Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Ngô”

Ngô ngọt (hạt)
Giá trị dinh dưỡng cho mỗi 100 g (3,5 oz)
Năng lượng	360 kJ (86 kcal)
Carbohydrat	19 g
Đường	3.2 g
Chất xơ	2.7 g
Chất béo	1.2 g
Protein	3.2 g
Vitamin	Lượng %DV†
Vitamin A equiv.	1% 10 μg
Thiamine (B1)	17% 0.2 mg
Niacin (B3)	11% 1.7 mg
Folate (B9)	12% 46 μg
Vitamin C	8% 7 mg
Chất khoáng	Lượng %DV†
Sắt	3% 0.5 mg
Magnesi	9% 37 mg
Kali	9% 270 mg
	† Tỷ lệ phần trăm được ước tính dựa trên khuyến nghị Hoa Kỳ dành cho người trưởng thành, ngoại trừ kali, được ước tính dựa trên khuyến nghị của chuyên gia từ Học viện Quốc gia.

	Nhà sản xuất Maize hàng đầu; năm 2020
	(triệu tấn)
Hoa Kỳ	360.3
Trung Quốc	260.7
Brasil	104.0
Argentina	58.4
Ukraina	30.3
Ấn Độ	30.2
México	27.4
Indonesia	22.5
Nam Phi	15.3
Nga	13.9
Tổng thế giới	1162.4
	Nguồn: ; FAO[1]

Bắp; Ngô
	Các bắp ngô từ các giống khác nhau
Phân loại khoa học
Giới (regnum)	Plantae
(không phân hạng)	Angiospermae
(không phân hạng)	Monocots
(không phân hạng)	Commelinids
Bộ (ordo)	Poales
Họ (familia)	Poaceae
Chi (genus)	Zea
Loài (species)	Z. mays
Danh pháp hai phần
	Zea mays; L.

Duyệt lịch sử tương tác

← Thay đổi trước Thay đổi sau →

Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào

Trực quanMã wiki

Nội tuyến

Phiên bản lúc 13:10, ngày 24 tháng 9 năm 2023

Ngô hay bắp hay bẹ (danh pháp hai phần: Zea mays L. ssp. mays) là một loại cây lương thực được thuần canh tại khu vực Trung Mỹ và sau đó lan tỏa ra khắp châu Mỹ. Ngô lan tỏa ra phần còn lại của thế giới sau khi có tiếp xúc của người châu Âu với châu Mỹ vào cuối thế kỷ 15, đầu thế kỷ 16. Ngô là cây lương thực được gieo trồng nhiều nhất tại châu Mỹ (chỉ riêng tại Hoa Kỳ thì sản lượng đã là khoảng 270 triệu tấn mỗi năm). Các giống ngô lai ghép được các nông dân ưa chuộng hơn so với các giống ngô thông thường do có năng suất cao vì có ưu thế giống lai. Trong khi một vài giống, thứ ngô có thể cao tới 7 m (23 ft) tại một số nơi,^[1] thì các giống ngô thương phẩm đã được tạo ra với chiều cao chỉ khoảng 2,5 m (8 ft). Ngô ngọt (Zea mays var. rugosa hay Zea mays var. saccharata) thông thường thấp hơn so với các thứ, giống ngô giống.

Ngô đã trở thành thực phẩm chủ yếu ở nhiều nơi trên thế giới, với tổng sản lượng ngô vượt xa lúa mì hoặc gạo. Ngoài việc được tiêu thụ trực tiếp bởi con người (thường dưới dạng masa), ngô cũng được sử dụng để sản xuất ethanol ngô, thức ăn chăn nuôi và các sản phẩm ngô khác, chẳng hạn như tinh bột ngô và xi-rô ngô.^[2] Sáu loại ngô chính là ngô dent, ngô flint, ngô vỏ, ngô bỏng, ngô bột và ngô ngọt.^[3] Các giống ngô ngọt giàu đường thường được trồng để tiêu thụ trực tiếp dưới dạng hạt, trong khi các giống ngô đồng ruộng được sử dụng để làm thức ăn chăn nuôi, các loại thực phẩm cho con người làm từ ngô (bao gồm xay thành bột ngô hoặc masa, ép thành dầu ngô, lên men và chưng cất thành đồ uống có cồn như rượu whisky bourbon) và làm nguyên liệu cho ngành công nghiệp hóa học. Ngô cũng được sử dụng để sản xuất ethanol và các nhiên liệu sinh học khác.

Ngô được trồng rộng rãi trên khắp thế giới và sản lượng ngô mỗi năm cao hơn bất kỳ loại ngũ cốc nào khác.^[4] năm 2021, tổng sản lượng thế giới đạt 1,2 tỷ tấn (1,2×10⁹ tấn Anh; 1,3×10⁹ tấn Mỹ). Ngô là loại cây trồng ngũ cốc được trồng rộng rãi nhất ở châu Mỹ, với 384 triệu tấn (378.000.000 tấn Anh; 423.000.000 tấn Mỹ) được trồng riêng ở Hoa Kỳ vào năm 2021. Ngô biến đổi gen chiếm 85% ngô được trồng ở Hoa Kỳ vào năm 2009.^[5] Các khoản trợ cấp ở Hoa Kỳ giúp giải thích cho mức độ canh tác ngô cao và vị thế là nhà sản xuất ngô lớn nhất thế giới của nước này.^[6]

Tên gọi

Từ Ngô (maize) bắt nguồn từ hình thức tiếng Tây Ban Nha của từ Taíno bản địa dành cho cây này, mahiz.^[7] Linnaeus đã bao gồm tên gọi thông dụng maize là biệt ngữ loài trong Zea mays.^[8] Nó được biết đến với các tên gọi khác, bao gồm cả "corn" ở một số quốc gia nói tiếng Anh.^[9]

Maize được ưu tiên sử dụng trong các văn bản chính thức, khoa học và quốc tế như một tên gọi thông dụng vì nó chỉ cụ thể đến loại ngũ cốc này trong khi từ "bắp" đề cập đến bất kỳ loại cây trồng ngũ cốc chính nào được trồng ở một quốc gia.^[10] Hoa Kỳ và một số ít quốc gia nói tiếng Anh khác chủ yếu sử dụng từ "bắp", mặc dù hầu hết các quốc gia sử dụng thuật ngữ.^[11]^[12]^[13] Từ maize được coi là có thể thay thế cho từ "bắp" ở phương Tây; trong thời kỳ thương mại ban đầu giữa Anh và Mỹ, tất cả các loại ngũ cốc đều được coi là "bắp". Maize giữ lại tên "bắp" ở phương Tây vì đây là loại ngũ cốc chính trong các mối quan hệ thương mại này.^[8]

Từ "corn" bên ngoài Hoa Kỳ, Canada, Úc và New Zealand đồng nghĩa với ngũ cốc, đề cập đến bất kỳ loại cây trồng ngũ cốc nào,^[14] với ý nghĩa được hiểu là khác nhau về mặt địa lý để chỉ loại ngũ cốc chính địa phương, chẳng hạn như lúa mì ở Anh và yến mạch ở Scotland hoặc Ireland.^[10] Ở Hoa Kỳ,^[14] Canada,^[15] Úc và New Zealand, từ "corn" chủ yếu có nghĩa là ngô. Cách sử dụng này bắt đầu như một sự rút gọn của từ "Indian corn" (bắp ngô của người da đỏ) vào thế kỷ 18 ở Bắc Mỹ.^[14]^[16] Trong thời kỳ thực dân châu Âu ở Bắc Mỹ, sự nhầm lẫn đã xảy ra giữa những người nói tiếng Anh Anh và tiếng Anh Bắc Mỹ khi sử dụng thuật ngữ "corn" (ngô), vì vậy những người nói tiếng Anh Bắc Mỹ cần phải giải thích rõ rằng họ đang nói về "Indian corn" (ngô Mỹ) hoặc "maize". Một ví dụ điển hình là cuộc trò chuyện giữa thống đốc Vịnh Massachusetts Thomas Hutchinson và vua George III của Anh.^[16] Thuật ngữ "Indian corn" chủ yếu dùng để chỉ ngô Mỹ (loại ngũ cốc chủ yếu của người Mỹ bản địa), nhưng cũng có thể dùng để chỉ cụ thể hơn loại ngô đa màu "flint corn" được sử dụng để trang trí.^[17] Các tên gọi thông dụng khác bao gồm barajovar, makka, ngô tơ và zea.^[18]

Betty Fussell viết trong một bài báo về lịch sử của từ "corn" ở Bắc Mỹ rằng "nói từ "corn" là đắm mình vào sự dịch sai bi hài của ngôn ngữ và lịch sử".^[19] Tương tự như người Anh, người Tây Ban Nha gọi ngô là panizo, một thuật ngữ chung cho ngũ cốc, cũng như người Ý với thuật ngữ polenta. Người Anh sau đó gọi ngô là lúa mì Thổ Nhĩ Kỳ, ngô Thổ Nhĩ Kỳ hoặc ngô Ấn Độ, với Fusell bình luận rằng "họ không có nghĩa là một địa điểm mà là một tình trạng, một loại ngũ cốc man rợ hơn là văn minh", đặc biệt là với người Thổ Nhĩ Kỳ sau đó đặt tên cho nó là kukuruz, nghĩa là man rợ.^[19]

Các tổ chức quốc tế như Trung tâm Nông nghiệp và Khoa học sinh học Quốc tế (CABI) cũng coi maize là tên gọi thông dụng được ưa thích.^[20] Từ maize được sử dụng bởi các cơ quan nông nghiệp và viện nghiên cứu như Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp Quốc FAO,^[21]Trung tâm Cải thiện Lúa mì và Ngô Quốc tế có trụ sở tại Mexico và Viện Nghiên cứu Ngô Ấn Độ.^[22] Các hiệp hội nông nghiệp và công nghiệp quốc gia thường bao gồm từ maize trong tên của họ như Hiệp hội Ngô Úc và Hiệp hội Ngô Quốc gia Nigeria.^[23]^[24]

Ở Nam Phi, ngô thường được gọi là mielie (Afrikaans) hoặc mealie (tiếng Anh), có thể bắt nguồn từ từ milho trong tiếng Bồ Đào Nha, nhưng có khả năng hơn là bắt nguồn từ meel trong tiếng Hà Lan hoặc meal trong tiếng Anh, có nghĩa là phần ăn được của ngũ cốc hoặc hạt đậu.^[25]

Lịch sử

Sự phát triển thời tiền Colombia

Ngô là một loại cây trồng, cần có sự can thiệp của con người để sinh sản. Việc các hạt ngô có rơi ra khỏi lõi một cách tự nhiên hay không là một bằng chứng quan trọng được sử dụng trong khảo cổ để phân biệt ngô đã thuần hóa với tổ tiên teosinte sinh sản tự nhiên của nó.^[26] Bằng chứng di truyền cũng có thể được sử dụng để xác định thời điểm các dòng dõi khác nhau tách ra.^[27]

Hầu hết các nhà sử học tin rằng ngô đã được thuần hóa ở Thung lũng Tehuacán của Mexico.^[28] Nghiên cứu gần đây vào đầu thế kỷ 21 đã sửa đổi phần nào quan điểm này; các học giả hiện nay chỉ ra Thung lũng sông Balsas liền kề ở miền nam trung tâm Mexico là trung tâm của việc thuần hóa.^[29]

