Sénégal

Cộng hòa Sénégal
Tên bằng ngôn ngữ chính thức Réewum Senegaal  (ngôn ngữ?) République du Sénégal  (tiếng Pháp)
Quốc kỳ Huy hiệu
Bản đồ Vị trí của Sénégal (xanh) trên thế giới Vị trí của Sénégal (xanh đậm) – ở châu Phi (xanh nhạt & xám đậm) – trong Liên minh châu Phi (xanh nhạt)
Tiêu ngữ
"Un Peuple, Un But, Une Foi" (tiếng Pháp) "Một Con người, Một Mục tiêu, Một Niềm tin"
Quốc ca
Pincez Tous vos Koras, Frappez les Balafons Mọi người hãy gãy kora, đánh balafon
Hành chính
Cộng hòa bán tổng thống
Tổng thống	Macky Sall
Thủ tướng	Mohammed Dionne
Lập pháp	Nghị viện
Thượng viện	Thượng viện Sénégal (đã giải thể)
Hạ viện	Hội đồng Quốc gia
Thủ đô	Dakar
Thành phố lớn nhất	thủ đô
Địa lý
Diện tích	196.712 km² 76.000 mi² (hạng thứ 87)
Diện tích nước	2,1 %
Múi giờ	GMT (UTC+0)
Lịch sử
Độc lập
4 tháng 4 năm 1960	từ Phápa
20 tháng 8 năm 1960	Tách ra từ Liên bang Mali
Ngôn ngữ chính thức	Tiếng Pháp
Ngôn ngữ quốc gia	Tiếng Balanta-Ganja tiếng Ả Rập Hassaniya tiếng Jola-Fonyi tiếng Mandinka tiếng Mandjak tiếng Mankanya tiếng Noon tiếng Pulaar tiếng Serer tiếng Soninke tiếng Wolof
Sắc tộc ()	43,3% người Wolof 23,8% người Fula 14,7% người Serer 3,7% người Jola 3,0% người Mandinka 1,1% người Soninke 1.0% người châu Âu/người Liban 9,4% khác
Dân số ước lượng (2019)	16.209.100 người (hạng 72)
Mật độ	68,7 người/km² (hạng 134)
Kinh tế
GDP (PPP) (2016)	Tổng số: 38,912 tỷ USD Bình quân đầu người: 2.525 USD
GDP (danh nghĩa) (2016)	Tổng số: 15,197 tỷ USD Bình quân đầu người: 986 USD
HDI (2015)	0,494 thấp (hạng thứ 162)
Hệ số Gini (2011)	40,3
Đơn vị tiền tệ	CFA franc (XOF)
Thông tin khác
Mã điện thoại	+221
Lái xe bên	phải
Ghi chú Với Soudan thuộc Pháp, như Liên bang Mali.

Sénégal, tên chính thức Cộng hòa Sénégal (tiếng Pháp: République du Sénégal [ʁepyblik dy seneɡal]; phiên âm: Xê-nê-gan), là một quốc gia tại Tây Phi. Sénégal giáp Mauritanie về phía bắc, Mali đề phía đông, Guinée về phía đông nam, và Guiné-Bissau về phía tây nam. Sénégal vây quanh ba phía Gambia, một quốc gia có lãnh thổ là những dãi đất hai bờ sông Gambia, chia tách Casamance khỏi phần còn lại của Sénégal. Sénégal cũng có biên giới trên biển với Cabo Verde. Trung tâm kinh tế và chính trị của Sénégal là Dakar. Sénégal sở hữu phần đất cực tây của Cựu thế giới, hay Lục địa Phi-Á Âu, và lấy tên từ sông Sénégal. Cái tên "Sénégal" xuất phát từ "Sunuu Gaal" trong tiếng Wolof, có nghĩa là "con thuyền của chúng ta". Sénégal có diện tích chừng 197.000 kilômét vuông (76.000 dặm vuông Anh) và dân số khoảng 13 triệu. Khí hậu điển hình của vùng Sahel, nhưng có mùa mưa.

