar low C = 15.6
|Apr low C = 21.3
|May low C = 25.8
|Jun low C = 27.9
|Jul low C = 27.4
|Aug low C = 26.6
|Sep low C = 25.0
|Oct low C = 19.1
|Nov low C = 12.9
|Dec low C = 8.3
|year low C = 19.0
|Jan record low C = -0.6
|Feb record low C = 1.6
|Mar record low C = 4.4
|Apr record low C = 10.7
|May record low C = 15.2
|Jun record low C = 18.9
|Jul record low C = 20.3
|Aug record low C = 20.7
|Sep record low C = 17.3
|Oct record low C = 9.4
|Nov record low C = 3.9
|Dec record low C = 1.1
|year record low C = -0.6
|rain colour = green
|Jan rain mm = 19.3
|Feb rain mm = 22.1
|Mar rain mm = 15.9
|Apr rain mm = 13.0
|May rain mm = 31.5
|Jun rain mm = 82.2
|Jul rain mm = 187.3
|Aug rain mm = 232.5
|Sep rain mm = 129.8
|Oct rain mm = 14.3
|Nov rain mm = 4.9
|Dec rain mm = 9.4
|year rain mm = 762.3
|Jan rain days = 1.3
|Feb rain days = 1.8
|Mar rain days = 1.6
|Apr rain days = 1.2
|May rain days = 2.5
|Jun rain days = 4.6
|Jul rain days = 9.4
|Aug rain days = 9.8
|Sep rain days = 5.5
|Oct rain days = 1.0
|Nov rain days = 0.5
|Dec rain days = 0.9
|year rain days = 40.1
|Jan humidity = 63
|Feb humidity = 55
|Mar humidity = 47
|Apr humidity = 34
|May humidity = 33
|Jun humidity = 46
|Jul humidity = 70
|Aug humidity = 73
|Sep humidity = 62
|Oct humidity = 52
|Nov humidity = 55
|Dec humidity = 62
|year humidity = 54
|Jan sun = 214.6
|Feb sun = 216.1
|Mar sun = 239.1
|Apr sun = 261.0
|May sun = 263.1
|Jun sun = 196.5
|Jul sun = 165.9
|Aug sun = 177.0
|Sep sun = 219.0
|Oct sun = 269.3
|Nov sun = 247.2
|Dec sun = 215.8
|year sun = 2684.6
|source 1= India Meteorological Department (record high and low up to 2010)<ref name = IMD2>{{chú thích web
| url = http://www.imdpune.gov.in/Temp_Extremes/histext2010.pdf
| format = PDF
| title = Ever recorded Maximum and minimum temperatures up to 2010
| publisher = India Meteorological Department
| access-date = 16 May 2014}}</ref><ref name= IMD >
{{chú thích web
| url = http://www.imd.gov.in/section/climate/extreme/safdarjung2.htm
| title = New Delhi (Safdarjung) Climatological Table Period: 1981–2010
| publisher = [[India Meteorological Department]]
| access-date = 6 April 2016}}</ref>
|source 2 = NOAA (extremes, sun and humidity, 1971–1990)<ref name= NOAA>{{chú thích web
 |url = ftp://ftp.atdd.noaa.gov/pub/GCOS/WMO-Normals/RA-II/IN/42182.TXT
 |title = New Delhi Climate Normals 1971–1990
  |publisher = [[National Oceanic and Atmospheric Administration]]
 |access-date = 21 December 2012}}</ref>
}}
</center>