Một nghiên cứu năm 2002 của Matsuoka và các cộng sự đã chứng minh rằng, thay vì mô hình thuần hóa độc lập nhiều lần, tất cả ngô đều bắt nguồn từ một lần thuần hóa duy nhất ở miền nam Mexico khoảng 9.000 năm trước. Nghiên cứu cũng chứng minh rằng các loại ngô tồn tại lâu đời nhất là những loại ở vùng cao Mexico. Sau đó, ngô lan rộng từ khu vực này trên khắp châu Mỹ theo hai con đường chính. Điều này phù hợp với một mô hình dựa trên hồ sơ khảo cổ học cho thấy ngô đã đa dạng hóa ở vùng cao Mexico trước khi lan rộng đến vùng đất thấp.^[30]^[31]

Nhà khảo cổ học Dolores Piperno đã nói:^[29]

Một lượng lớn dữ liệu cho thấy rằng ngô đã được phân tán đến vùng thấp của Trung Mỹ vào khoảng 7600 BP [5600 BC] và đã di chuyển đến các thung lũng Andes của Colombia vào khoảng 7000 và 6000 BP [5000–4000 BC].
— Dolores Piperno, Nguồn gốc của việc trồng trọt và thuần hóa thực vật ở vùng nhiệt đới Tân Thế giới: Mô hình, quá trình và phát triển mới^[29]

Kể từ đó, thậm chí đã có những ngày tháng còn sớm hơn được công bố.^[32]

Theo một nghiên cứu di truyền của Công ty Nghiên cứu Nông nghiệp Brazil (Embrapa), việc trồng ngô được du nhập vào Nam Mỹ từ Mexico trong hai đợt lớn: đợt đầu tiên, hơn 6000 năm trước, lan truyền qua dãy Andes. Bằng chứng về việc trồng trọt ở Peru đã được tìm thấy có niên đại khoảng 6700 năm trước.^[33] Đợt thứ hai, khoảng 2000 năm trước, lan truyền qua vùng đất thấp của Nam Mỹ.^[34]

Những cây ngô đầu tiên chỉ mọc những bắp ngô nhỏ, dài 25 mm (1 inch) và mỗi cây chỉ có một bắp. Theo quan điểm của Jackson Spielvogel, nhiều thế kỷ lựa chọn nhân tạo (thay vì quan điểm hiện tại cho rằng ngô được khai thác bằng cách xen canh với teosinte) của người bản địa ở châu Mỹ đã dẫn đến sự phát triển của các cây ngô có khả năng mọc nhiều bắp mỗi cây, mỗi bắp thường dài vài cm/inch.^[35] Người Olmec và Maya trồng ngô với nhiều giống khác nhau trên khắp Mesoamerica; họ nấu, xay và chế biến nó thông qua quá trình nixtamalization. Người ta tin rằng bắt đầu từ khoảng năm 2500 trước Công nguyên, loại cây trồng này đã lan rộng khắp châu Mỹ.^[36] Nghiên cứu của thế kỷ 21 đã xác định được ngày tháng thậm chí còn sớm hơn. Khu vực này đã phát triển một mạng lưới thương mại dựa trên thặng dư và nhiều loại cây trồng ngô.

Người Mapuche ở miền nam trung tâm Chile đã trồng ngô cùng với quinoa và khoai tây vào thời tiền Hispanic; tuy nhiên, khoai tây là thực phẩm chủ yếu của hầu hết người Mapuche, "đặc biệt là ở các lãnh thổ Mapuche phía nam và ven biển, nơi ngô không chín hoàn toàn".^[37]^[38] Trước khi Đế chế Inca mở rộng, ngô đã được giao dịch và vận chuyển xa về phía nam đến tận 40°19' S ở Melinquina, Lácar Department.^[39] Tại địa điểm đó, người ta đã tìm thấy tàn tích ngô bên trong đồ gốm có niên đại 730 ± 80 BP và 920 ± 60 BP. Có lẽ ngô này được mang qua dãy Andes từ Chile.^[39] Sự hiện diện của ngô ở quần đảo Guaitecas (43°55' S), tiền đồn nông nghiệp tiền Hispanic xa nhất về phía nam,^[40] được các nhà thám hiểm Tây Ban Nha ban đầu báo cáo.^[41] Tuy nhiên, người Tây Ban Nha có thể đã xác định sai loại cây này.^[41]

Ít nhất vào năm 1000 trước Công nguyên, người Olmec đã lấy ngô làm trung tâm cho hệ thống lịch, ngôn ngữ, thần thoại và thế giới quan của họ.^[42]

Trao đổi Columbian

Sau khi người châu Âu đến vào năm 1492, những người định cư Tây Ban Nha đã tiêu thụ ngô, và các nhà thám hiểm và thương nhân đã mang nó trở lại châu Âu và giới thiệu nó đến các quốc gia khác. Những người định cư Tây Ban Nha thích bánh mì lúa mì hơn nhiều so với ngô, sắn hoặc khoai tây. Bột ngô không thể thay thế lúa mì cho bánh mì rước lễ, vì trong niềm tin của Cơ đốc giáo, chỉ có lúa mì mới có thể trải qua sự biến đổi và được biến thành thân thể của Chúa Kitô.^[43] Một số người Tây Ban Nha lo lắng rằng bằng cách ăn thực phẩm bản địa, mà họ không coi là có giá trị dinh dưỡng, họ sẽ suy yếu và có nguy cơ biến thành người da đỏ. "Theo quan điểm của người châu Âu, chính thức ăn của họ, thậm chí nhiều hơn môi trường sống của họ, đã tạo cho người Amerindians và người Tây Ban Nha cả đặc điểm thể chất và tính cách đặc trưng của họ."^[44] Mặc dù có những lo lắng này, người Tây Ban Nha đã tiêu thụ ngô. Bằng chứng khảo cổ học từ các địa điểm ở Florida chỉ ra rằng họ cũng đã trồng nó.^[45]

Ngô lan rộng ra phần còn lại của thế giới vì khả năng phát triển trong nhiều điều kiện khí hậu khác nhau. Nó được trồng ở Tây Ban Nha chỉ vài thập kỷ sau những chuyến đi của Columbus và sau đó lan sang Ý, Tây Phi và những nơi khác.^[45] Việc trồng trọt rộng rãi có nhiều khả năng bắt đầu ở miền nam Tây Ban Nha vào năm 1525, sau đó nó nhanh chóng lan sang các vùng còn lại của Đế chế Tây Ban Nha, bao gồm các lãnh thổ của nó ở Ý (và từ đó, đến các quốc gia Ý khác). Ngô có nhiều ưu điểm hơn lúa mì và lúa mạch; nó cho năng lượng thực phẩm gấp hai rưỡi lần trên một đơn vị diện tích canh tác,^[46] có thể thu hoạch trong nhiều năm liên tiếp từ cùng một mảnh đất và phát triển ở nhiều độ cao và khí hậu khác nhau, từ các vùng tương đối khô với lượng mưa hàng năm chỉ 250 mm (10 in) đến các vùng ẩm ướt với lượng mưa hơn 5.000 mm (200 in). Đến thế kỷ 17, nó đã trở thành thức ăn phổ biến của nông dân ở Tây Nam Âu, bao gồm Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha, miền nam nước Pháp và Ý. Đến thế kỷ 18, nó đã trở thành thức ăn chính của nông dân miền nam nước Pháp và Ý, đặc biệt ở dạng polenta ở Ý.^[47]

Cấu trúc và sinh lý

The maize plant is often 3 m (10 ft) in height,^[48] though some natural strains can grow 13 m (43 ft),^[49] and the tallest recorded plant reached almost 14 mét (46 ft).^[50] The stem is commonly composed of 20 internodes^[51] of 18 cm (7 in) length.^[48] The leaves arise from the nodes, alternately on opposite sides on the stalk,^[52] and have entire margins.^[53]

The apex of the stem ends in the tassel, an inflorescence of male flowers; these are separate from the female flowers but borne on the same plant (monoecy). When the tassel is mature and conditions are suitably warm and dry, anthers on the tassel dehisce and release pollen. Maize pollen is anemophilous (dispersed by wind), and because of its large settling velocity, most pollen falls within a few meters of the tassel.^[54]

Ears develop above a few of the leaves in the midsection of the plant, between the stem and leaf sheath, elongating by around 3 mm (1⁄8 in) per day, to a length of 18 cm (7 in)^[48] with 60 cm (24 in) being the maximum alleged in the subspecies.^[55] They are female inflorescences, tightly enveloped by several layers of ear leaves commonly called husks.

Elongated stigmas, called silks, emerge from the whorl of husk leaves at the end of the ear. They are often pale yellow and 18 cm (7 in) in length, like tufts of hair in appearance. At the end of each is a carpel, which may develop into a "kernel" if fertilized by a pollen grain. The pericarp of the fruit is fused with the seed coat referred to as "caryopsis", typical of the grasses, and the entire kernel is often referred to as the "seed". The cob is close to a multiple fruit in structure, except that the individual fruits (the kernels) never fuse into a single mass. The grains are about the size of peas, and adhere in regular rows around a white, pithy substance, which forms the cob. The maximum size of kernels is reputedly 2,5 cm (1 in).^[56] An ear commonly holds 600 kernels. They are of various colors: blackish, bluish-gray, purple, green, red, white and yellow. When ground into flour, maize yields more flour with much less bran than wheat does. It lacks the protein gluten of wheat and, therefore, makes baked goods with poor rising capability. Cultivars that accumulate more sugar and less starch in the ear are consumed as a vegetable and are called sweet corn. Young ears can be consumed raw, with the cob and silk, but as the plant matures (usually during the summer months), the cob becomes tougher and the silk dries to inedibility. By the end of the growing season, the kernels dry out and become difficult to chew without cooking.^[57]

Female inflorescence, with young silk
Mature silk
Stalks, ears and silk
Male flowers
Full-grown maize plants
Mature maize ear on a stalk

Planting density affects multiple aspects of maize. Modern farming techniques in developed countries usually rely on dense planting, which produces one ear per stalk.^[58] Stands of silage maize are yet denser,^{[cần dẫn nguồn]} and achieve a lower percentage of ears and more plant matter.^{[cần dẫn nguồn]}

Maize is a facultative short-day plant^[59] and flowers in a certain number of growing degree days > 10 °C (50 °F) in the environment to which it is adapted.^[60] The magnitude of the influence that long nights have on the number of days that must pass before maize flowers is genetically prescribed^[61] and regulated by the phytochrome system.^[62] Photoperiodicity can be eccentric in tropical cultivars such that the long days characteristic of higher latitudes allow the plants to grow so tall that they do not have enough time to produce seed before being killed by frost. These attributes, however, may prove useful in using tropical maize for biofuels.^[63]

Immature maize shoots accumulate a powerful antibiotic substance, 2,4-dihydroxy-7-methoxy-1,4-benzoxazin-3-one (DIMBOA).^[64] DIMBOA is a member of a group of hydroxamic acids (also known as benzoxazinoids) that serve as a natural defense against a wide range of pests, including insects,^[64] pathogenic fungi and bacteria. DIMBOA is also found in related grasses, particularly wheat. A maize mutant (bx) lacking DIMBOA is highly susceptible to attack by aphids and fungi. DIMBOA is also responsible for the relative resistance of immature maize to the European corn borer (family Crambidae). As maize matures, DIMBOA levels and resistance to the corn borer decline.^{[cần dẫn nguồn]}