Lịch sử

Bài chi tiết: Lịch sử Sénégal

Những khám phá khảo cổ học trên cả vùng này cho thấy Sénégal từng là nơi có người sinh sống từ thời tiền sử. Hồi giáo, tôn giáo chính tại Sénégal, lần đầu tiên tới đây vào thế kỷ XI. Ngày nay, 95% dân số Sénégal là người Hồi giáo. Trong thế kỷ thứ XIII và XIV, vùng này nằm dưới ảnh hưởng của các đế chế Mandingo ở phía đông; Đế chế Jolof của Sénégal cũng được lập ra vào thời gian này. Nhiều cường quốc Châu Âu đã tới đây từ thế kỷ thứ XV trở về sau, và chỉ chấm dứt khi Pháp kiểm soát hoàn toàn địa điểm khi ấy đã trở thành một đầu mối buôn bán nô lệ quan trọng. Nước này giành lại độc lập từ Pháp ngày 4 tháng 4 năm 1960.

Tháng 1 năm 1959, Sénégal và Soudan thuộc Pháp hợp nhất thành lập ra Liên bang Mali, và đã trở thành hoàn toàn độc lập ngày 20 tháng 6 năm 1960, nhờ thỏa thuận chuyển giao quyền lực được ký với Pháp ngày 4 tháng 4 năm 1960. Vì những khó khăn chính trị trong nước, Liên bang tan rã ngày 20 tháng 8. Sénégal và Soudan (được đổi tên thành Cộng hoà Mali) tuyên bố độc lập. Léopold Senghor được bầu làm tổng thống đầu tiên của Sénégal vào tháng 8 năm 1960.

Sau khi Liên bang Mali tan vỡ, Tổng thống Senghor và Thủ tướng Mamadou Dia cùng cầm quyền theo một hệ thống nghị viện. Tháng 12 năm 1962, sự đối đầu chính trị của họ dẫn tới một cuộc đảo chính của Thủ tướng Dia. Cuộc đảo chính đẫm máu bị dẹp yên, Dia bị bắt và bị cầm tù, Sénégal chấp nhận một hiến pháp mới trao nhiều quyền cho Tổng thống. Năm 1980, Tổng thống Senghor quyết định giã từ chính trường, trao lại quyền lực cho người kế nhiệm đã được lựa chọn từ trước là Abdou Diouf năm 1981.

Sénégal cùng Gambia cùng tham gia vào liên đoàn chỉ mang tính danh nghĩa Senegambia ngày 1 tháng 2 năm 1982. Tuy nhiên, liên đoàn này đã giải tán năm 1989. Dù có những cuộc đàm phán hòa bình, một nhóm ly khai phía nam tại vùng Casamance đã tiến hành các cuộc xung đột rời rạc với các lực lượng chính phủ từ năm 1982. Sénégal có lịch sử tham gia vào các đội quân gìn giữ hòa bình quốc tế khá lâu dài.

Abdou Diouf làm tổng thống giai đoạn 1981 và 2000. Ông thúc đẩy sự tham gia rộng lớn hơn vào chính trị, giảm bớt sự tham gia của chính phủ vào kinh tế, mở rộng quan hệ đối ngoại của Sénégal, đặc biệt với các nước phát triển. Tình hình chính trị trong nước thỉnh thoảng lại bùng phát với những cuộc bạo động đường phố, căng thẳng biên giới và bạo lực từ phong trào ly khai ở vùng Casamance phía nam. Tuy nhiên, những cam kết dân chủ và nhân quyền của Sénégal cũng được tăng cường. Diouf làm tổng thống bốn nhiệm kỳ liên tục. Trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2000, lãnh đạo đối lập Abdoulaye Wade đã đánh bại Diouf trong một cuộc bầu cử được các quan sát viên quốc tế cho là tự do và công bằng. Sénégal trải qua cuộc chuyển giao quyền lực trong hòa bình lần thứ hai, và là lần thứ nhất từ đảng này sang đảng khác.

Ngày 30 tháng 12 năm 2004 Tổng thống Abdoulaye Wade thông báo ông sẽ ký một hiệp ước hòa bình với nhóm ly khai tại vùng Casamance.

Chính trị

Đương kim tổng thống Macky Sall.

Bài chi tiết: Chính trị Sénégal

Sénégal là một nước cộng hòa trong đó tổng thống được trao nhiều quyền lực; tổng thống được bầu với nhiệm kỳ bảy năm, năm 2001 đã được sửa đổi thành nhiệm kỳ năm năm, theo phổ thông đầu phiếu. Tổng thống hiện tại là Macky Sall.