{{Weather box
| name = Sân bay New Delhi weatherbox
| collapsed = 
| metric first = Y
| single line = Y
| temperature colour =
| location = New Delhi ([[Indira Gandhi International Airport]], [[Palam]]) 1971–2020, cực đoan 1956–nay
| Jan record high C = 31.0
| Feb record high C = 35.7
| Mar record high C = 41.3
| Apr record high C = 45.3
| May record high C = 48.4
| Jun record high C = 48.0
| Jul record high C = 45.7
| Aug record high C = 43.2
| Sep record high C = 40.8
| Oct record high C = 40.7
| Nov record high C = 36.4
| Dec record high C = 30.4
| year record high C = 48.4
| Jan avg record high C  = 26.1
| Feb avg record high C  = 29.5
| Mar avg record high C  = 36.4
| Apr avg record high C  = 42.6
| May avg record high C  = 45.3
| Jun avg record high C  = 44.9
| Jul avg record high C  = 40.9
| Aug avg record high C  = 38.2
| Sep avg record high C  = 37.8
| Oct avg record high C  = 36.8
| Nov avg record high C  = 32.7
| Dec avg record high C  = 27.4
| year avg record high C = 45.3
| Jan high C = 19.9
| Feb high C = 24.1
| Mar high C = 30.0
| Apr high C = 37.1
| May high C = 40.7
| Jun high C = 39.6
| Jul high C = 36.0
| Aug high C = 34.5
| Sep high C = 34.4
| Oct high C = 33.3
| Nov high C = 28.3
| Dec high C = 22.7
| year high C = 31.7
| Jan mean C = 13.3
| Feb mean C = 17.6
| Mar mean C = 23.4
| Apr mean C = 29.8
| May mean C = 33.6
| Jun mean C = 33.5
| Jul mean C = 31.2
| Aug mean C = 30.2
| Sep mean C = 29.8
| Oct mean C = 26.6
| Nov mean C = 20.7
| Dec mean C = 14.8
| year mean C = 25.4
| Jan low C = 7.3
| Feb low C = 10.6
| Mar low C = 15.4
| Apr low C = 21.7
| May low C = 26.4
| Jun low C = 27.9
| Jul low C = 27.4
| Aug low C = 26.4
| Sep low C = 24.9
| Oct low C = 19.9
| Nov low C = 13.7
| Dec low C = 9.0
| year low C = 19.2
| Jan avg record low C  = 3.6
| Feb avg record low C  = 6.2
| Mar avg record low C  = 9.7
| Apr avg record low C  = 15.3
| May avg record low C  = 20.8
| Jun avg record low C  = 22.3
| Jul avg record low C  = 24.1
| Aug avg record low C  = 23.3
| Sep avg record low C  = 21.7
| Oct avg record low C  = 15.6
| Nov avg record low C  = 9.0
| Dec avg record low C  = 4.6
| year avg record low C = 3.3
| Jan record low C = -2.2
| Feb record low C = -1.6
| Mar record low C = 3.4
| Apr record low C = 8.6
| May record low C = 14.6
| Jun record low C = 19.8
| Jul record low C = 17.8
| Aug record low C = 20.2
| Sep record low C = 13.6
| Oct record low C = 9.9
| Nov record low C = 2.1
| Dec record low C = -1.3
| year record low C = -2.2
| rain colour = green
| Jan rain mm = 18.1
| Feb rain mm = 20.8
| Mar rain mm = 12.3
| Apr rain mm = 14.2
| May rain mm = 27.7
| Jun rain mm = 67.5
| Jul rain mm = 218.8
| Aug rain mm = 213.3
| Sep rain mm = 107.7
| Oct rain mm = 12.7
| Nov rain mm = 5.5
| Dec rain mm = 6.4
| year rain mm =
| Jan rain days = 1.4
| Feb rain days = 1.6
| Mar rain days = 1.4
| Apr rain days = 1.2
| May rain days = 2.7
| Jun rain days = 4.0
| Jul rain days = 8.9
| Aug rain days = 9.4
| Sep rain days = 5.0
| Oct rain days = 0.8
| Nov rain days = 0.4
| Dec rain days = 0.4
| year rain days = 37.2
| time day = 17:30 [[Indian Standard Time|IST]]
| Jan humidity = 56
| Feb humidity = 48
| Mar humidity = 36
| Apr humidity = 24
| May humidity = 25
| Jun humidity = 42
| Jul humidity = 62
| Aug humidity = 67
| Sep humidity = 59
| Oct humidity = 43
| Nov humidity = 44
| Dec humidity = 54
| year humidity = 47
| date = April 2014
| source 1 = India Meteorological Department<ref name=IMDnormals>{{cite web
| archive-url = https://web.archive.org/web/20200205040301/http://imdpune.gov.in/library/public/1981-2010%20CLIM%20NORMALS%20%28STATWISE%29.pdf
| archive-date = 5 February 2020
| url = https://imdpune.gov.in/library/public/1981-2010%20CLIM%20NORMALS%20%28STATWISE%29.pdf
| title = Station: New Delhi Palam (A) Climatological Table 1981–2010
| work = Climatological Normals 1981–2010
| publisher = India Meteorological Department
| date = January 2015
| pages = 553–554
| access-date = 5 February 2020
| url-status = live
}}</ref><ref name=IMDextremes>
{{cite web
| archive-url = https://web.archive.org/web/20200205042509/http://imdpune.gov.in/library/public/EXTREMES%20OF%20TEMPERATURE%20and%20RAINFALL%20upto%202012.pdf
| archive-date = 5 February 2020
| url = https://imdpune.gov.in/library/public/EXTREMES%20OF%20TEMPERATURE%20and%20RAINFALL%20upto%202012.pdf
| title = Extremes of Temperature & Rainfall for Indian Stations (Up to 2012)
| publisher = India Meteorological Department
| date = December 2016
| page = M46
| access-date = 5 February 2020}}</ref><ref name=IMDcityweather>
{{cite web
| url = http://city.imd.gov.in/citywx/extreme/FEB/palam2.htm
| title = New Delhi (Palam) Climatological Table 1981–2010
| publisher = India Meteorological Department
| access-date = 5 February 2020}}</ref><ref name=IMDcityrainfall2>
{{cite web
| url = https://cdsp.imdpune.gov.in/extremes_1991_2020/?stn=42181
| title = Climatological Information - New Delhi (Palam) (42181)
| publisher = India Meterological Department
| access-date = 1 August 2022}}</ref><ref name=IMDcityextremes3>
{{cite web
| url = https://www.imdpune.gov.in/library/public/Climatological%20Tables%201991-2020.pdf
| archive-url = https://web.archive.org/web/20230101061732/https://www.imdpune.gov.in/library/public/Climatological%20Tables%201991-2020.pdf
| archive-date = 1 January 2023
| title = Climatological Tables 1991-2020
| publisher = India Meterological Department
| access-date = 1 January 2023
| page = 280}}</ref><ref>{{cite web
|url=https://mausam.imd.gov.in/newdelhi/mcdata/palam2.pdf
|archive-url=https://web.archive.org/web/20230125064245/https://mausam.imd.gov.in/newdelhi/mcdata/palam2.pdf
|archive-date=25 January 2023
|title=NEW DELHI (PALAM) EXTREME WEATHER EVENTS IN THE MONTH OF JANUARY
|access-date=25 January 2023}}</ref><ref>{{cite web
|url=https://mausam.imd.gov.in/newdelhi/mcdata/palam2.pdf
|archive-url= https://web.archive.org/web/20230204151005/https://mausam.imd.gov.in/newdelhi/mcdata/palam2.pdf
|archive-date= 12 February 2023
|title=NEW DELHI (PALAM) EXTREME WEATHER EVENTS IN THE MONTH OF FEBRUARY
|access-date=12 February 2023}}</ref>
| source 2 = Tokyo Climate Center (mean temperatures 1991–2020);<ref name=TCC>
{{cite web
| archive-url = https://web.archive.org/web/20221201161053/https://ds.data.jma.go.jp/tcc/tcc/products/climate/normal/parts/NrmMonth_e.php?stn=42181
| archive-date = 1 December 2022
| url = https://ds.data.jma.go.jp/gmd/tcc/tcc/products/climate/normal/parts/NrmMonth_e.php?stn=42182
| title = Normals Data: New Delhi/Palam - India Latitude: 28.57°N Longitude: 77.12°E Height: 225 (m)
| publisher = Japan Meteorological Agency
| access-date = 1 December 2022}}</ref> 
}}
<noinclude>
{{template reference list}}
[[Category:India weatherbox templates]]
</noinclude>

===Chất lượng không khí===
[[Tập tin:Connaught Place sunset.jpg|thumb|Khói bụi dày đặc ở Connaught Place, New Delhi.]]
Trong cuộc khảo sát chất lượng sống hàng năm 2015 của Mercer, New Delhi đứng ở vị trí thứ 154 trong số 230 thành phố do chất lượng không khí kém và ô nhiễm kém nặng. [[Tổ chức Y tế Thế giới]] đã xếp hạng New Delhi là thành phố ô nhiễm tồi tệ nhất thế giới vào năm 2014 trong số khoảng 1.600 thành phố mà tổ chức này theo dõi trên toàn thế giới. Năm 2016, Cơ quan bảo vệ môi trường Hoa Kỳ liệt kê New Delhi là thành phố ô nhiễm nhất trên [[Trái Đất]]

Trong nỗ lực giảm [[ô nhiễm không khí]] ở New Delhi, vốn trở nên tồi tệ hơn trong mùa đông, kế hoạch phân phối không gian đường thay thế cho ô tô sử dụng hệ thống biển số lẻ và số chẵn đã được chính quyền Delhi công bố vào tháng 12 năm 2015. Ngoài ra, xe tải đã được phép vào thủ đô của Ấn Độ chỉ sau 11 giờ đêm, muộn hơn hai giờ so với hạn chế hiện có. Kế hoạch hạn chế lái xe đã được lên kế hoạch để thực hiện thử nghiệm từ ngày 1 tháng 1 năm 2016 trong thời gian ban đầu là 15 ngày. Hạn chế đã có hiệu lực từ 8 giờ sáng đến 8 giờ tối và giao thông không bị hạn chế vào Chủ nhật. Dịch vụ giao thông công cộng đã tăng lên trong thời gian hạn chế.

Vào ngày 16 tháng 12 năm 2015, Tòa án Tối cao Ấn Độ đã yêu cầu một số phương án giải quyết đối với hệ thống giao thông của Delhi để hạn chế ô nhiễm. Trong số các biện pháp, tòa án đã ra lệnh ngừng đăng ký xe diesel và xe thể thao đa dụng có dung tích động cơ 2.000 cc và đến ngày 31 tháng 3 năm 2016. Tòa án cũng đã ra lệnh cho tất cả các xe [[taxi]] ở khu vực Delhi chuyển sang sử dụng khí nén tự nhiên trước ngày 1 tháng 3 năm 2016. Phương tiện giao thông hơn 10 năm tuổi đã bị cấm đi vào thủ đô.