Because of its shallow roots, maize is susceptible to droughts, intolerant of nutrient-deficient soils, and prone to be uprooted by severe winds.^[65]

Maize kernels
Ear of maize with irregular rows of kernels

While yellow maizes derive their color from lutein and zeaxanthin, in red-colored maizes, the kernel coloration is due to anthocyanins and phlobaphenes. These latter substances are synthesized in the flavonoids synthetic pathway^[66] from polymerization of flavan-4-ols^[67] by the expression of maize pericarp color1 (p1) gene^[68] which encodes an R2R3 myb-like transcriptional activator^[69] of the A1 gene encoding for the dihydroflavonol 4-reductase (reducing dihydroflavonols into flavan-4-ols)^[70] while another gene (Suppressor of Pericarp Pigmentation 1 or SPP1) acts as a suppressor.^[71] The p1 gene encodes an Myb-homologous transcriptional activator of genes required for biosynthesis of red phlobaphene pigments, while the P1-wr allele specifies colorless kernel pericarp and red cobs, and unstable factor for orange1 (Ufo1) modifies P1-wr expression to confer pigmentation in kernel pericarp, as well as vegetative tissues, which normally do not accumulate significant amounts of phlobaphene pigments.^[68] The maize P gene encodes a Myb homolog that recognizes the sequence CCT/AACC, in sharp contrast with the C/TAACGG bound by vertebrate Myb proteins.^[72]

The ear leaf is the leaf most closely associated with a particular developing ear. This leaf and above contribute 70%^[73] to 75% to 90%^[74] of grain fill. Therefore fungicide application is most important in that region in most disease environments.^[73]^[74]

cv. 'Ottofile giallo Tortonese'' – MHNT
cv. "strawberry"—MHNT
cv. "Oaxacan Green" MHNT
Variegated maize ears
Multicolored corn kernels (CSIRO)

Bộ gen và di truyền học

Ngô là một loại cỏ hàng năm thuộc họ Gramineae, bao gồm các loại cây như lúa mì, lúa mạch đen, lúa mạch, lúa gạo, lúa miến và mía. Có hai loài chính thuộc chi Zea (trong tổng số sáu loài): Z. mays (maize) và Z. diploperennis, là một loại teosinte lâu năm. Giống teosinte hàng năm có tên là Z. m. mexicana là họ hàng gần nhất về mặt thực vật với maize. Nó vẫn mọc hoang ở Mexico và Guatemala.^[75]

Nhiều dạng ngô được sử dụng làm thực phẩm, đôi khi được phân loại thành các phân loài khác nhau dựa trên lượng tinh bột mà mỗi loại có:

Flour corn: Z. m. var. amylacea
Popcorn: Z. m. var. everta
Dent corn : Z. m. var. indentata
Flint corn: Z. m. var. indurata
Sweet corn: Z. m. var. saccharata và Z. m. var. rugosa
Waxy corn: Z. m. var. ceratina
Amylomaize: Z. mays
Pod corn: Z. m. var. tunicata Larrañaga ex A. St. Hil.
Striped maize: Z. m. var. japonica

Hệ thống phân loại này đã được thay thế (mặc dù không hoàn toàn) trong 60 năm qua bởi các phân loại đa biến dựa trên ngày càng nhiều dữ liệu. Dữ liệu nông học đã được bổ sung bởi các đặc điểm thực vật để phân loại ban đầu mạnh mẽ, sau đó là bằng chứng di truyền, tế bào học, protein và DNA. Hiện nay, các danh mục là các dạng (ít được sử dụng), giống, phức hợp giống và gần đây là các nhánh.

Ngô là một loài lưỡng bội với 20 nhiễm sắc thể (n = 10). Tổng chiều dài của các nhiễm sắc thể là 1500 cM. Một số nhiễm sắc thể ngô có những thứ được gọi là "nút nhiễm sắc thể": các miền heterochromatic lặp đi lặp lại cao nhuộm màu tối. Từng nút riêng lẻ là đa hình giữa các giống ngô và teosinte. Một nghiên cứu năm 2012 cho thấy 83% biến thể alen trong bộ gen có nguồn gốc từ tổ tiên teosinte của nó, chủ yếu là do khả năng tự do giao phối của Zeas.^[76]

Barbara McClintock đã sử dụng các dấu hiệu nút này để xác nhận lý thuyết transposon của cô về "gen nhảy", nhờ đó cô đã giành được Giải Nobel Sinh lý học hoặc Y học năm 1983. Ngô vẫn là một sinh vật mô hình quan trọng cho di truyền học và sinh học phát triển cho đến ngày nay.^[77]

Centromere có hai loại thành phần cấu trúc, cả hai đều chỉ được tìm thấy ở centromere: Các mảng lớn CentC, một DNA vệ tinh ngắn, và một số ít retrotransposon. B nhiễm sắc thể, không giống như những nhiễm sắc thể khác, chứa một đoạn lặp bổ sung mở rộng sang các vùng lân cận của nhiễm sắc thể. Centromere có thể vô tình co lại trong quá trình phân chia và vẫn hoạt động, mặc dù người ta cho rằng điều này sẽ thất bại nếu nó co lại dưới vài trăm kilobase. Kinetochores chứa RNA có nguồn gốc từ centromere. Các vùng centromere có thể trở nên không hoạt động và có thể tiếp tục ở trạng thái đó nếu nhiễm sắc thể vẫn có một vùng hoạt động khác.^[78]

Trung tâm Nghiên cứu Nguồn gen Hợp tác Giống ngô (Maize Genetics Cooperation Stock Center), được tài trợ bởi Cơ quan Nghiên cứu Nông nghiệp USDA và đặt tại Khoa Khoa học Trồng trọt thuộc Đại học Illinois tại Urbana-Champaign, là một trung tâm nghiên cứu các đột biến ngô. Bộ sưu tập tổng cộng có gần 80.000 mẫu. Phần lớn bộ sưu tập bao gồm một vài trăm gen được đặt tên, cộng với các kết hợp gen bổ sung và các biến thể di truyền khác. Có khoảng 1000 đột biến nhiễm sắc thể (ví dụ: chuyển vị và đảo ngược) và các chủng có số lượng nhiễm sắc thể bất thường (ví dụ: thể tứ bội). Dữ liệu di truyền mô tả các chủng đột biến ngô cũng như vô số dữ liệu khác về di truyền ngô có thể được truy cập tại Cơ sở dữ liệu Di truyền học và Bản đồ gen ngô (Maize Genetics and Genomics Database).^[79]

Năm 2005, Quỹ Khoa học Quốc gia Hoa Kỳ (NSF), Bộ Nông nghiệp (USDA) và Bộ Năng lượng (DOE) đã thành lập một liên minh để giải trình tự bộ gen ngô B73. Dữ liệu trình tự DNA thu được đã được gửi ngay lập tức vào GenBank, một kho lưu trữ công khai cho dữ liệu trình tự bộ gen. Các trình tự và chú thích bộ gen cũng đã được công bố trên trang web chính thức của dự án trong suốt thời gian thực hiện dự án.^[80]

Trình tự bộ gen ngô ban đầu được hoàn thành vào năm 2008.^[81] Năm 2009, liên minh đã công bố kết quả của nỗ lực giải trình tự của mình.^[82] Bộ gen, 85% trong số đó được tạo thành từ các transposon, được phát hiện chứa 32.540 gen (để so sánh, bộ gen người chứa khoảng 2,9 tỷ base và 26.000 gen). Phần lớn bộ gen ngô đã được nhân đôi và sắp xếp lại bởi helitrons - một nhóm transposon vòng tròn lăn.^[83]

Ở Z. mays và nhiều loài thực vật có hoa khác, motif MADS-box tham gia vào quá trình phát triển hoa. Nghiên cứu ban đầu ở một số loài thực vật có hoa làm mô hình, bao gồm Z. mays là khởi đầu cho nghiên cứu về quá trình tiến hóa phân tử của cấu trúc hoa nói chung, cũng như vai trò của chúng ở thực vật không có hoa.^[84]

Các giống ngô khác nhau về khả năng kháng côn trùng, bao gồm cả sâu đục thân.^[85] CIMMYT duy trì một bộ sưu tập lớn các giống ngô đã được thử nghiệm và phân loại về khả năng kháng côn trùng.^[85]

Kompetitive Allele Specific PCR là một phương pháp hữu ích để xác định kiểu gen đa hình một nucleotide (SNP) trong lai tạo phân tử cho cây trồng này.^[86]^[87]^[86]

Nguồn gốc

Ngô là một biến thể đã được thuần hóa của teosinte - teosinte là họ hàng hoang dại của cây trồng này. Hai loại cây có vẻ ngoài khác nhau, ngô có thân cao đơn lẻ với nhiều lá và teosinte là cây bụi ngắn. Sự khác biệt giữa hai loại cây này phần lớn được kiểm soát bởi sự khác biệt của chỉ hai gen, được gọi là grassy tillers-1 (gt1, A0A317YEZ1) và teosinte branched-1 (tb1, Q93WI2).^[88]

Một số giả thuyết đã được đưa ra về nguồn gốc cụ thể của ngô ở Trung Mỹ:^[89]^[90]

Ngô là một biến thể đã được thuần hóa trực tiếp từ một loại teosinte hàng năm của Mexico,^[91] Z. m. ssp. parviglumis, có nguồn gốc từ thung lũng sông Balsas ở đông nam Mexico, với tới 12% vật liệu di truyền của nó có được từ Zea mays ssp. mexicana thông qua quá trình chuyển gen.^[92]
Nó được lai tạo từ sự lai hóa giữa một loại ngô thuần hóa nhỏ (một dạng hơi thay đổi của ngô hoang dại) và một loại teosinte thuộc phân đoạn Luxuriantes (Zea), có thể là Z. luxurians hoặc Z. diploperennis.
Nó đã trải qua hai hoặc nhiều lần thuần hóa, có thể là từ ngô hoang dại hoặc từ teosinte. (Thuật ngữ "teosinte" mô tả tất cả các loài và phân loài trong chi Zea, ngoại trừ Zea mays ssp. mays)
Nó đã tiến hóa từ sự lai hóa của Z. diploperennis bởi Tripsacum dactyloides.

Vào cuối những năm 1930, Paul Mangelsdorf đã đưa ra giả thuyết rằng ngô thuần hóa là kết quả của sự lai hóa giữa một loại ngô hoang dại chưa xác định và một loàiTripsacum, một chi thực vật có quan hệ họ hàng gần. Giả thuyết này về nguồn gốc của ngô đã bị bác bỏ bởi các xét nghiệm di truyền hiện đại, điều này đã bác bỏ mô hình của Mangelsdorf và giả thuyết thứ tư được liệt kê ở trên.^[89]^:40

Giả thuyết nguồn gốc teosinte được đề xuất bởi nhà thực vật học người Nga Nikolai Ivanovich Vavilov vào năm 1931 và nhà khoa học người Mỹ đoạt giải Nobel George Beadle vào năm 1932.^[89]^:10 Giả thuyết này được hỗ trợ bởi các thí nghiệm và các nghiên cứu gần đây về bộ gen của thực vật. Teosinte và ngô có thể lai chéo và tạo ra con cái màu mỡ. Một số câu hỏi vẫn còn liên quan đến các loài, trong số đó có:

Cách thức đa dạng hóa khổng lồ của các loài trong chi Zea đã bắt nguồn như thế nào,
Cách thức các mẫu vật khảo cổ nhỏ xíu từ 3500–2700 trước Công nguyên có thể được chọn lọc từ một loài teosinte như thế nào,
Và cách thức thuần hóa có thể diễn ra mà không để lại dấu vết của teosinte hoặc ngô có các đặc điểm teosinteoid sớm hơn những dấu vết sớm nhất được biết đến cho đến gần đây, có niên đại từ khoảng năm 1100 trước Công nguyên.