Sénégal có 65 đảng chính trị đóng góp vào sự phát triển của đất nước thông qua việc cùng hợp tác tiến tới một sự chuyển tiếp tới một nền dân chủ của đất nước, và thập chí trong số các nước phát triển tại lục địa châu Phi. Nghị viện một viện là Quốc hội có 120 thành viên được bầu cử riêng biệt với cuộc bầu cử tổng thống. Sénégal có một nhánh lập pháp, một nhánh hành pháp khá độc lập và công bằng. Tòa án cấp cao nhất của nước này là hội đồng hiến pháp, và tòa án công lý, các thành viên của hai tòa án này do tổng thống chỉ định.

Các hoạt động chính phủ Sénégal khá minh bạch. Mức độ tham nhũng kinh tế gây cản trở tới sự phát triển kinh tế đất nước khá thấp. Ngày nay Sénégal có một nền văn hóa chính trị dân chủ, là một trong những hình mẫu chuyển tiếp dân chủ thành công nhất tại Châu Phi.

Các quan chức hành chính địa phương đều được tổng thống chỉ định và chịu trách nhiệm trước tổng thống.

Thể chế

Cộng hoà Tổng thống. Tổng thống là Nguyên thủ quốc gia kiêm tổng chỉ huy các lực lượng vũ trang và được bầu thông qua tuyển cử trực tiếp, nhiệm kỳ 7 năm. Quốc hội gồm 120 ghế được bầu cử trực tiếp, nhiệm kỳ 5 năm.

Đảng phái chính trị

Sénégal thực hiện chế độ đa đảng: Đảng cầm quyền hiện nay là Đảng Dân chủ Sénégal (Parti Démocratique). Đảng đối lập chính là đảng Xã hội (Parti Socialiste).

Từ đầu những năm 1980, Sénégal phải đối phó với phong trào ly khai ở vùng Casamance do Đảng Phong trào các lực lượng dân chủ Casamance (MFDC) khởi xướng. Từ giữa những năm 1990, phong trào ly khai đã phát triển thành xung đột vũ trang. Chính phủ vẫn làm chủ được tình hình. Từ tháng 1 năm 1999, tiến trình hoà bình đã được đưa ra. Tháng 3 năm 2001, thoả thuận ngừng bắn đã được ký kết giữa Chính phủ và MFDC. Tình hình chính trị tại Sénégal hiện nay tương đối ổn định.

Chính sách ngoại giao

Bài chi tiết: Quan hệ ngoại giao của Sénégal

Sénégal là thành viên Liên Hợp Quốc, UA (trước là OUA), Phong trào không liên kết, ICO, Cộng đồng các nước có sử dụng tiếng Pháp và hàng chục tổ chức quốc tế và khu vực khác.

Hiện nay, Sénégal theo đuổi đường lối đối ngoại đa dạng hoá, mở cửa nhằm tranh thủ vốn và kỹ thuật. Sénégal quan hệ mật thiết với phương Tây, nhất là Pháp. Pháp là nước viện trợ nhiều nhất cho Sénégal, và hiện vẫn cung cấp chuyên gia kỹ thuật, quân sự cho Sénégal. Hiện nay, Pháp với Hiệp định phòng thủ ký với Sénégal từ khi quốc gia này giành độc lập vẫn luôn có 1.200 quân tại đây. Từ cuối những năm 1980, Mỹ bắt đầu tăng cường quan hệ với Sénégal trong các lĩnh vực kinh tế, đào tạo. Hiện nay, trong khuôn khổ của chương trình " Sáng kiến đối phó với khủng hoảng ở châu Phi của Mỹ"(ACRI-2001), Mỹ đã gửi các chuyên gia quân sự tới giúp Sénégal đào tạo các binh lính gìn giữ hoà bình.

Sénégal chủ trương duy trì quan hệ láng giềng tốt với Mauritanie, Gambia và Guinée - Bissau. Tuy vậy, do xung đột ở vùng Casamance, vấn đề người tỵ nạn Sénégal và các tranh chấp lãnh thổ chưa được giải quyết, quan hệ giữa Sénégal và các nước này có lúc căng thẳng.

Địa lý

Bài chi tiết: Địa lý Sénégal

bản đồ Sénégal theo dân loại khí hậu Köppen.

Khung cảnh tại Casamance

Sénégal nằm ở phía tây lục địa châu Phi. Nó nằm giữa vĩ tuyến 12° và 17° Bắc, kinh độ 11° và 18° Tây.