Phân tích dữ liệu tốc độ xe theo thời gian thực từ Uber Delhi cho thấy trong chương trình chẵn lẻ, tốc độ trung bình tăng lên 5,4 phần trăm có ý nghĩa thống kê (độ lệch chuẩn 2,8 so với bình thường). Điều này có nghĩa là các phương tiện có thời gian rảnh rỗi ít hơn trong giao thông và động cơ xe sẽ chạy gần hơn với mức tiêu thụ nhiên liệu tối thiểu. "Ở các khu vực giáp ranh, mức PM 2.5 được ghi nhận hơn 400 (ug/m3) trong khi ở các khu vực bên trong Delhi, chúng được ghi nhận trung bình từ 150 đến 210." Tuy nhiên, phần phụ của Dwarka, nằm ở huyện phía tây nam, có mức độ ô nhiễm không khí thấp. Tại khuôn viên của Đại học NSIT, nằm trong khu vực 3 Dwarka, mức độ ô nhiễm thấp tới 93 PPM.

Vào ngày 7 tháng 11 năm 2017, Hiệp hội Y khoa Ấn Độ đã tuyên bố tình trạng khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng do mức độ ô nhiễm cao. Nơi có mật độ ô nhiễm cao nhất là ở quận Bagh của Punjabi có Chỉ số chất lượng không khí là 999 và ở quận RK Puram có chỉ số 852. Chỉ số thấp nhất được ghi nhận là ở quận Anand Vihar với chỉ số là 319. Mức PM2.5 được ghi nhận ở mức 710 195g / m³, gấp hơn 11 lần giới hạn an toàn của Tổ chức Y tế Thế giới.

Trong một nghiên cứu năm 2018, New Delhi đã được xác định là thủ đô ô nhiễm nhất trong số 61 thành phố thủ đô trên thế giới.

==Nhân khẩu==
[[Tập tin:Laxminarayan Temple in New Delhi 03-2016.jpg|thumb|200px|left|Laxminarayan là một đền thờ Ấn Độ giáo nổi tiếng tại New Delhi.]]
New Delhi có 257.803 cư dân (2011).<ref name=2011city/> [[Hindi]] là ngôn ngữ được nói phổ biến nhất tại New Delhi và là ngôn ngữ chung của thành phố. [[Tiếng Anh]] chủ yếu được sử dụng làm ngôn ngữ chính thức trong các tổ chức doanh nghiệp và chính phủ.<ref>{{Chú thích web|url=http://www.delhicapital.com/about-delhi/fast-facts.html|tiêu đề=Know about Delhi Fast Facts, Area, population, Geographical Location, Languages}}</ref> New Delhi có tỷ lệ cư dân biết chữ đạt 89,38% theo điều tra nhân khẩu năm 2011, mức cao nhất tại Delhi.

===Tôn giáo===
[[Tập tin:Sacred Heart Cathedral (New Delhi) sky adj.jpg|thumb|upright=0.7|right|Nhà thờ Holy Heart là một nhà thờ Công giáo La Mã và được thiết kế bởi kiến trúc sư người Anh Henry Medd dựa trên kiến trúc Ý.]]
[[Tập tin:Gurudwara Bangla Sahib in New Delhi 03-2016 img3.jpg|thumb|upright=0.9|left|Gurudwara Bangla Sahib một đạo sư đạo Sikh ở New Delhi.]]
Ngoại trừ Ấn Độ giáo, tỷ lệ của các tôn giáo khác là khác nhau và tương đối thấp hơn ở New Delhi so với toàn bộ khu vực NCT. Theo số liệu thống kê năm 2011, [[Ấn Độ giáo]] là tôn giáo của 89,8% cư dân New Delhi. Cũng có các cộng đồng [[Hồi giáo]] (4,5%), [[Sikh]] (2,0%), [[Kỳ Na giáo]] (0,4%) và Cơ Đốc giáo (2,9%) tại Delhi.<ref>{{Chú thích web |url=http://www.censusindiamaps.net/page/Religion_WhizMap1/housemap.htm |ngày truy cập=2016-09-27 |tựa đề=Censusindiamaps.net |archive-date=2010-07-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100706213221/http://www.censusindiamaps.net/page/Religion_WhizMap1/housemap.htm |url-status=dead }}</ref> Các nhóm tôn giáo khác (2,5%) gồm [[Hỏa giáo]], [[Phật giáo]] và [[Do Thái giáo]].<ref name=Lonelyplanet>{{Chú thích web|nhà xuất bản=Census of India 2001|url=http://www.censusindia.gov.in/|tiêu đề=Data on Religion |trang=1|ngày truy cập=16 May 2006}}</ref>

==Chính phủ==
[[Tập tin:New Delhi government block 03-2016 img6.jpg|thumb|Tòa nhà Thư ký là trụ sở của các bộ Quốc phòng, Tài chính, Nội vụ và Ngoại vụ. Đây cũng là nơi có văn phòng của Thủ tướng.]]
Với vị thế thủ đô quốc gia của Ấn Độ, New Delhi đồng thời do chính phủ trung ương và chính phủ Delhi quản lý, đây cũng là thủ phủ của Lãnh thổ Thủ đô Quốc gia Delhi.

{{As of|2015}}, cấu trúc chính phủ của Hội đồng thành phố New Delhi bao gồm một chủ tịch, ba thành viên hội đồng lập pháp New Delhi, hai thành viên do Thủ hiến Delhi bổ nhiệm và năm thành viên do chính phủ trung ương bổ nhiệm.

Người đứng đầu của Delhi là Phó thống đốc Lãnh thổ Liên bang Delhi, do Tổng thống Ấn Độ bổ nhiệm theo khuyến nghị của chính phủ trung ương và chức vụ phần lớn mang tính nghi lễ, do Thủ hiến Lãnh thổ Liên bang Delhi là người đứng đầu chính phủ và được trao hầu hết quyền lực hành pháp. Theo hiến pháp Ấn Độ, nếu một luật do hội đồng lập pháp Delhi thông qua mâu thuẫn với bất kỳ luật nào do chính phủ Ấn Độ đưa ra, luật do quốc hội ban hành sẽ chiếm ưu thế.<ref>{{Chú thích web|url=http://indiacode.nic.in/coiweb/amend/amend69.htm|tiêu đề=The Constitution (Amendment)|nhà xuất bản=Indiacode.nic.in|ngày truy cập=4 November 2008}}</ref>

New Delhi do một chính phủ đô thị quản lý, gọi là Hội đồng đô thị New Delhi (NDMC). Các khu vực đô thị khác của Delhi do Hội đồng đô thị Delhi (MCD) quản lý. Tuy nhiên, toàn bộ đô thị Delhi thường được gọi là New Delhi trái ngược với Old Delhi.