Việc thuần hóa ngô là một chủ đề đặc biệt quan tâm đối với các nhà nghiên cứu, bao gồm các nhà khảo cổ học, nhà di truyền học, nhà thực vật học dân tộc, nhà địa lý, v.v. Quá trình này được cho là bắt đầu từ 7.500 đến 12.000 năm trước. Nghiên cứu từ những năm 1950 đến 1970 ban đầu tập trung vào giả thuyết rằng việc thuần hóa ngô diễn ra ở vùng cao nguyên giữa các bang Oaxaca và Jalisco, vì các di tích khảo cổ lâu đời nhất của ngô được biết đến tại thời điểm đó được tìm thấy ở đó.

Kết nối với phân loài 'parviglumis'

Các nghiên cứu di truyền, được công bố năm 2004 bởi John Doebley, đã xác định Zea mays ssp. parviglumis, có nguồn gốc từ thung lũng sông Balsas ở vùng cao phía tây nam Mexico, và cũng được gọi là Balsas teosinte, là họ hàng hoang dã của cây trồng có quan hệ di truyền gần nhất với ngô hiện đại.^[93]^[91] Điều này đã được xác nhận bởi các nghiên cứu tiếp theo, đã làm sáng tỏ phần nào giả thuyết này. Các nghiên cứu khảo cổ thực vật, được công bố năm 2009, chỉ ra rằng phần giữa của thung lũng sông Balsas là địa điểm có khả năng thuần hóa sớm; con sông này không dài lắm, vì vậy những địa điểm này không cách nhau xa lắm. Các dụng cụ xay bằng đá có dư lượng ngô đã được tìm thấy trong một lớp trầm tích 8.700 năm tuổi trong một hang động không xa Iguala, Guerrero.^[94]^[95]^[96]

Doebley là một thành viên của nhóm nghiên cứu đầu tiên công bố, vào năm 2002, rằng ngô chỉ được thuần hóa một lần, khoảng 9.000 năm trước, và sau đó lan rộng khắp châu Mỹ.^[92]^[97]

Một loại ngô nguyên thủy đã được trồng ở miền nam Mexico, Trung Mỹ và miền bắc Nam Mỹ vào khoảng 7.000 năm trước. Các di tích khảo cổ của những bắp ngô thời kỳ đầu, được tìm thấy tại hang động Guila Naquitz ở thung lũng Oaxaca, có niên đại khoảng 6.250 năm; những bắp ngô lâu đời nhất từ các hang động gần Tehuacan, Puebla, có niên đại 5.450 năm trước Công nguyên.^[98]

Phấn ngô có niên đại từ 7.300 năm trước Công nguyên từ San Andres, Tabasco, trên bờ biển Caribe cũng đã được tìm thấy.^[95]

Khi ngô được du nhập vào các nền văn hóa mới, những công dụng mới đã được phát triển và những giống mới được lựa chọn để phục vụ tốt hơn cho những chế phẩm đó. Ngô là lương thực chính, hoặc là lương thực chính chính - cùng với bí, khoai tây vùng Andean, quinoa, đậu và rau dền - của hầu hết các nền văn hóa tiền Columbus ở Bắc Mỹ, Trung Mỹ, Nam Mỹ và Caribe. Nền văn minh Maya, nói riêng, có mối quan hệ sâu sắc với ngô. Các truyền thống và nghi lễ của nó liên quan đến tất cả các khía cạnh của việc trồng ngô - từ việc trồng trọt đến chế biến thực phẩm. Ngô hình thành nên bản sắc của người dân Trung Bộ châu Mỹ.

Người ta không biết điều gì đã dẫn đến việc thuần hóa nó, bởi vì phần ăn được của giống hoang dã quá nhỏ và khó lấy để ăn trực tiếp, vì mỗi hạt được bao bọc trong một lớp vỏ rất cứng.

Năm 1939, George Beadle đã chứng minh rằng hạt của teosinte có thể dễ dàng được "nổ" để làm thức ăn cho con người, giống như bỏng ngô hiện đại.^[99] Một số người cho rằng phải mất quá nhiều thế hệ lai tạo chọn lọc để tạo ra những bắp ngô lớn, nén chặt để canh tác hiệu quả. Tuy nhiên, các nghiên cứu về các giống lai có thể dễ dàng tạo ra bằng cách lai chéo teosinte và ngô hiện đại cho thấy ý kiến phản đối này không có căn cứ.

Lan rộng ra phía Bắc

Khoảng 4.500 năm trước, ngô bắt đầu lan rộng về phía bắc. Ngô được trồng đầu tiên ở những gì bây giờ là Hoa Kỳ tại một số địa điểm ở New Mexico và Arizona cách đây khoảng 4.100 năm.^[100]

Trong thiên niên kỷ đầu Công nguyên, việc trồng ngô lan rộng hơn ở các khu vực phía bắc. Đặc biệt, việc áp dụng quy mô lớn nông nghiệp và tiêu thụ ngô ở miền đông Bắc Mỹ diễn ra vào khoảng năm 900 sau Công nguyên. Người Mỹ bản địa đã khai hoang diện tích lớn rừng và đồng cỏ để trồng cây trồng mới.^[101]

Năm 2005, nghiên cứu của Cục Lâm nghiệp USDA cho thấy sự gia tăng của việc trồng ngô từ 500 đến 1.000 năm trước ở những gì bây giờ là miền đông nam Hoa Kỳ tương ứng với sự suy giảm của trai nước ngọt, loài rất nhạy cảm với những thay đổi của môi trường.^[102]

Sự tiến hóa

Giống như nhiều loại thực vật và động vật khác, Z. mays có mối tương quan tích cực giữa kích thước quần thể hiệu quả và cường độ của áp lực chọn lọc. Z. m. có kích thước quần thể hiệu quả khoảng 650.000, nó tập trung với các loại khác có kích thước quần thể hiệu quả tương tự và có 79% các vị trí axit amin chịu áp lực chọn lọc.^[103]

Sự tái tổ hợp là một nguồn đa dạng quan trọng ở Z. mays. (Lưu ý rằng phát hiện này đã thay thế các nghiên cứu trước đây cho thấy không có mối tương quan nào như vậy.)^[103]

Hiệu ứng tái tổ hợp/đa dạng này được thấy ở khắp các loài thực vật nhưng cũng được phát hiện là không xảy ra - hoặc không mạnh mẽ - ở các vùng có mật độ gen cao. Đây có thể là lý do tại sao Z. mays thuần hóa không có được sự gia tăng tính đa dạng đáng kể trong các khu vực có mật độ cao hơn như ở các khu vực có mật độ thấp hơn, mặc dù có nhiều bằng chứng hơn ở các loài thực vật khác.^[103]

Một số dòng ngô đã trải qua các sự kiện đa bội cổ xưa, bắt đầu từ 11 triệu năm trước. Trong thời gian đó, ~72% gen đa bội đã được giữ lại, cao hơn các loài thực vật khác có các sự kiện đa bội lâu đời hơn. Do đó, ngô có thể mất nhiều gen trùng lặp hơn theo thời gian, tương tự như quá trình diễn ra trên bộ gen của các loài thực vật khác. Nếu vậy - nếu mất gen chỉ đơn giản là chưa xảy ra - điều đó có thể giải thích cho việc thiếu quan sát thấy chọn lọc tích cực và chọn lọc tiêu cực thấp hơn được quan sát thấy ở các loài thực vật tương tự khác, nghĩa là cũng giao phối tự nhiên và có kích thước quần thể hiệu quả tương tự.^[103]

Ploidy dường như không ảnh hưởng đến kích thước quần thể hiệu quả hoặc cường độ của hiệu ứng chọn lọc ở ngô.^[103]

Sản xuất

Ngô được trồng rộng rãi trên khắp thế giới và sản lượng ngô mỗi năm cao hơn bất kỳ loại ngũ cốc nào khác.^[105] Năm 2020, tổng sản lượng toàn thế giới đạt 1,16 tỷ tấn, đứng đầu là Hoa Kỳ với 31,0% tổng sản lượng (bảng). Trung Quốc sản xuất 22,4% tổng sản lượng toàn cầu.^[106]

Hoa Kỳ

Năm 2016, sản lượng ngô được dự báo sẽ lên tới hơn 380 triệu tấn (15 tỷ bushels), tăng 11% so với sản lượng năm 2014 của Hoa Kỳ.^[107] Dựa trên điều kiện tính đến tháng 8 năm 2016, năng suất dự kiến sẽ là cao nhất từ trước đến nay đối với Hoa Kỳ.^[107] Diện tích ngô thu hoạch được dự báo là 35 triệu ha (87 triệu mẫu Anh), tăng 7% so với năm 2015.^[107] Ngô đặc biệt phổ biến ở các bang Trung Tây như Indiana, Iowa và Illinois; ở bang sau, nó được đặt tên là ngũ cốc chính thức của bang vào năm 2017.^[108]

Dự báo sử dụng ngô cho niên vụ từ ngày 1 tháng 9 năm 2020 đến ngày 31 tháng 8 năm 2021 là 38,7% được sử dụng làm thức ăn chăn nuôi, 34% sản xuất ethanol, 17,5% xuất khẩu và 9,8% làm thực phẩm.^[109]

Buôn bán

Hợp đồng tương lai ngô được giao dịch trên một số sàn giao dịch, bao gồm Sàn giao dịch hàng hóa Chicago (CBOT) và Sàn giao dịch JSE Derivatives (JDERIV). Sàn giao dịch hàng hóa Chicago bán hợp đồng tương lai ngô với quy mô hợp đồng là 5000 bushels, được tính bằng cent/bushel và JDERIV có quy mô hợp đồng là 100 tấn, được tính bằng Rand/tấn.^[110]^[111] Thông số kỹ thuật chi tiết của hợp đồng được liệt kê dưới đây:

**Thông số kỹ thuật hợp đồng**^[110]^[111]
	Corn (CORN)	Corn (CNA)
Exchange:	JDERIV	CBOT
Sector:	Grain	Grain
Tick Size:	0.2	0.25
Tick Value:	5 ZAR	12.50 USD
BPV:	25	50
Denomination:	ZAR	USD
Decimal Place:	1	2

Bệnh pellagra

Khi ngô lần đầu tiên được đưa ngoài khu vực châu Mỹ nói chung nó được những người nông dân tại các nơi này chào đón với sự lạc quan do sản lượng cao của nó. Tuy nhiên, vấn đề phổ biến rộng của nạn kém dinh dưỡng đã nảy sinh nhanh chóng tại các khu vực mới gieo trồng ngô này. Nó từng là điều bí ẩn do kiểu kém dinh dưỡng này không được ghi nhận ở thổ dân châu Mỹ trong các điều kiện thông thường.^[112]

Cuối cùng người ta đã phát hiện ra rằng thổ dân châu Mỹ đã biết rõ từ lâu về việc thêm các chất kiềm như tro đối với thổ dân Bắc Mỹ và đá vôi (cacbonat calci) đối với thổ dân Trung Mỹ vào ngô để giải phóng vitamin B3 (niacin), mà sự thiếu hụt nó là nguyên nhân gây ra bệnh pellagra (bệnh nứt da).