Sénégal giáp với Đại Tây Dương về phía tây, Mauritanie về phía bắc, Mali đề phía đông, Guinée về phía đông nam, Guiné-Bissau về phía tây nam, và gần như vây quanh Gambia (trừ một đường biển ngắn của nước này).

Khung cảnh tai Sénégal chủ yếu gồm những đồng bằng cát tây Sahel nâng cao lên thành những dãy đồi ở phía đông nam. Tại đây có điểm cao nhất Sénégal, cách Nepen Diakha 2,8 km, cao 638 m (2.093 ft). Biên giới phía bắc được tạo nên từ sông Sénégal; những con sống khác gồm sông Gambia và sông Casamance. Thủ đô Dakar nằm trên bán đảo Cap-Vert, điểm cực tây của châu Phi.

Kinh tế

Bài chi tiết: Kinh tế Sénégal

Những người bán hàng trên đường phố

Tháng 1 năm 1994, Sénégal đã tiến hành một cuộc cải cách kinh tế sâu rộng và đầy tham vọng với sự hỗ trợ của cộng đồng các nước cho vay quốc tế. Cuộc cải cách bắt đầu với việc phá giá 50% đồng tiền tệ Sénégal, đồng franc CFA, vốn có tỷ giá cố định so với đồng franc cũ của Pháp và hiện nay là đồng euro. Sự kiểm soát và hỗ trợ giá cả của chính phủ dần được bãi bỏ. Sau khi kinh tế giảm sút 2.1% năm 1993, Sénégal đã có một bước chuyển quan trọng, nhờ chương trình cải cách đó, với tăng trưởng GDP thực tế hàng năm ở mức 5% trong giai đoạn 1995-2001. Lạm phát hàng năm từng chưa tới 1%, nhưng đã tăng tới ước tính 3.3% năm 2001. Đầu tư tăng trưởng vững chắc từ mức 13.8% GDP năm 1993 tới 16.5% năm 1997.

Với tư cách một thành viên của Liên minh Kinh tế và Tiền tệ Tây Phi (WAEMU), Sénégal hiện đang nỗ lực hội nhập sâu hơn nữa vào khu vực với một mức thuế quan thống nhất. Sénégal cũng đã thực hiện kết nối Internet toàn bộ năm 1996, tạo ra một cuộc bùng nổ các dịch vụ dựa trên công nghệ thông tin nhỏ. Hoạt động tư nhân hiện chiếm 82% GDP. Những hậu quả tiêu cực là việc Sénégal phải đối mặt với những vấn đề kinh niên của đô thị như thất nghiệp, bất bình đẳng kinh tế xã hội, thanh thiếu niên phạm tội, và nghiện ma tuý—tương tự như vấn đề sinh ra từ các tầng lớp xã hội khác nhau tại vùng đô thị các nước phát triển/công nghiệp.

Nhân khẩu

Dân số Sénégal 1961-2003

Bài chi tiết: Nhân khẩu Sénégal

Sénégal có dân số hơn 13,5 triệu, trong đó 42% sống tại khu vực nông thôn. Mật độ dân cư dao động từ 77 người trên kilômét vuông (200 /sq mi) ở miền trung-tây tới 2 trên kilômét vuông (5,2 /sq mi) ở khu vực miền đông khô cằn.

Dân tộc

Bài chi tiết: Các dân tộc tại Sénégal

Sénégal có sự đa dạng về dân tộc, và như đa số các quốc gia Tây Phi, nhiều ngôn ngữ được sử dụng hàng ngày. Người Wolof là dân tộc đông nhất Sénégal (43% dân số); người Fula và người Toucouleur (cũng gọi là Halpulaar'en, nghĩa là "người nói tiếng Pulaar") (24%) là nhóm đông thứ nhì, theo sau bởi người Serer (14,7%), rồi người Jola (4%), người Mandinka (3%), người Moor (Naarkajors), người Soninke, người Bassari và nhiều nhóm nhỏ khác (9%).

Khoảng 50.000 người châu Âu (chủ yếu người Pháp) và người Liban cư ngụ ở Sénégal, chủ yếu ở các thành phố. Đa số người Liban làm công việc thương mại. Ngoài ra tại các đô thị, có những cộng đồng người Việt Nam và người Trung Quốc nhỏ, mỗi nhóm khoảng vài trăm người. Cũng có hàng chục nghìn người di cư từ Mauritanie, chủ yếu ở miền bắc.