== Kinh tế ==
[[Tập tin:Skyline at Rajiv Chowk.JPG|thumb|left|upright=1.8|Connaught Place ở Delhi là một trung tâm kinh tế quan trọng của Vùng thủ đô quốc gia]]
New Delhi là thành phố thương nghiệp lớn nhất tại miền bắc Ấn Độ. Ước tính tổng sản phẩm nội địa bang ròng (năm tài chính 2010) là {{INRConvert|1595|b}} theo giá trị danh nghĩa và ~{{INRConvert|6800|b}} theo giá trị sức mua tương đương.<ref name=indgovdotin>{{Chú thích web|tiêu đề=Government of NCT of Delhi |url=http://india.gov.in/knowindia/state_uts.php?id=32 |nhà xuất bản=Indian Government |ngày truy cập=14 June 2012 |url-status=dead |url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20120510144310/http://india.gov.in/knowindia/state_uts.php?id=32 |ngày lưu trữ=10 May 2012 }}</ref> {{As of|2013}}, thu nhập bình quân đầu người của Delhi là 230.000 rupee, cao thứ hai tại Ấn Độ sau [[Goa]]. GSDP tại Delhi theo giá hiện hành vào năm 2012–13 ước tính đạt 3,88&nbsp;nghìn tỷ rupee so với 3,11&nbsp;nghìn tỷ rupee năm 2011–12.<ref>{{Chú thích web |url=http://www.delhi.gov.in/wps/wcm/connect/cdae30804f9d52d88385c7fb6b929e93/newpaper+clip.PDF?MOD=AJPERES&lmod=-1585547974&CACHEID=cdae30804f9d52d88385c7fb6b929e93 |ngày truy cập=2016-09-27 |tựa đề=Bản sao đã lưu trữ |archive-date=2013-10-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131029205427/http://www.delhi.gov.in/wps/wcm/connect/cdae30804f9d52d88385c7fb6b929e93/newpaper+clip.PDF?MOD=AJPERES&lmod=-1585547974&CACHEID=cdae30804f9d52d88385c7fb6b929e93 |url-status=dead }}</ref>

Connaught Place là một trong các trung tâm thương nghiệp và tài chính lớn nhất Bắc Ấn Độ, nó nằm tại phần phía bắc của New Delhi. Các khu vực lân cận như Barakhamba Road, ITO cũng là các trung tâm thương nghiệp lớn. Các khu vực chính phủ và bán chính phủ là nơi cung cấp việc làm chủ yếu tại New Delhi. Lĩnh vực dịch vụ trong thành phố được phát triển một phần do lượng lao động Anh ngữ có kỹ năng đông đảo giúp thu hút nhiều công ty đa quốc gia. Các ngành dịch vụ chủ chốt bao gồm công nghệ thông tin, viễn thông, khách sạn, ngân hàng, truyền thông và du lịch.

Báo cáo Y tế Thế giới 2011 xếp hoạt động kinh tế tại New Delhi đứng thứ 39, song toàn thủ đô là 37, trên các thành phố như Jakarta và Johannesburg.<ref name="Wealth Report New Delhi Economy">{{chú thích báo|url=http://www.rediff.com/business/slide-show/slide-show-1-new-delhi-mumbai-in-top-global-cities-index/20110421.htm|title=New Delhi: Overall rank 37; Economic activity rank 39 by 2011 Wealth Report|publisher=Rediff Business|date=21 April 2011|access-date=29 June 2011}}</ref> New Delhi và Bắc Kinh cùng giữ vị trí đứng đầu về địa điểm bán lẻ thị trường mới nổi được nhắm mục tiêu nhất trong số các thị trường châu Á Thái Bình Dương.<ref name="New Delhi global retail">{{chú thích báo |url=http://www.hindustantimes.com/business-news/WorldEconomy/New-Delhi-is-now-among-global-retail-hotspots/Article1-1057665.aspx |title=New Delhi is now among global retail hotspots |work=[[Hindustan Times]] |date=9 May 2013 |access-date=12 May 2013 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130511135751/http://www.hindustantimes.com/business-news/WorldEconomy/New-Delhi-is-now-among-global-retail-hotspots/Article1-1057665.aspx |archive-date=11 May 2013 |access-date=2016-09-27 |archive-date=2013-05-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130511135751/http://www.hindustantimes.com/business-news/WorldEconomy/New-Delhi-is-now-among-global-retail-hotspots/Article1-1057665.aspx }}</ref>

Chính phủ Lãnh thổ Thủ đô Quốc gia Delhi không ban bố bất kỳ số liệu kinh tế nào riêng biệt về New Delhi, song phát hành một báo cáo kinh tế chính thức về toàn Delhi hàng năm. Theo ''Economic Survey of Delhi'', khu vực đô thị đạt tổng sản phẩm nội địa bang thuần là 830,85 tỷ rupee (năm 2004–05)<ref name=ecosurv2>{{Chú thích web|url=http://delhiplanning.nic.in/Economic%20Survey/ES%202005-06/Chpt/2.pdf|tiêu đề=Chapter 2: State Income|ngày truy cập=21 December 2006|định dạng=PDF|work=Economic Survey of Delhi, 2005–2006|nhà xuất bản=Planning Department, Government of National Capital Territory of Delhi|các trang=8–16|archive-date=2007-06-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20070614085129/http://delhiplanning.nic.in/Economic%20Survey/ES%202005-06/Chpt/2.pdf|url-status=dead}}</ref> và thu nhập bình quân đầu người 53.976 rupee ($1.200).<ref name=ecosurv2/> Năm 2008–09, New Delhi có thu nhập bình quân đầu người là {{formatnum:116886}} rupee ($2.595). Con số này tăng trưởng 16,2% và đạt {{formatnum:135814}} rupee ($3.018) vào năm tài chính 2009–10. GDP/người của New Delhi đạt $6.860 trong năm tài chính 2009–10, là một trong các thành phố giàu có nhất Ấn Độ. Lĩnh vực thứ ba đóng góp 78,4% cho tổng SDP của Delhi, tiếp đến là khu vực thứ hai và khu vực thứ nhất với lần lượt 20,2% và 1,4%.<ref name=ecosurv2/>

Tổng sản phẩm nội địa bang (GSDP) của Delhi theo giá hiện hành của năm 2011–12 ước tính đạt 3,13&nbsp;nghìn tỷ rupee, tăng 18,7% so với năm tài chính trước đó.<ref name=indianexpress942442>{{Chú thích web|url=http://www.indianexpress.com/news/delhis-gdp-at-rs-3-lakh-cr-for-201112/942442/|tiêu đề=Delhi's GDP at Rs 3 lakh cr for 2011–12}}</ref>

==Văn hóa==
New Delhi là một thành phố quốc tế do sự hiện diện đa sắc tộc và đa văn hóa của hệ thống quan liêu và chính trị rộng lớn của Ấn Độ. Tình trạng thủ đô của thành phố đã khuếch đại tầm quan trọng của các sự kiện và ngày lễ quốc gia. Các sự kiện quốc gia như Ngày Cộng hòa, Ngày Độc lập và Gandhi Jayanti (sinh nhật của Gandhi) được tổ chức rất nhiệt liệt ở New Delhi và phần còn lại của Ấn Độ. Vào ngày quốc khánh Ấn Độ (15 tháng 8), Thủ tướng Ấn Độ sẽ diễn thuyết trước toàn quốc gia từ Pháo đài Đỏ. Hầu hết người Delhi ăn mừng ngày bằng cách thả diều, được coi là biểu tượng của tự do. Cuộc diễu hành Ngày Cộng hòa là một cuộc diễu hành văn hóa và quân sự lớn thể hiện sự đa dạng văn hóa và sức mạnh quân sự của Ấn Độ.

Các lễ hội tôn giáo bao gồm Diwali (lễ hội ánh sáng), Maha Shivaratri, Teej, Durga Puja, Mahavir Jayanti, Guru Nanak Jayanti, Holi, Lohri, Eid ul-Fitr, Eid ul-Adha, Raksha Bandhan và Giáng sinh. Lễ hội Qutub là một sự kiện văn hóa, trong đó các buổi biểu diễn của các nhạc sĩ và vũ công từ khắp Ấn Độ được trình diễn vào ban đêm, với Qutub Minar là bối cảnh được lựa chọn của sự kiện. Các sự kiện khác như Lễ hội thả diều, Lễ hội xoài quốc tế và Vasant Panchami (lễ hội mùa xuân) được tổ chức hàng năm tại Delhi.