Bên cạnh thiếu hụt niacin, pellagra còn có đặc trưng khác là thiếu hụt protein, kết quả của sự thiếu hụt cố hữu 2 amino acid quan trọng trong ngô tiền hiện đại là lysin và tryptophan. Quá trình kiềm hóa cũng làm gia tăng hàm lượng lysin và tryptophan trong ngô ở một mức độ nhất định, nhưng quan trọng hơn là thổ dân châu Mỹ đã biết cách làm cân bằng sự tiêu thụ ngô với đậu đỗ và các nguồn giàu protein khác như dền và đan sâm (Salvia spp.), cũng như thịt và cá, nhằm thu được toàn bộ các amino acid cần thiết cho tổng hợp protein một cách bình thường.

Do ngô được du nhập vào trong khẩu phần ăn uống của các dân tộc phi thổ dân châu Mỹ nhưng lại không kèm theo các kiến thức cần thiết mà thổ dân châu Mỹ phải mất hàng ngàn năm mới nắm rõ nên việc nương tựa nhiều vào ngô thông thường là bi kịch. Vào cuối thế kỷ 19 pellagra đã đạt tới ngưỡng đặc hữu tại các khu vực miền nam Hoa Kỳ, do các nhà nghiên cứu y học đã tranh cãi với nhau về 2 giả thuyết cho nguồn gốc của nó: thuyết thiếu hụt (cuối cùng là đúng) cho rằng bệnh pellagra là do thiếu hụt một số chất dinh dưỡng, còn thuyết mầm bệnh lại cho rằng bệnh pellagra là do mầm bệnh được truyền sang từ ruồi muỗi. Năm 1914, chính quyền Hoa Kỳ chính thức công nhận thuyết mầm bệnh của pellagra, nhưng đã phải hủy bỏ điều này sau vài năm do các chứng cứ chống lại nó ngày càng tăng. Vào giữa thập niên 1920 thuyết thiếu hụt của bệnh pellagra đã nhận được sự đồng thuận khoa học và được chứng minh vào năm 1932 khi thiếu hụt niacin được xác định là nguyên nhân của bệnh này.

Khi cách xử lý bằng kiềm và sự đa dạng trong chế độ ăn uống được hiểu rõ hơn và áp dụng thì bệnh pellagra đã biến mất. Sự phát triển của các giống ngô chứa nhiều lysin và khẩu phần ăn uống cân bằng hơn cũng đóng góp vào sự biến mất của căn bệnh này.

Bệnh tật và dịch hại

Sâu bọ

Dưới đây là một số loài sâu bọ hại ngô

Sâu bắp ngô (Helicoverpa zea)
Sâu bore thân ngô (Papaipema nebris)
Rệp lá ngô (Rhopalosiphum maidis)
Sâu bore ngô châu Âu (Ostrinia nubilalis) (ECB)
Ruồi râu ngô (Euxesta stigmatis)
Sâu bore nhỏ thân ngô (Elasmopalpus lignosellus)
Bọ rễ ngô (Diabrotica virgifera virgifera LeConte)

Tính nhạy cảm của ngô đối với sâu bore ngô châu Âu, và hậu quả của nó là thất bát lớn về mùa màng đã dẫn tới sự phát triển của thực vật chuyển gen có chứa độc tố của vi khuẩn Bacillus thuringiensis. "Ngô Bt" được gieo trồng rộng rãi tại Hoa Kỳ và đã được chấp thuận để đưa vào châu Âu.

Bệnh

Bệnh than ở ngô (Ustilago maydis): một loại bệnh do nấm gây ra, tại México gọi là huitlacoche, tạo ra các u bướu kỳ dị thay vì các hạt ngô thông thường.
Bệnh khảm ở ngô
Bệnh héo lá Stewart (Pantoea stewartii)
Bệnh gỉ sắt (Puccinia sorghi)
Bệnh héo lá Goss (Clavibacter michiganese)
Bệnh đốm lá xám
Mal de Río Cuarto Virus (MRCV)
Bệnh thối cuống và hạt

Bảo quản

Các bước bảo quản ngô khỏi vi khuẩn và côn trùng

Thu hoạch
Tuốt tẽ hạt
Làm sạch và phân loại
Làm khô
Làm nguội
Phân loại theo chất lượng
Bảo quản trong các thung, chum hay kho silô

Ngô trong kho phải thông thoáng, sạch sẽ, không có lỗ hở nhỏ từ trong ra ngoài nhà kho

Sử dụng

Các đống cây ngô là thói quen thu hoạch truyền thống.

Tại Hoa Kỳ và Canada, sử dụng chủ yếu của ngô là nuôi gia cầm và gia súc, cỏ khô, cỏ ủ chua hay lấy hạt làm lương thực. Cỏ ủ chua được sản xuất bằng cách lên men các đoạn thân cây ngô non. Hạt ngô có nhiều ứng dụng trong công nghiệp, như chuyển hóa thành chất dẻo hay vải sợi. Một lượng ngô nhất định được thủy phân hay xử lý bằng enzym để sản xuất siro, cụ thể là siro chứa nhiều fructoza, gọi là siro ngô, một tác nhân làm ngọt và đôi khi được lên men để sau đó chưng cất trong sản xuất một vài dạng rượu. Rượu sản xuất từ ngô theo truyền thống là nguồn của wisky bourbon. Etanol từ ngô cũng được dùng ở hàm lượng thấp (10% hoặc ít hơn) như là phụ gia của xăng làm nhiên liệu cho một số động cơ để gia tăng chỉ số octan, giảm ô nhiễm và giảm cả mức tiêu thụ xăng (ngày nay gọi chung là "các nhiên liệu sinh học" và đã từng gây ra tranh cãi mạnh liên quan tới sự cần thiết về các nguồn nhiên liệu mới đối với con người với sự cần thiết phải duy trì, trong các khu vực như châu Mỹ Latinh, các thói quen ăn uống là bản chất của các nền văn minh như các nền văn minh xuất phát từ khu cực Trung Mỹ; Sự chấp nhận các thỏa thuận thương mại về ngô của NAFTA đã làm trầm trọng thêm các tranh cãi này, liên quan tới các điều kiện lao động tồi tệ của người công nhân trên các cánh đồng, và chủ yếu là NAFTA "mở cửa cho việc nhập khẩu ngô từ Hoa Kỳ, nơi mà các nông dân trồng ngô nhận được trợ cấp nhiều tỷ đôla và các hỗ trợ khác từ chính quyền. (...) Theo OXFAM UK, sau khi NAFTA có hiệu lực, giá ngô tại Mexico đã giảm 70% trong giai đoạn từ năm 1994 tới năm 2001. Số lượng việc làm cũng giảm theo: từ 8,1 triệu vào năm 1993 xuống còn 6,8 triệu vào năm 2002. Phần nhiều trong số những người mất việc làm là những người trồng ngô ở quy mô nhỏ^[113]. Tuy nhiên, việc đưa vào các khu vực tại các vĩ độ xa hơn về phía bắc của Hoa Kỳ các loại ngô sản xuất nhiên liệu sinh học không nhằm mục tiêu tiêu thụ của con người hay động vật, có thể làm giảm xu hướng này. Sự tiêu thụ ngô từ phía con người như là một loại lương thực chính diễn ra tại nhiều khu vực trên thế giới. Trong nhiều nền văn hóa người ta sử dụng các món cháo ngô, như polenta ở Italia, angu ở Brasil, mămăligă ở România hay mush tại Hoa Kỳ hoặc các thức ăn gọi là sadza, nshima, ugali và mealie pap tại châu Phi. Ngô cũng là thành phần chính trong tortilla, atole và nhiều món ăn khác trong ẩm thực Mexico, hay chicha, một loại đồ uống lên men ở Trung và Nam Mỹ. Việc ăn ngô còn trên lõi cũng tùy thuộc vào từng nền văn hóa. Nó là khá phổ biến tại Hoa Kỳ nhưng dường như không thấy tại châu Âu.

Ngô ngọt là dạng biến đổi gen chứa nhiều đường và ít tinh bột, được dùng như một loại rau. Bỏng ngô là các hạt ngô từ một vài giống, thứ ngô sẽ nổ để xốp hơn khi bị rang nóng. Nó là một loại đồ ăn chủ yếu dành cho những người thích ăn quà vặt.

Ngô cũng có thể được chế biến thành bánh đúc ngô, với các hạt ngô được tẩy trắng bằng một số chất kiềm. Bánh đúc ngô nói chung hay được sử dụng tại khu vực đông nam Hoa Kỳ, loại thức ăn này là học tập từ cách chế biến của thổ dân Mỹ. Một loại thức ăn phổ biến khác từ ngô là bánh bông ngô. Bột ngô cũng được sử dụng làm một loại bánh mì và món tortilla của Mexico.

Một vài dạng ngô cũng được trồng làm cây cảnh. Đối với mục đích này, các dạng với lá hay bắp nhiều màu được sử dụng. Ngoài ra, các dạng ngô với kích thước lớn, ví dụ ngô cao tới 9,4 m (31 ft) hay ngô với bắp dài tới 60 cm (24 inch), là các dạng ngô cảnh trong ít nhất là một thế kỷ đã qua.^[116]

Lõi ngô cũng có thể khoan lỗ và dùng như một loại tẩu hút thuốc rẻ tiền, lần đầu tiên được sản xuất tại Mỹ vào năm 1869. Lõi ngô cũng có thể dùng như một nguồn nhiên liệu. Ngô tương đối rẻ tiền và các lò sưởi tại gia với việc sử dụng hạt ngô làm nguồn nhiên liệu cũng đã được tạo ra.

Một công dụng không thông thường khác của ngô là tạo ra các Mê cung ngô nhằm thu hút du khách. Các mê cung này được tạo ra trên các cánh đồng ngô. Ý tưởng về mê cung ngô do Adrian Fisher, một nhà thiết kế mê cung hiện đại nhiều ý tưởng đưa ra, cùng với Công ty The American Maze đã đưa ra mê cung loại này tại Pennsylvania vào năm 1993. Các mê cung truyền thống tại Mỹ nói chung dùng các hàng rào thủy tùng, nhưng chúng phải mất vài năm mới có thể đủ lớn. Sự phát triển nhanh chóng của các cánh đồng ngô cho phép việc sắp xếp các mê cung bằng sử dụng Hệ thống định vị toàn cầu (GPS) vào đầu mùa và tạo ra mê cung khi ngô đủ cao để che khuất tầm nhìn của du khách vào mùa hè. Tại Canada và Hoa Kỳ, các "mê cung ngô" khá phổ biến trong nhiều cộng đồng nông dân.

Ngô ngày càng gia tăng vai trò như là một nguồn nhiên liệu sinh học, chẳng hạn etanol. Nhà máy điện khí hóa sinh khối tại Strem, gần Güssing, Burgenland, Áo đã hoạt động từ năm 2005. Nghiên cứu để sản xuất diesel từ khí sinh học theo phương pháp Fischer Tropsch cũng đã được thực hiện.

Ngô cũng được dùng như một loại mồi câu gọi là "viên bột nhão". Nó là phổ biến tại châu Âu để câu nhấp.

Các núm nhụy từ hoa cái của ngô (râu ngô), cũng được buôn bán như là một loại thảo dược có tác dụng lợi tiểu.