Ngôn ngữ

Bài chi tiết: Ngôn ngữ tại Sénégal

Tiếng Pháp là ngôn ngữ chính thức. Đa số người dân cũng nói ngôn ngữ dân tộc mình và, đặc biệt tại Dakar, tiếng Wolof là lingua franca. Tiếng Pulaar (Fula) là ngôn ngữ của người Fula và Toucouleur. Tiếng Serer được nói rộng rãi bởi cả người Serer và phia Serer. Nhóm ngôn ngữ Jola phổ biến rộng rãi tại Casamance.

Nhiều ngôn ngữ được hưởng tình trạng "ngôn ngữ quốc gia": tiếng Balanta-Ganja, tiếng Ả Rập Hassaniya, tiếng Jola-Fonyi, tiếng Mandinka, tiếng Mandjak, tiếng Mankanya, tiếng Noon (Serer-Noon), tiếng Pulaar, tiếng Serer, tiếng Soninke, và tiếng Wolof.

Thành phố lớn nhất

Thủ đô Dakar là thành phố lớn nhất Sénégal, với hơn hai triệu dân.

Tôn giáo

Tôn giáo tại Sénégal (2013)

  Hồi giáo (92%)

  Cơ đốc giáo (7%)

  Tín ngưỡng (1%)

Hồi giáo là tôn giáo chính ở nước này với khoảng 94% dân số là tín đồ; cộng đồng Thiên chúa giáo chiếm 4% dân số gồm Công giáo La Mã, và các phái Tin lành.

Các vùng hành chính

Các vùng Sénégal

Sénégal được chia thành 14 vùng, mỗi vùng được quản lý bởi Conseil Régional (Hội đồng khu vực). 14 vùng lại được chia thành 45 Départements, 113 Arrondissements và Collectivités Locales.

Các vùng gồm:

• Dakar
• Diourbel
• Fatick
• Kaolack
• Kolda
• Louga
• Matam
• Saint-Louis
• Tambacounda
• Thiès
• Ziguinchor

Văn hóa

Trên bãi biển tại Mbour

Chợ Dakar

Bài chi tiết: Văn hóa Sénégal

• Ẩm thực Sénégal
• Danh sách các nhà văn Sénégal
• Danh sách nhân vật Sénégal
• Âm nhạc Sénégal
• Ousmane Sembène Nhà văn và đạo diễn phim người Sénégal này được coi là 'người cha' của Điện ảnh châu Phi.

Xem thêm

• Viễn thông Sénégal
• Quan hệ nước ngoài Sénégal
• Các văn hóa bản xứ, các vương quốc và nhóm dân tộc tại Sénégal
• Quân đội Sénégal
• Vận tải Sénégal
• Giáo dục Sénégal
• Đại học Dakar
• Liên đoàn hướng đạo sinh Sénégal
• Đội tuyển bóng đá quốc gia Sénégal

Liên kết ngoài

Chính phủ

• (tiếng Pháp) Gouvernement du Sénégal - Official governmental website (bằng tiếng Pháp)
• Embassy of the Republic of Senegal in London government information and links
• Ministère de l'urbanisme
• Observatoire sur les systemes d'information, reseaux et inforoutes

Tin tức

• allAfrica.com - Sénégal news headline links

Tổng quan

• (tiếng Pháp) L'Afrique - Sénégal Hundreds of photographs and articles
• BBC News Country Profile - Sénégal
• CIA World Factbook - Sénégal
• Open Directory Project - Sénégal directory category
• MSN encarta Senegal overview

Bản đồ

• UN Map on Senegal

Âm nhạc

• Cora Connection West African music resources

Du lịch

• Guided Tours of Senegal
• The Lonely Planet travel guide on Senegal

Khác

• (tiếng Pháp) Teranga Senegal - French Portal - Travel guide (bằng tiếng Pháp)
• Encyclopaedia Britannica's Country Page - "Senegal"
• - Senegal Pictures
• Site on Senegal with maps, tourism,...
• Very good site on Senegal with maps, culture,...
• Senegal shows tolerant face of Islam...

Dân tộc

• Senegals ethnic groups (in french)
• Interactive map of senegal, turn on ethnic regions

MFDC

• Peace deal MFDC