Năm 2007, tổ chức Phật giáo [[Nhật Bản]] Nipponzan Myohoji đã quyết định xây dựng một ngôi chùa Hòa bình trong thành phố có chứa xá lợi Phật. Nó được khánh thành bởi [[Tenzin Gyatso|Đức Đạt Lai Lạt Ma hiện tại]].

===Di tích lịch sử, bảo tàng và công viên===
[[Tập tin:India national museum 01.jpg|thumb|right|Bảo tàng quốc gia ở New Delhi là một trong những bảo tàng lớn nhất ở Ấn Độ.]]
New Delhi là nơi có một số di tích lịch sử và bảo tàng. Bảo tàng Quốc gia bắt đầu bằng một cuộc triển lãm nghệ thuật và đồ tạo tác Ấn Độ tại Học viện Hoàng gia ở [[Luân Đôn]] vào mùa đông năm 1947-48 sau đó đã được trưng bày tại Rashtrapati Bhawan năm 1949. Sau đó, nó đã hình thành vĩnh viễn Bảo tàng Quốc gia. Vào ngày 15 tháng 8 năm 1949, Bảo tàng Quốc gia chính thức được khánh thành và hiện có 200.000 tác phẩm nghệ thuật, cả nguồn gốc Ấn Độ và nước ngoài, trải qua hơn 5.000 năm.

Cổng Ấn Độ được xây dựng vào năm 1931 được lấy cảm hứng từ [[Khải Hoàn Môn]] ở [[Paris]]. Đây là di tích quốc gia của Ấn Độ tưởng niệm 90.000 binh sĩ của Quân đội Ấn Độ đã mất mạng khi chiến đấu cho [[Raj thuộc Anh]] trong [[chiến tranh thế giới thứ nhất]] và Chiến tranh Anh-Afghanistan lần thứ ba. Tượng đài hiện đang bị rào chắn với lối vào bên trong vòm bị hạn chế.

Rajpath được xây dựng tương tự như [[đại lộ Champs-Élysées]] ở Paris là đại lộ nghi lễ cho đất nước Cộng hòa Ấn Độ nằm ở New Delhi. Cuộc diễu hành Ngày Cộng hòa hàng năm diễn ra ở đây vào ngày 26 tháng 1. Khóa tu Beating diễn ra ở đây 2 ngày sau đó.
[[Tập tin:Gandhi Memorial.jpg|thumb|right|Rajghat, nơi an nghỉ cuối cùng của [[Mahatma Gandhi]].]]
Gandhi Smriti ở New Delhi là nơi [[Mahatma Gandhi]] trải qua 144 ngày cuối đời và bị ám sát vào ngày 30 tháng 1 năm 1948. Rajghat là nơi Mahatma Gandhi được [[hỏa táng]] vào ngày 31 tháng 1 năm 1948 sau khi bị ám sát và tro cốt của ông bị chôn vùi. đây là nơi an nghỉ cuối cùng bên cạnh sự tôn nghiêm của sông Yamuna. Raj Ghat trong hình dạng của nền tảng vuông lớn với đá cẩm thạch đen được thiết kế bởi kiến trúc sư Vanu Bhuta.

Jantar Mantar nằm ở Connaught Place được xây dựng bởi Maharaja Jai Singh II của [[Jaipur]]. Nó bao gồm 13 công cụ thiên văn kiến trúc. Mục đích chính của đài thiên văn là biên soạn các bảng thiên văn, và dự đoán thời gian và chuyển động của mặt trời, mặt trăng và các hành tinh.

New Delhi là nơi có Bảo tàng Tưởng niệm [[Indira Gandhi]], Phòng triển lãm Nghệ thuật Hiện đại Quốc gia, Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Quốc gia, Bảo tàng Đường sắt Quốc gia, Bảo tàng Thủ công mỹ nghệ Quốc gia, Bảo tàng Philatelic Quốc gia, Đài thiên văn Nehru, Bảo tàng Búp bê Quốc tế Shankar và Bảo tàng Tòa án Tối cao Ấn Độ.

Trong những năm tới, một Bảo tàng và Đài tưởng niệm Chiến tranh Quốc gia mới sẽ được xây dựng tại New Delhi với giá 4.000 triệu [[Rupee Ấn Độ]] (56 triệu đô la Mỹ).

New Delhi đặc biệt nổi tiếng với những khu vườn có cảnh quan đẹp có thể trông khá tuyệt đẹp vào mùa xuân. Lớn nhất trong số này bao gồm Công viên Phật Jayanti và Vườn Lodi lịch sử. Ngoài ra, còn có những khu vườn trong Khu nhà của Tổng thống, những khu vườn dọc theo Cổng Rajpath và Ấn Độ, những khu vườn dọc theo Đường Shanti, Vườn hồng, Công viên Nehru và Vườn Đường sắt ở Chanakya Puri. Cũng cần lưu ý là khu vườn nằm cạnh ga tàu điện ngầm Jangpura gần cầu vượt Defense Colony, cũng như khu vực bùng binh và khu phố trong toàn thành phố.

Khu vực Hội đồng thành phố New Delhi (NDMC) được tuyên bố là sạch nhất ở Bắc Ấn Độ, dựa trên quản lý chất thải rắn, tiếp cận vệ sinh và các thông số khác về độ sạch, theo Swachh Surveykshan 2017.

==Giao thông==
{{Multiple image
|align=right
|direction=vertical
| width = 
|image1=
|alt1=Shown here is the check-in counter at Terminal 2 of the airport.
|caption1=[[Indira Gandhi International Airport]]'s new terminal. It is the busiest and the largest airport in South Asia.<ref name=19860502airport-delhi>{{chú thích web|url=http://airport-delhi.com/ |title=Delhi Indira Gandhi International Airport (IGI) |publisher=Airport-delhi.com |date=2 May 1986 |access-date=7 September 2009}}</ref> Shown here is the check-in counter at Terminal 3 of the airport.
|image2=
|alt2=A green coloured Delhi Transport Corporation CNG bus in the middle of the road
|caption2=The [[Delhi Transport Corporation]] operates the world's largest fleet of [[compressed natural gas]] buses, totalling 9,000.<ref name="cities.expressindia.com">[http://cities.expressindia.com/fullstory.php?newsid=85665] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20101231054504/http://cities.expressindia.com/fullstory.php?newsid=85665 |date=31 December 2010 }}</ref><ref name=outlookindia103516>{{chú thích báo |title=Delhi's CNG success inspiring many countries: Naik |url=http://www.outlookindia.com/pti_news.asp?gid=48&id=103516 |agency=[[Press Trust of India]] |publisher=outlookindia.com |date=11 December 2002 |access-date=2 November 2008 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090201164114/http://www.outlookindia.com/pti_news.asp?gid=48&id=103516 |archive-date=1 February 2009 |df= |access-date=2019-04-24 |archive-date=2009-02-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090201164114/http://www.outlookindia.com/pti_news.asp?gid=48&id=103516 }}</ref>
| image3 = Gare-New-Delhi-intérieur.JPG
|alt3=The platforms of New Delhi station
|caption3= Ga xe lửa New Delhi 
|
| image4 = DelhiMetroBlueLineBombardier.jpg
|
|caption4=[[Delhi Metro]]
|alt4=Front view of a Delhi Metro Train
| image5 = Delhi Faridabad Skyway.png
|
|caption5=Một góc nhìn của Delhi Faridabad Skyway
|alt5=A view of [[Delhi Faridabad Skyway]]
|image6=Delhi-Gurgaon Expressway.jpg
|caption6=Đường cao tốc Delhi-Gurgaon, nối Delhi với sân bay quốc tế Indira Gandhi
|alt6=The Delhi-Gurgaon Expressway
|image7 = Delhi Noida Direct flyway (Uttar Pradesh - 2011-06-18).jpg
|
|caption7=Đường bay trực tiếp Delhi Noida (Đường bay DND)
|alt7=A Delhi underground metro station
}}