Hạt ngô cũng có thể dùng thay cho cát sỏi trong một số chỗ vui chơi cho trẻ em.^[117]

Theo ẩm thực Việt Nam, hạt ngô còn được sử dụng để làm bánh ngô ^[118]^[119], hay canh súp ngô rất ngon mà bổ dưỡng.

Nghệ thuật

Gold maize. Moche culture 300 A.D., Larco Museum, Lima, Peru

Tháp nước ở Rochester, Minnesota được sơn hình bắp ngô

Ngô đã là một loại cây trồng thiết yếu ở Andes kể từ thời tiền Columbus. Nền văn hóa Moche ở phía bắc Peru đã tạo ra đồ gốm từ đất, nước và lửa. Đồ gốm này là một chất thiêng liêng, được tạo thành những hình dạng có ý nghĩa và được sử dụng để đại diện cho các chủ đề quan trọng. Ngô được đại diện dưới dạng nhân hóa cũng như tự nhiên.^[120]

Tại Hoa Kỳ, những bắp ngô cùng với lá thuốc lá được chạm khắc lên đầu cột của các cột trong tòa nhà Quốc hội Hoa Kỳ. Ngô đôi khi được sử dụng cho các chi tiết kiến trúc tạm thời khi mục đích là để kỷ niệm mùa thu, năng suất nông nghiệp và văn hóa địa phương. Các bó thân ngô khô thường được trưng bày cùng với bí ngô, bầu nậm và rơm trong các màn trình diễn mùa thu bên ngoài nhà ở và doanh nghiệp. Một ví dụ nổi tiếng về việc sử dụng kiến trúc là Corn Palace ở Mitchell, South Dakota, sử dụng các lõi và bắp ngô màu để triển khai thiết kế tranh tường được thay đổi hàng năm. Một ví dụ nổi tiếng khác là tác phẩm điêu khắc Field of Corn ở Dublin, Ohio, nơi hàng trăm bắp ngô bằng bê tông đứng trong một cánh đồng cỏ.^[121]

Một thân ngô với hai bắp chín được khắc họa ở mặt sau của đồng xu 1 lipa của Croatia, được đúc từ năm 1993..^[122]

Shucked, một vở nhạc kịch năm 2022 hiện đang được trình diễn trên Broadway, được Vulture mô tả là một "vở diễn về ngô".^[123]^[124] Phần lớn vở kịch chứa đựng những trò chơi chữ liên quan đến ngô và cốt truyện xoay quanh một vụ mùa ngô bị tàn phá.^[125]

Thư viện ảnh

Hạt ngô vàng sau khi thu hoạch
Cây ngô khi lớn lên
Rẫy ngô của đồng bào Êđê Cư Kuin, Đắk Lắk
Trái ngô vàng sau khi thu hoạch
Một bắp ngô đang được nướng trên than

Xem thêm

Ngô bao tử

Ghi chú

^ Nguồn: E.Lewis Sturtevant, 1894, Bulletin of the Torrey Botanical Club, quyển 21, Lancaster, PA 20-8, Số 8, Notes On Maize, trang 1.
^ Foley, Jonathon. “It's Time to Rethink America's Corn System”. Scientific American. Truy cập ngày 18 tháng 2 năm 2019.
^ McLellan Plaisted, Susan (2013). “Corn”. Trong Smith, Andrew (biên tập). The Oxford encyclopedia of food and drink in America (ấn bản 2). New York, NY: Oxford University Press. ISBN 9780199739226. Truy cập ngày 15 tháng 2 năm 2023. The use of the word "corn" for what is termed "maize" by most other countries is peculiar to the United States. Europeans who were accustomed to the names "wheat corn," "barley corn," and "rye corn" for other small-seeded cereal grains referred to the unique American grain maize as "Indian corn." The term was shortened to just "corn," which has become the American word for the plant of American genesis.
^ Lỗi chú thích: Thẻ <ref> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên global
^ Genetically modified plants: Global Cultivation Area Maize Lưu trữ tháng 8 12, 2010 tại Wayback Machine GMO Compass, March 29, 2010, retrieved August 10, 2010
^ “Corn Production By State 2021”. worldpopulationreview.com. Truy cập ngày 16 tháng 7 năm 2021.
^ “maize, n. (and adj.)”. Từ điển tiếng Anh Oxford . Nhà xuất bản Đại học Oxford. (Subscription or participating institution membership required.)
^ ^a ^b Ranum, Peter; Peña‐Rosas, Juan Pablo; Garcia‐Casal, Maria Nieves (tháng 4 năm 2014). “Global maize production, utilization, and consumption”. Annals of the New York Academy of Sciences. 1312 (1): 105–112. Bibcode:2014NYASA1312..105R. doi:10.1111/nyas.12396. PMID 24650320. S2CID 4640742.
^ Head, John W. (25 tháng 11 năm 2016). International Law and Agroecological Husbandry: Building legal foundations for a new agriculture (bằng tiếng Anh). Routledge. ISBN 978-1-315-44650-9.
^ ^a ^b Ensminger, Audrey H. (1994). Foods and Nutrition Encyclopedia, 2nd ed. CRC Press. tr. 479. ISBN 978-0-8493-8980-1. The word "maize" is preferred in international usage because in many countries the term "corn", the name by which the plant is known in the United States, is synonymous with the leading cereal grain; thus, in England "corn" refers to wheat, and in Scotland and Ireland it refers to oats.
^ Espinoza, Mauricio. “'All Corn Is the Same,' and Other Foolishness about America's King of Crops” (bằng tiếng Anh). Ohio State University: College of Food, Agricultural, and Environmental Sciences. Truy cập ngày 21 tháng 9 năm 2022.
^ Lỗi chú thích: Thẻ <ref> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên OxfordEncyclopedia2
^ “Grain”. education.nationalgeographic.org (bằng tiếng Anh). National Geographic. Truy cập ngày 27 tháng 2 năm 2023. In most countries, the grain of the Zea mays plant is called maize. In the United States, it's called corn.
^ ^a ^b ^c “corn, n.1”. Từ điển tiếng Anh Oxford . Nhà xuất bản Đại học Oxford. (Subscription or participating institution membership required.)
^ Boberg, Charles (2010). The English Language in Canada: Status, History and Comparative Analysis. Cambridge University Press (CUP). tr. 109. ISBN 978-1-139-49144-0.
^ ^a ^b Mencken, H. L. (1984). The American language : an inquiry into the development of English in the United States (ấn bản 4). New York: Alfred A. Knopf. tr. 122. ISBN 0394400755. Corn, in orthodox English, means grain for human consumption, especially wheat, e.g., the Corn Laws. The earliest settlers, following this usage, gave the name of Indian corn to what the Spaniards, following the Indians themselves, had called maiz. . . . But gradually the adjective fell off, and by the middle of the Eighteenth Century maize was simply called corn and grains in general were called breadstuffs. Thomas Hutchinson, discoursing to George III in 1774, used corn in this restricted sense speaking of "rye and corn mixed." "What corn?" asked George. "Indian corn," explained Hutchinson, "or as it is called in authors, maize."
^ "Indian corn", Merriam-Webster Dictionary, definition 3, accessed June 7, 2012
^ Rouf Shah, Tajamul; Prasad, Kamlesh; Kumar, Pradyuman (4 tháng 4 năm 2016). “Maize - A potential source of human nutrition and health: A review”. Cogent Food & Agriculture. 2 (1). doi:10.1080/23311932.2016.1166995. S2CID 87844060.
^ ^a ^b Fussell, Betty (1999). “Translating Maize into Corn: The Transformation of America's Native Grain”. Social Research. 66 (1): 41–65. JSTOR 40971301. Bản mẫu:Gale ProQuest 209670587. To say the word "corn" is to plunge into the tragi-farcical mistranslations of language and history. If only the British had followed Columbus in phoneticizing the Taino word mahiz, which the Arawaks named their staple grain, we wouldn't be in the same linguistic pickle we're in today, where I have to explain to someone every year that when Biblical Ruth "stood in tears amid the alien corn" she was standing in a wheat field. But it was a near thing even with the Spaniards, when we read in Columbus' Journals that the grain "which the Indians called maiz... the Spanish called panizo.' The Spanish term was generic for the cereal grains they knew - wheat, millet, barley, oats - as was the Italian term polenta, from Latin pub. As was the English term "corn," which covered grains of all kinds, including grains of salt, as in "corned beef.
French linguistic imperialism, by way of a Parisian botanist in 1536, provided the term Turcicum frumentum, which the British quickly translated into "Turkey wheat," "Turkey corn," and "Indian corn." By Turkey or Indian, they meant not a place but a condition, a savage rather than a civilized grain, with which the Turks concurred, calling it kukuruz, meaning barbaric.
^ “Zea mays (maize)”. CABI. Truy cập ngày 16 tháng 9 năm 2022.
^ “Maize”. FAO. Truy cập ngày 16 tháng 9 năm 2022.
^ “Overview – ICAR-Indian Institute of Maize Research”. Truy cập ngày 16 tháng 9 năm 2022.
^ “Maize Association - Maize Association Australia”. Truy cập ngày 16 tháng 9 năm 2022.
^ “The Maize Association of Nigeria honors IITA for supporting the nation's agriculture”. International Institute of Tropical Agriculture. Truy cập ngày 16 tháng 9 năm 2022.
^ “mealie, n.”. Từ điển tiếng Anh Oxford . Nhà xuất bản Đại học Oxford. (Subscription or participating institution membership required.)
^ ^a ^b Lỗi chú thích: Thẻ <ref> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên benz
^ Blake, Michael (28 tháng 8 năm 2015). Maize for the Gods: Unearthing the 9,000-Year History of Corn (bằng tiếng Anh). Univ of California Press. ISBN 978-0-520-27687-1.
^ “Origin, History and Uses of Corn”. Iowa State University, Department of Agronomy. 11 tháng 2 năm 2014. Bản gốc lưu trữ ngày 23 tháng 2 năm 2014.
^ ^a ^b ^c Piperno, Dolores R. (tháng 10 năm 2011). “The Origins of Plant Cultivation and Domestication in the New World Tropics: Patterns, Process, and New Developments”. Current Anthropology. 52 (S4): S453–S470. doi:10.1086/659998. S2CID 83061925. Recent studies in the Central Balsas River Valley of Mexico, maize's postulated cradle of origin, document the presence of maize phytoliths and starch grains at 8700 BP, the earliest date recorded for the crop (Piperno et al. 2009; Ranere et al. 2009). A large corpus of data indicates that it was dispersed into lower Central America by 7600 BP and had moved into the inter-Andean valleys of Colombia between 7000 and 6000 BP. Given the number of Cauca Valley, Colombia, sites that demonstrate early maize, it is likely that the inter-Andean valleys were a major dispersal route for the crop after it entered South America
^ Matsuoka, Y.; Vigouroux, Y.; Goodman, M. M.; và đồng nghiệp (2002). “A single domestication for maize shown by multilocus microsatellite genotyping”. Proceedings of the National Academy of Sciences. 99 (9): 6080–4. Bibcode:2002PNAS...99.6080M. doi:10.1073/pnas.052125199. PMC 122905. PMID 11983901.
^ Matsuoka, Yoshihiro (22 tháng 1 năm 2003). “Earliest Directional Evolution for Microsatellite Size in Maize” (PDF). Science. Truy cập ngày 3 tháng 3 năm 2014.
^ Pagán-Jiménez, Jaime R.; Guachamín-Tello, Ana M.; Romero-Bastidas, Martha E.; Constantine-Castro, Angelo R. (tháng 6 năm 2016). “Late ninth millennium B.P. use of Zea mays L. at Cubilán area, highland Ecuador, revealed by ancient starches”. Quaternary International. 404: 137–155. Bibcode:2016QuInt.404..137P. doi:10.1016/j.quaint.2015.08.025.
^ “Los antiguos peruanos comían palomitas de maíz”. BBC Mundo. BBC. 19 tháng 1 năm 2012.
^ “Did man follow plants or did plants follow man? Tracks of prehistoric man and ways of contact in the Americas according to cultivated plants. Case study – Maize (translated from Portuguese)”. Yumpu. 2015. Truy cập ngày 13 tháng 10 năm 2015.
^ Spielvogel, Jackson J. (1 tháng 3 năm 2005). Medieval and Early Modern Times: Discovering Our Past. Glencoe/McGraw-Hill School Publishing Company. ISBN 978-0-07-868876-8.
^ Roney, John (Winter 2009). “The Beginnings of Maize Agriculture”. Archaeology Southwest. 23 (1): 4.
^ Bengoa, José (2003). Historia de los antiguos mapuches del sur (bằng tiếng Tây Ban Nha). Santiago: Catalonia. tr. 199–200. ISBN 956-8303-02-2.
^ Dillehay, Tom D.; Pino Quivira, Mario; Bonzani, Renée; Silva, Claudia; Wallner, Johannes; Le Quesne, Carlos (2007). “Cultivated wetlands and emerging complexity in south-central Chile and long distance effects of climate change” (PDF). Antiquity. 81 (314): 949–960. doi:10.1017/s0003598x00096034. S2CID 59480757.
^ ^a ^b Pérez, Alberto E.; Erra, Georgina (2011). “Identificación de maiz de vasijas recuperadas de la Patagonia noroccidental argentina” [Identifying maize residues in pottery vessels in northwestern Patagonia, Argentina]. Magallania (bằng tiếng Tây Ban Nha). 39 (2): 309–316. doi:10.4067/S0718-22442011000200022.
^ Bird, Junius (1946). “The Alacaluf”. Trong Steward, Julian H. (biên tập). Handbook of South American Indians. Bulletin 143. I. –Bureau of American Ethnology. tr. 55–79.
^ ^a ^b Torrejón, Fernando; Bizama, Fernando; Araneda, Alberto; Aguayo, Mauricio; Bertrand, Sébastien; Urrutia, Roberto (2013). “Descifrando la historia ambiental de los archipiélagos de Aysén, Chile: El influjo colonial y la explotación económica-mercantil republicana (siglos XVI-XIX)” [Deciphering the environmental history of the Aysén archipelagos, Chile: Colonial influence and commercial exploitation during the Republican Era (XVI-XIX centuries)]. Magallania (bằng tiếng Tây Ban Nha). 41 (1): 29–52. doi:10.4067/S0718-22442013000100002.
^ Lỗi chú thích: Thẻ <ref> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên Fussell19992
^ Rebecca Earle, The Body of the Conquistador: Food, Race, and the Colonial Experience in Spanish America, 1492–1700. New York: Cambridge University Press 2012, pp. 17, 151.
^ Earle, The Body of the Conquistador, p. 5.
^ ^a ^b Earle, The Body of the Conquistador, p. 144.
^ Marion Eugene Ensminger and Audrey H. Ensminger. "Foods & Nutrition Encyclopedia, Two Volume Set." CRC-Press: 1994. Page 1104.
^ William L. Langer, "American Foods and Europe's Population Growth 1750–1850", Journal of Social History, 8#2 (1975), pp. 51–66. Pages 58–60.
^ ^a ^b ^c Wellhausen, Edwin John (1952). Races of Maize in Mexico.
^ Karl, J.R. (tháng 1 năm 2012). “The Maximum Leaf Number of the Maize Subspecies” (PDF). The Maize Genetics Cooperation Newsletter. 86: 4. ISSN 1090-4573. Bản gốc (PDF) lưu trữ 3 Tháng Ba năm 2016. Truy cập 5 tháng Bảy năm 2013.
^ “World's tallest corn towers nearly 14 meters”. Science News for Students (bằng tiếng Anh). 6 tháng 1 năm 2017. Truy cập ngày 10 tháng 11 năm 2021.
^ Stevenson, J. C.; Goodman, M. M. (tháng 11 năm 1972). “Ecology of Exotic Races of Maize. I. Leaf Number and Tillering of 16 Races Under Four Temperatures and Two Photoperiods 1”. Crop Science. 12 (6): 864–868. doi:10.2135/cropsci1972.0011183X001200060045x.
^ Willy H. Verheye biên tập (2010). “Growth And Production Of Maize: Traditional Low-Input Cultivation”. Soils, Plant Growth and Crop Production Volume II. EOLSS Publishers. tr. 74. ISBN 978-1-84826-368-0.
^ Assefa, Yared; Roozeboom, Kraig; Thompson, Curtis; Schlegel, Alan; Stone, Loyd; Lingenfelser, Jane (16 tháng 12 năm 2013). Corn and Grain Sorghum Comparison: All Things Considered (bằng tiếng Anh). Academic Press. ISBN 978-0-12-800395-4.
^ Oldenburg, Marcus; Petersen, Arnd; Baur, Xaver (2011). “Maize pollen is an important allergen in occupationally exposed workers”. Journal of Occupational Medicine and Toxicology. 6 (1): 32. doi:10.1186/1745-6673-6-32. PMC 3269392. PMID 22165847.
^ Karl, J. R. (2007). “Jala Maize is Small” (PDF). Maize Genetics MNL. 89: e3. Bản gốc (PDF) lưu trữ 8 Tháng tám năm 2017. Truy cập 19 Tháng mười một năm 2015.
^ Grobman, Alexander (1961). Races of Maize in Peru.
^ Solaimalai, A.; Anantharaju, P.; Irulandi, S.; Theradimani, M. (10 tháng 5 năm 2020). Maize Crop: Improvement, Production, Protection and Post Harvest Technology (bằng tiếng Anh). CRC Press. ISBN 978-1-000-17695-7.
^ Common Corn Questions and Answers Lưu trữ tháng 5 1, 2012 tại Wayback Machine, Iowa State University of Science and Technology, Agronomy Extension, 2011