===Đường hàng không===
[[Sân bay quốc tế Indira Gandhi]], nằm ở phía tây nam Delhi, là cửa ngõ chính cho giao thông hàng không dân dụng trong nước và quốc tế của thành phố. Trong những năm 2012-13, sân bay đã được sử dụng bởi hơn 35 triệu hành khách, khiến nó trở thành một trong những sân bay bận rộn nhất ở [[Nam Á]]. Nhà ga số 3, trị giá 96,8 tỷ đô la (1,3 tỷ đô la Mỹ) để xây dựng từ năm 2007 đến 2010, xử lý thêm 37 triệu hành khách mỗi năm.

''Câu lạc bộ bay Delhi'', được thành lập năm 1928 với hai máy bay de Havilland Moth tên là Delhi và Roshanara, có trụ sở tại sân bay Safdarjung bắt đầu hoạt động vào năm 1929, khi đó là sân bay duy nhất của Delhi và thứ hai ở Ấn Độ. Sân bay hoạt động cho đến năm 2001, tuy nhiên vào tháng 1 năm 2002, chính phủ đã đóng cửa sân bay vì các hoạt động bay vì lo ngại về an ninh sau các cuộc tấn công ở [[New York]] vào tháng 9 năm 2001. Kể từ đó, câu lạc bộ chỉ thực hiện các khóa học bảo dưỡng máy bay, và được sử dụng cho trực thăng lái đến sân bay quốc tế Indira Gandhi cho VIP bao gồm cả tổng thống và thủ tướng.

Năm 2010, sân bay quốc tế Indira Gandhi (IGIA) đã được trao giải thưởng sân bay tốt thứ tư trên thế giới trong hạng mục 15-25 triệu và ''sân bay cải tiến tốt nhất ở khu vực châu Á-Thái Bình Dương'' bởi International Board International. Sân bay được đánh giá là ''sân bay tốt nhất thế giới'' trong hạng mục 25-40 triệu hành khách năm 2015, bởi Hội đồng sân bay quốc tế. Sân bay Delhi cũng có hai giải thưởng cho ''Sân bay tốt nhất ở Trung Á/Ấn Độ'' và ''Nhân viên sân bay tốt nhất ở Trung Á/Ấn Độ'' tại Giải thưởng Sân bay Thế giới Skytrax 2015.

===Đường bộ===
New Delhi có một trong những hệ thống vận tải xe buýt lớn nhất Ấn Độ. Xe buýt được vận hành bởi Tập đoàn Giao thông Vận tải Delhi (DTC) thuộc sở hữu nhà nước, công ty sở hữu đội xe buýt chạy bằng khí nén tự nhiên (CNG) lớn nhất thế giới. Phương tiện cá nhân đặc biệt là ô tô cũng tạo thành một khối lớn các phương tiện đi lại trên đường ở New Delhi. New Delhi có số lượng xe đăng ký cao nhất so với bất kỳ thành phố đô thị nào khác ở Ấn Độ. Taxi và Auto Rickshaws cũng miệt mài trên những con đường ở New Delhi với số lượng lớn. New Delhi có một trong những mật độ đường cao nhất ở Ấn Độ và tốc độ xe trung bình là khoảng 15–20&nbsp;km/giờ vào giờ cao điểm trong thành phố.

Một số đường và đường cao tốc đóng vai trò là trụ cột quan trọng của cơ sở hạ tầng đường bộ của New Delhi:

*Đường vành đai trong là một trong những "đường cao tốc tiểu bang" quan trọng nhất ở New Delhi. Đó là một con đường vòng dài 51&nbsp;km, kết nối các khu vực quan trọng ở New Delhi. Do có hơn 2 chục dải phân cách/cầu vượt, con đường gần như không có đèn tín hiệu.
*Đường vành đai ngoài là một động mạch lớn khác ở New Delhi nối liền các khu vực xa xôi của [[Delhi]].
*Đường bay trực tiếp Delhi Noida (Đường bay DND) là đường cao tốc có kiểm soát truy cập tám làn đường nối liền New Delhi và Delhi đến [[Noida]] (một thành phố vệ tinh quan trọng của [[Uttar Pradesh]]). Từ viết tắt DND là viết tắt của "Delhi-Noida Direct".
*Đường cao tốc Delhi Gurgaon là đường cao tốc 28&nbsp;km (17&nbsp;mi) nối New Delhi đến [[Gurgaon]], một thành phố vệ tinh quan trọng của [[Haryana]].
Đường cao tốc Delhi Faridabad được kiểm soát trên đường cao tốc có kết nối từ New Delhi đến [[Faridabad]], một thành phố vệ tinh quan trọng của Haryana.

====Quốc lộ kết nối với thành phố====
New Delhi được kết nối bằng đường bộ đến phần còn lại của Ấn Độ thông qua các quốc lộ:

*Quốc lộ 19 (Ấn Độ) (số cũ: NH 2), thường được gọi là Đường Delhi-Kolkata là một trong những con đường quốc lộ bận rộn nhất Ấn Độ, chạy qua các bang Delhi, Haryana, Uttar Pradesh, [[Bihar]], [[Jharkhand]] và [[Tây Bengal]].
*Quốc lộ 44 (Ấn Độ) là Quốc lộ nối [[Srinagar]] với [[Kanyakumari]] và đi qua Delhi.
*Quốc lộ 48 (Ấn Độ) là Quốc lộ nối New Delhi với [[Chennai]].
*Quốc lộ 9 (Ấn Độ) là Quốc lộ kết nối [[Malout]] ở [[Punjab]] với [[Pithoragarh]] ở [[Uttarakhand]] và đi qua Delhi.

===Đường sắt===
New Delhi là một ngã ba lớn trong mạng lưới đường sắt Ấn Độ và là trụ sở của Đường sắt phía Bắc. Năm ga đường sắt chính là ga đường sắt New Delhi, Old Delhi, Ga xe lửa Nizamuddin, Ga xe lửa Anand Vihar và Sarai Rohilla. Delhi Metro, một hệ thống vận chuyển nhanh chóng được xây dựng và vận hành bởi Delhi Metro Rail Corporation (DMRC), phục vụ nhiều vùng của Delhi và các thành phố lân cận Faridabad, Gurgaon, Noida và Ghaziabad. Tính đến tháng 12 năm 2016, [[tàu điện ngầm]] bao gồm sáu tuyến chuyền hoạt động với tổng [[chiều dài]] 213&nbsp;km (132&nbsp;mi) và 160 trạm. Một số dòng khác đang được xây dựng và dự kiến sẽ được đưa vào vận hành vào năm 2017 thêm 150&nbsp;km nữa. Nó phục vụ gần 3 triệu hành khách mỗi ngày. Ngoài Delhi Metro, một tuyến đường sắt ngoại ô, Đường sắt ngoại ô Delhi tồn tại.

===Metro===
[[Tập tin:Delhi Magenta Line.jpg|thumb|250px|[[Delhi Metro]].]]
Tàu điện ngầm [[Delhi Metro]] là một hệ thống vận chuyển nhanh chóng phục vụ New Delhi, Delhi, Gurgaon, Faridabad, Noida và Ghaziabad tại Vùng thủ đô quốc gia Ấn Độ. Delhi Metro là hệ thống tàu điện ngầm lớn thứ 12 trên thế giới về [[chiều dài]]. Delhi Metro là hệ thống giao thông công cộng hiện đại đầu tiên của Ấn Độ, đã cách mạng hóa việc đi lại bằng cách cung cấp một phương tiện giao thông nhanh chóng, đáng tin cậy, an toàn và thoải mái. Hiện nay, mạng lưới Metro Delhi bao gồm 296&nbsp;km (184 dặm) của ca khúc, với 160 trạm cùng với sáu trạm nhiều Airport Express Link. Mạng hiện đã vượt qua ranh giới Delhi để đến NOIDA và Ghaziabad ở Uttar Pradesh, Gurgaon và Faridabad ở Haryana. Tất cả các nhà ga đều có thang cuốn, thang máy và gạch xúc giác để hướng dẫn người khiếm thị từ lối vào nhà ga đến tàu hỏa. Nó có một sự kết hợp của các đường cao, ngang, và ngầm, và sử dụng cả hai máy cán khổ rộng và tiêu chuẩn. Bốn loại cổ phiếu được sử dụng: Máy đo rộng Mitsubishi-ROTEM, Bombardier MOVIA, Máy đo tiêu chuẩn Mitsubishi-ROTEM và Máy đo tiêu chuẩn CAF Beasain. Theo một nghiên cứu, Delhi Metro đã giúp loại bỏ khoảng 390.000 phương tiện khỏi đường phố Delhi.

Delhi Metro đang được xây dựng và vận hành bởi Delhi Metro Rail Corporation Limited (DMRC), một công ty nhà nước với sự tham gia công bằng từ Chính phủ Ấn Độ và Chính phủ Lãnh thổ thủ đô quốc gia Delhi. Tuy nhiên, tổ chức này chịu sự kiểm soát hành chính của Bộ Phát triển Đô thị, Chính phủ Ấn Độ. Bên cạnh việc xây dựng và vận hành tàu điện ngầm Delhi, DMRC còn tham gia vào việc lập kế hoạch và triển khai các dự án đường sắt, tàu điện ngầm và đường sắt cao tốc ở Ấn Độ và cung cấp dịch vụ tư vấn cho các dự án tàu điện ngầm khác trong nước cũng như nước ngoài. Dự án Delhi Metro được Padma Vibhushan E. Sreedharan, giám đốc điều hành của DMRC dẫn đầu và được biết đến với cái tên "Người đàn ông Metro" của Ấn Độ. Ông đã từ chức từ DMRC, chịu trách nhiệm cho một vụ sập cầu tàu điện ngầm, làm chết 5 người. Sreedharan đã được Chính phủ Pháp trao tặng danh hiệu Legion of Honor danh tiếng cho những đóng góp của ông cho Delhi Metro.

==Cảnh quan thành phố==
[[Tập tin:Rashtrapati Bhavan (Dehli).jpg|thumb|upright|Rashtrapati Bhavan là nơi ở chính thức của Tổng thống Ấn Độ và là nơi cư trú lớn nhất của bất kỳ nguyên thủ quốc gia nào trên thế giới.]]
Phần lớn New Delhi, được lên kế hoạch bởi kiến trúc sư hàng đầu của Anh thế kỷ 20 Edwin Lutyens, được đặt làm khu vực hành chính trung tâm của thành phố như một minh chứng cho tham vọng đế quốc của Anh. New Delhi được cấu trúc xung quanh hai lối đi dạo trung tâm được gọi là Rajpath và Janpath. Rajpath, hay King Way, trải dài từ Rashtrapati Bhavan đến Cổng Ấn Độ. Janpath (tiếng Hindi: "Con đường của mọi người"), trước đây là Queen's Way, bắt đầu tại Connaught Circus và cắt Rajpath ở góc phải. 19 đại sứ quán nước ngoài được đặt tại khu Chaiipath gần đó (tiếng Hindi: "Con đường hòa bình"), khiến nó trở thành khu vực ngoại giao lớn nhất ở Ấn Độ.

Ở trung tâm của thành phố là Rashtrapati Bhavan tráng lệ (trước đây gọi là Nhà của Viceroy) nằm trên đỉnh đồi Raisina. Ban thư ký, nơi đặt các bộ của Chính phủ Ấn Độ, rời khỏi Rashtrapati Bhavan. Tòa nhà Quốc hội, được thiết kế bởi Herbert Baker, tọa lạc tại Sansad Marg, chạy song song với Rajpath. Connaught Place là một khu thương mại lớn, hình tròn ở New Delhi, được mô phỏng theo Lưỡi liềm Hoàng gia ở Anh. Mười hai con đường riêng biệt dẫn ra khỏi vòng ngoài của Connaught Place, một trong số đó là Janpath.

===Kiến trúc===
Kế hoạch thị trấn New Delhi, giống như kiến trúc của nó, đã được chọn với một sự cân nhắc chính duy nhất: là một biểu tượng của quyền lực và quyền lực tối cao của Anh. Tất cả các quyết định khác đều phụ thuộc vào điều này, và chính khuôn khổ này đã quyết định sự lựa chọn và áp dụng hệ thống ký hiệu và ảnh hưởng từ cả kiến trúc Ấn Độ giáo và Hồi giáo.

Mất khoảng 20 năm để xây dựng thành phố từ năm 1911. Nhiều yếu tố của kiến trúc New Delhi mượn từ các nguồn bản địa; tuy nhiên, chúng phù hợp với truyền thống cổ điển/Palladian của Anh. Việc có bất kỳ đặc điểm bản địa nào trong thiết kế là do sự kiên trì và thúc giục của cả Viceroy Lord Hardinge và các nhà sử học như E.B. Havell.

===Cảnh trên không của New Delhi===
<imagemap>
File:Delhi aerial photo 04-2016 img11.jpg|thumb|center|upright=2.75|Nhìn từ trên không của New Delhi. Nhấp vào tòa nhà trong ảnh sẽ khiến trình duyệt tải bài viết hiện có về tòa nhà đó.

rect 2827 2485 2029 2075 [[Jawaharlal Nehru Stadium (Delhi)]]
rect 2845 1323 2466 1188 [[Delhi Golf Club]]
rect 4611 1524 4411 1388 [[Humayun's Tomb]]
rect 2500 908 2405 769 [[Dhyan Chand National Stadium]]
rect 2780 708 2580 670 [[Supreme Court of India]]
rect 3250 850 2800 750 [[Pragati Maidan]]
rect 3650 950 3200 850 [[Purana Qila]]
rect 3675 1365 3294 923 [[National Zoological Park Delhi]]

rect 1111 1824 811 1688 [[India Habitat Centre]]
rect 911 1824 611 1688[[Ministry of Earth Sciences]]
rect 611 1824 311 1688[[India Meteorological Department]]
rect 2000 908 1829 769 [[India Gate]]
rect 1011 908 911 769 [[National Museum, New Delhi]]
rect 1098 1008 1011 869 [[Vigyan Bhavan]]
rect 1250 1100 1150 950[[Taj Mahal Hotel, Delhi]]
rect 3912 711 3797 305[[Yamuna]]
rect 3412 606 3230 401 [[Indira Gandhi Arena]]

</imagemap>

==Thể thao==
[[Tập tin:Commonwealth-Games-2010-Opening-Ceremony.jpg|thumb|Lễ khai mạc Đại hội thể thao Khối thịnh vượng chung năm 2010 tại Sân vận động Jawaharlal Nehru. Ở phía trước là một chiếc tàu khinh khí cầu.]]
Thành phố đã tổ chức Đại hội Thể thao Khối thịnh vượng chung năm 2010 và hàng năm tổ chức cuộc đua chân Delhi Half Marathon. Thành phố trước đây đã tổ chức [[Đại hội Thể thao châu Á 1951]] và [[Đại hội Thể thao châu Á 1982]]. New Delhi đã quan tâm trong việc đấu thầu Thế vận hội châu Á 2019 nhưng đã bị chính phủ từ chối vào ngày 2 tháng 8 năm 2010 trong bối cảnh các cáo buộc tham nhũng trong Đại hội Khối thịnh vượng chung năm 2010.

Các địa điểm thể thao lớn ở New Delhi bao gồm Sân vận động [[Jawaharlal Nehru]], Sân vận động Ambedkar, Sân vận động trong nhà Indira Gandhi, Sân vận động Feroz Shah Kotla, R.K. Khu phức hợp quần vợt Khanna, Sân vận động quốc gia Dhyan Chand và Khu liên hợp thể thao Pháo đài Siri.

==Các quan hệ và tổ chức quốc tế==
{{multiple image
| align  = right
| image1  = Dmitry Medvedev BRICS summit 2012-25.jpeg
| width1  = 275
| caption1 = <center>2012 Hội nghị thượng đỉnh BRICS ở New Delhi.</center>
| image2  = Delegates at plenary session of ILO Delhi conference.jpg
| width2  = 200
| caption2 = <center>Phiên họp toàn thể đầu tiên của Hội nghị khu vực châu Á của I.L.O. tại New Delhi ngày 27 tháng 10 năm 1947.</center>
| footer  = <center>Hội nghị thượng đỉnh BRICS lần thứ 4 tại New Delhi năm 2012 và phiên họp toàn thể đầu tiên của Hội nghị khu vực châu Á về Tổ chức lao động quốc tế tại New Delhi vào tháng 10 năm 1947.</center>
}}

Thành phố này là nơi có nhiều tổ chức quốc tế. Trung tâm Chuyển giao Công nghệ Châu Á và Thái Bình Dương của UNESCAP phục vụ khu vực Châu Á - Thái Bình Dương có trụ sở tại New Delhi. New Delhi là nơi đặt trụ sở của hầu hết các văn phòng khu vực của Liên Hợp Quốc tại Ấn Độ là UNDP, UNODC, [[Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hiệp Quốc|UNESCO]], UNICEF, WFP, UNV, UNCTAD, FAO, UNFPA, WHO, World Bank, ILO, IMF, UNIFEM, IFC và UNAIDS. Đại diện UNHCR tại Ấn Độ cũng được đặt tại thành phố.

New Delhi tổ chức 145 đại sứ quán nước ngoài và thẩm quyền cao.

===Hội nghị thượng đỉnh và hội nghị===
Hội nghị [[Liên hợp quốc]] về Thương mại và Phát triển đã tổ chức hội nghị họp lần thứ hai vào năm 1968 tại New Delhi.

New Delhi đã tổ chức Hội nghị thượng đỉnh NAM lần thứ 7 năm 1983, Hội nghị thượng đỉnh BRICS lần thứ 4 năm 2012 và Hội nghị thượng đỉnh IBSA năm 2015. Nó cũng sẽ tổ chức Hội nghị toàn cầu lần thứ 5 về CyberSpace vào tháng 11 năm 2017. Ấn Độ cũng sẽ tổ chức hội nghị thượng đỉnh G20 vào năm 2022 tại New Delhi.

== Tham khảo ==
{{tham khảo|30em}}

== Thư mục ==

* {{Cite book|title=Architectural Review, New Delhi|author=Byron, Robert.|publisher=Asian Educational Services; 2 edition|year=1997|isbn=978-8120612860|location=London|pages=36 pages}}
* {{cite book|url=https://books.google.com/books?id=KAAhQwAACAAJ|title=New Delhi: Making of a Capital|last=Kapoor|first=Pramod|author2=Malvika Singh|author3=Rudrangshu Mukherjee|publisher=Lustre Press|year=2009|isbn=978-81-7436-574-3}}
* {{cite book|url=https://archive.org/stream/NewDelhiByRobertByron/New%20Delhi%20by%20Robert%20Byron#page/n1/mode/2up|title=New Delhi|last=Byron|first=Robert|publisher=[[The Architectural Review]], Westminster|year=1931|author-link=Robert Byron}}
* Johnson, David A. "A British Empire for the twentieth century: the inauguration of New Delhi, 1931," ''Urban History'', Dec 2008, Vol. 35 Issue 3, pp 462–487
* {{Cite book|title=Imperial Delhi: The British Capital of the Indian Empire|author=Volwahsen, Andreas.|publisher=Prestel Publishing|year=2003|isbn=978-3791327884|pages=320 pages}}
* {{cite journal|last=Kumar|first=Pushpam|date=February 2009|title=Assessment of Economic Drivers of Land Use Change in Urban Ecosystems of Delhi, India|url=https://www.semanticscholar.org/paper/0d3ad6247cc89f5b1b82fb742a1e0c39f6677852|journal=[[Ambio]]|volume=38|issue=1|pages=35–39|doi=10.1579/0044-7447-38.1.35|pmid=19260345|s2cid=45773128}}
* Ridley, Jane. "Edwin Lutyens, New Delhi, and the Architecture of Imperialism," ''Journal of Imperial & Commonwealth History,'' May 1998, Vol. 26 Issue 2, pp 67–83.
* {{Cite book|title=Urban, Cultural, Economic and Social Transformation: History of New Delhi 1947–65|author=Bardiar, Nilendra.|publisher=Ruby Press & Co.|year=2014|isbn=978-93-82395-49-2|location=New Delhi}}
* Sonne, Wolfgang. ''Representing the State: Capital City Planning in the Early Twentieth Century'' (2003) 367pp; compares New Delhi, Canberra, Washington & Berlin.
* {{Cite book|title=Glittering Decades New Delhi in Love and War|url=https://archive.org/details/glitteringdecade0000poth|author=Pothen, Nayantara.|publisher=Penguin|year=2012|isbn=978-0670086009|pages=[https://archive.org/details/glitteringdecade0000poth/page/n261 288] pages}}
== Liên kết ngoài ==
{{thể loại Commons|New Delhi}}

* [https://www.delhi.gov.in/ New Delhi Government Portal]
* [https://www.ndmc.gov.in/ New Delhi Municipal Council]
* [https://delhitourism.gov.in/delhitourism/index.jsp Official website of Delhi Tourism]
{{Thủ đô châu Á}}{{Authority control}}{{sơ khai}}

[[Thể loại:Thủ đô của châu Á]]
[[Thể loại:Thành phố thuộc lãnh thổ Delhi]]
[[Thể loại:New Delhi]]
[[Thể loại:Quận New Delhi]]