^ Karl, J.R. (tháng 1 năm 2002). “Maize is Not Day Neutral; Day Length and Flowering” (PDF). The Maize Genetics Cooperation Newsletter. 89: e7. Bản gốc (PDF) lưu trữ 8 Tháng tám năm 2017. Truy cập 6 tháng Chín năm 2015.
^ Paliwal, R. L (2000). Tropical maize: Improvement and production. Food and Agricultural Organization of the United Nations. ISBN 9789251044575.
^ “Unique gene combinations control tropical maize response to day lengths”. Eurekalert.org. 14 tháng 6 năm 2011. Truy cập ngày 14 tháng 11 năm 2013.
^ “Elongated mesocotyl1, a phytochrome-deficient mutant of maize”. Brutnell Lab. Bản gốc lưu trữ ngày 11 tháng 12 năm 2013. Truy cập ngày 7 tháng 12 năm 2013.
^ “News”. College of Agricultural, Consumer & Environmental Sciences.
^ ^a ^b “Molecular Bases of Plant Resistance to Arthropods”. Annual Review of Entomology. 57 (1): 309–328. 2012. doi:10.1146/annurev-ento-120710-100642.
^ “Corn Stalk Lodging” (PDF). Monsanto Imagine. 2 tháng 10 năm 2008. Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 25 tháng 2 năm 2009. Truy cập ngày 23 tháng 2 năm 2009.
^ Himi, E; Mares, DJ; Yanagisawa, A; Noda, K (2002). “Effect of grain color gene (R) on grain dormancy and sensitivity of the embryo to abscisic acid (ABA) in wheat”. Journal of Experimental Botany. 53 (374): 1569–74. doi:10.1093/jxb/erf005. PMID 12096095.
^ Winkel-Shirley, B (2001). “Flavonoid biosynthesis. A colorful model for genetics, biochemistry, cell biology, and biotechnology”. Plant Physiology. 126 (2): 485–93. doi:10.1104/pp.126.2.485. PMC 1540115. PMID 11402179.
^ ^a ^b Chopra, S; Cocciolone, SM; Bushman, S; Sangar, V; McMullen, MD; Peterson, T (2003). “The maize unstable factor for orange1 is a dominant epigenetic modifier of a tissue specifically silent allele of pericarp color1”. Genetics. 163 (3): 1135–1146. doi:10.1093/genetics/163.3.1135. PMC 1462483. PMID 12663550.
^ Structural And Transcriptional Analysis Of The Complex P1-wr Cluster In Maize. Wolfgang Goettel, Joachim Messing. Plant & Animal Genomes XVI Conference Lưu trữ tháng 2 18, 2012 tại Wayback Machine
^ Dong, X; Braun, EL; Grotewold, E (2001). “Functional conservation of plant secondary metabolic enzymes revealed by complementation of Arabidopsis flavonoid mutants with maize genes”. Plant Physiology. 127 (1): 46–57. doi:10.1104/pp.127.1.46. PMC 117961. PMID 11553733.
^ Lee, E.A.; Harper, V (2002). “Suppressor of Pericarp Pigmentation 1 (SPP1), a novel gene involved in phlobaphene accumulation in maize (Zea mays L.) pericarps”. Maydica. 47 (1): 51–58. Bản mẫu:INIST.
^ Grotewold, Erich; Drummond, Bruce J.; Bowen, Ben; Peterson, Thomas (1994). “The myb-homologous P gene controls phlobaphene pigmentation in maize floral organs by directly activating a flavonoid biosynthetic gene subset”. Cell. 76 (3): 543–53. doi:10.1016/0092-8674(94)90117-1. PMID 8313474. S2CID 42197232.
^ ^a ^b “Gray Leaf Spot Severity Increasing Rapidly”. CropWatch. 17 tháng 9 năm 2015. Truy cập ngày 24 tháng 7 năm 2021.
^ ^a ^b “Before applying fungicides to corn: Stop! Look! Consider!”. Integrated Crop Management. Iowa State University Extension. Truy cập ngày 24 tháng 7 năm 2021.
^ Kraig, Bruce (2012). Corn. Oxford Reference. doi:10.1093/acref/9780199734962.001.0001. ISBN 9780199734962. Truy cập ngày 4 tháng 12 năm 2017.
^ Wani, Shabir Hussain; Samantara, Kajal; Razzaq, Ali; Kakani, Grihalakshmi; Kumar, Pardeep (tháng 6 năm 2022). “Back to the wild: mining maize (Zea mays L.) disease resistance using advanced breeding tools”. Molecular Biology Reports. 49 (6): 5787–5803. doi:10.1007/s11033-021-06815-x. PMID 35064401. S2CID 254834535.
^ Brown, David (20 tháng 11 năm 2009). “Scientists have high hopes for corn genome”. The Washington Post.
^ Birchler, James A.; Han, Fangpu (1 tháng 12 năm 2009). “Maize Centromeres: Structure, Function, Epigenetics”. Annual Review of Genetics. 43 (1): 287–303. doi:10.1146/annurev-genet-102108-134834. PMID 19689211.
^ “Welcome to MaizeGDB”. MaizeGDB.
^ “Welcome to MaizeSequence.org”. MaizeSequence.org. Truy cập ngày 21 tháng 9 năm 2013.
^ “Researchers sequence genome of maize, a key crop”. Reuters. 26 tháng 2 năm 2008. Truy cập ngày 6 tháng 10 năm 2014.
^ Schnable, P. S.; Ware, D.; Fulton, R. S.; và đồng nghiệp (2009). “The B73 Maize Genome: Complexity, Diversity, and Dynamics”. Science. 326 (5956): 1112–5. Bibcode:2009Sci...326.1112S. doi:10.1126/science.1178534. PMID 19965430. S2CID 21433160.
^ Feschotte, C.; Pritham, E. (2009). “A cornucopia of Helitrons shapes the maize genome”. Proceedings of the National Academy of Sciences. 106 (47): 19747–19748. Bibcode:2009PNAS..10619747F. doi:10.1073/pnas.0910273106. PMC 2785235. PMID 19926864.
^ Friedman, William E.; Moore, Richard C.; Purugganan, Michael D. (tháng 10 năm 2004). “The evolution of plant development”. American Journal of Botany. John Wiley & Sons, Inc. 91 (10): 1726–1741. doi:10.3732/ajb.91.10.1726. PMID 21652320. Botanical Society of America.
^ ^a ^b Prasanna, Boddupalli M.; Bruce, Anani; Beyene, Yoseph; Makumbi, Dan; Gowda, Manje; Asim, Muhammad; Martinelli, Samuel; Head, Graham P.; Parimi, Srinivas (tháng 11 năm 2022). “Host plant resistance for fall armyworm management in maize: relevance, status and prospects in Africa and Asia”. Theoretical and Applied Genetics. 135 (11): 3897–3916. doi:10.1007/s00122-022-04073-4. PMC 9729323. PMID 35320376.
^ ^a ^b Semagn, Kassa; Babu, Raman; Hearne, Sarah; Olsen, Michael (2013). “Single nucleotide polymorphism genotyping using Kompetitive Allele Specific PCR (KASP): overview of the technology and its application in crop improvement”. Molecular Breeding. Springer Science and Business Media LLC. 33 (1): 1–14. doi:10.1007/s11032-013-9917-x. ISSN 1380-3743. S2CID 14272035. National Key Laboratory of Crop Genetic Improvement at Huazhong Agricultural University.
^ “Cách trồng ngô bằng hạt”. 25 tháng 11 năm 2021. Truy cập ngày 24 tháng 9 năm 2023.
^ Whipple, Clinton J.; Kebrom, Tesfamichael H.; Weber, Allison L.; Yang, Fang; Hall, Darren; Meeley, Robert; Schmidt, Robert; Doebley, John; Brutnell, Thomas P.; Jackson, David P. (16 tháng 8 năm 2011). “grassy tillers1 promotes apical dominance in maize and responds to shade signals in the grasses”. Proceedings of the National Academy of Sciences. 108 (33): E506-12. doi:10.1073/pnas.1102819108. PMC 3158142. PMID 21808030.
^ ^a ^b ^c Wilkes, Garrison (8 tháng 3 năm 2004). “Chapter 1.1 Corn, strange and marvelous: but is a definitive origin known?”. Trong Smith, C. Wayne; Betrán, Javier; Runge, E. C. A. (biên tập). Corn: Origin, History, Technology, and Production. John Wiley & Sons. tr. 3–63. ISBN 978-0-471-41184-0.
^ Hyams, Edward (1990). The Last of the Incas: The Rise and Fall of an American Empire. Dorset Press. ISBN 978-0-88029-595-6.
^ ^a ^b Wu, Chi-Chih; Diggle, Pamela K.; Friedman, William E. (tháng 9 năm 2011). “Female gametophyte development and double fertilization in Balsas teosinte, Zea mays subsp. parviglumis (Poaceae)”. Sexual Plant Reproduction. 24 (3): 219–229. doi:10.1007/s00497-011-0164-1. PMID 21380710. S2CID 8045294.
^ ^a ^b Lỗi chú thích: Thẻ <ref> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên Mat2
^ Doebley, John F. (2004). “The genetics of maize evolution” (PDF). Annual Review of Genetics. 38: 37–59. doi:10.1146/annurev.genet.38.072902.092425. PMID 15568971.
^ “"Wild grass became maize crop more than 8,700 years ago", National Science Foundation, News Release at Eurekalert March 24, 2009”. 23 tháng 3 năm 2009. Truy cập ngày 6 tháng 10 năm 2014.
^ ^a ^b Ranere, Anthony J.; Piperno, Dolores R.; Holst, Irene; và đồng nghiệp (2009). “The cultural and chronological context of early Holocene maize and squash domestication in the Central Balsas River Valley, Mexico”. Proceedings of the National Academy of Sciences. 106 (13): 5014–5018. Bibcode:2009PNAS..106.5014R. doi:10.1073/pnas.0812590106. PMC 2664064. PMID 19307573.
^ Ranere, Anthony J.; Piperno, Dolores R.; Holst, Irene; và đồng nghiệp (2009). “Starch grain and phytolith evidence for early ninth millennium B.P. maize from the Central Balsas River Valley, Mexico”. Proceedings of the National Academy of Sciences. 106 (13): 5019–5024. Bibcode:2009PNAS..106.5019P. doi:10.1073/pnas.0812525106. PMC 2664021. PMID 19307570.
^ Michael Balter, Corn: It's Not for Cocktails. March 23, 2009 news.sciencemag.org
^ Lỗi chú thích: Thẻ <ref> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên archsouth2
^ Norman H. Horowitz, George Wells Beadle 1903–1989 (PDF). National Academy of Sciences.
^ Roney, p. 4
^ Emerson, Thomas E.; Hedman, Kristin M.; Simon, Mary L. (2005). “Marginal Horticulturalists or Maize Agriculturalists? Archaeobotanical, Paleopathological, and Isotopic Evidence Relating to Langford Tradition Maize Consumption”. Midcontinental Journal of Archaeology. 30 (1): 67–118. doi:10.1179/mca.2005.003. JSTOR 20708222. S2CID 129150225.
^ Evan Peacock; Wendell R. Haag; Melvin L. Warren Jr (2005). “Prehistoric decline in freshwater mussels coincident with the advent of maize agriculture” (PDF). Conservation Biology. 19 (2): 547–551. doi:10.1111/j.1523-1739.2005.00036.x. S2CID 3679709.
^ ^a ^b ^c ^d ^e Hough, Josh; Williamson, Robert J.; Wright, Stephen I. (23 tháng 11 năm 2013). “Patterns of Selection in Plant Genomes”. Annual Review of Ecology, Evolution, and Systematics. 44 (1): 31–49. doi:10.1146/annurev-ecolsys-110512-135851.
^ World Food and Agriculture – Statistical Yearbook 2021. Rome: FAO. 2021. doi:10.4060/cb4477en. ISBN 978-92-5-134332-6. S2CID 240163091.
^ International Grains Council (international organization) (2013). “International Grains Council Market Report 28 November 2013” (PDF).
^ “FAOSTAT”. FAO.
^ ^a ^b ^c “Crop production, 2016” (PDF). US Department of Agriculture. 12 tháng 8 năm 2016. Truy cập ngày 4 tháng 4 năm 2017.
^ Janssen, Kim (28 tháng 12 năm 2017). “Exciting days for corn lovers as corn to become official state grain of Illinois”. Chicago Tribune.
^ Torban, Alli (4 tháng 12 năm 2021). “2. The pandemic wreaked havoc on the corn supply chain”. Axios. Truy cập ngày 7 tháng 12 năm 2021.
^ ^a ^b “Download Historical Corn Intraday Futures Data (CNA)”. PortaraCQG (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 17 tháng 5 năm 2022.
^ ^a ^b “Download Historical Chicago Corn - JSE Intraday Futures Data (CORN)”. PortaraCQG (bằng tiếng Anh). 24 tháng 5 năm 2020. Truy cập ngày 17 tháng 5 năm 2022.
^ “The origins of maize: the puzzle of pellagra”. EUFIC > Nutrition > Understanding Food. Hội đồng Thông tin Lương thực Thực phẩm châu Âu. 2001. Lưu trữ bản gốc 27 tháng 9 năm 2006. Truy cập 10 tháng 5 năm 2006.
^ www.envio.org.ni
^ United States Food and Drug Administration (2024). “Daily Value on the Nutrition and Supplement Facts Labels”. Truy cập ngày 28 tháng 3 năm 2024.
^ National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine; Health and Medicine Division; Food and Nutrition Board; Committee to Review the Dietary Reference Intakes for Sodium and Potassium (2019). Oria, Maria; Harrison, Meghan; Stallings, Virginia A. (biên tập). Dietary Reference Intakes for Sodium and Potassium. The National Academies Collection: Reports funded by National Institutes of Health. Washington (DC): National Academies Press (US). ISBN 978-0-309-48834-1. PMID 30844154.Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (liên kết)
^ Nguồn: Eve. J. Wash. IA 1946, Kempton 1924.
^ “Maize Quest Fun Park: Corn Box”. Lưu trữ bản gốc ngày 12 tháng 10 năm 2007. Truy cập 8 tháng 10 năm 2007.
^ http://candycancook.com/2013/07/cach-lam-banh-ngo-tom/
^ Nguồn: Cách làm bánh ngô từ hạt ngô.
^ Berrin, Katherine & Larco Museum. The Spirit of Ancient Peru: Treasures from the Museo Arqueológico Rafael Larco Herrera. New York: Thames and Hudson, 1997.
^ Gordon, Ken (28 tháng 9 năm 2019). “From oddity to cherished Dublin icon, 'Field of Corn' celebrates 25 years”. The Columbus Dispatch. Bản gốc lưu trữ ngày 30 tháng 9 năm 2019. Truy cập ngày 21 tháng 12 năm 2021.
^ Croatian National Bank. Kuna and Lipa, Coins of Croatia Lưu trữ tháng 6 22, 2009 tại Wayback Machine: 1 Lipa Coin Lưu trữ tháng 6 28, 2011 tại Wayback Machine. Retrieved on March 31, 2009.
^ Alter, Rebecca (5 tháng 4 năm 2023). “What the Shuck Is Happening to Broadway?”. Vulture (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 14 tháng 8 năm 2023.
^ Horton, Adrian (5 tháng 4 năm 2023). “Shucked review – corny musical brings country to Broadway”. The Guardian (bằng tiếng Anh). ISSN 0261-3077. Truy cập ngày 14 tháng 8 năm 2023.
^ Cote, David (5 tháng 4 năm 2023). “Review: "Shucked" Pops Loudly on Broadway, Despite Some Empty Calories”. Observer (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 14 tháng 8 năm 2023.

Liên kết ngoài

Ngô tại Từ điển bách khoa Việt Nam
Corn tại Encyclopædia Britannica (tiếng Anh)

[1] Nguồn: E.Lewis Sturtevant, 1894, Bulletin of the Torrey Botanical Club, quyển 21, Lancaster, PA 20-8, Số 8, Notes On Maize, trang 1.

[2] Foley, Jonathon. “It's Time to Rethink America's Corn System”. Scientific American. Truy cập ngày 18 tháng 2 năm 2019.

[OxfordEncyclopedia-3] McLellan Plaisted, Susan (2013). “Corn”. Trong Smith, Andrew (biên tập). The Oxford encyclopedia of food and drink in America (ấn bản 2). New York, NY: Oxford University Press. ISBN 9780199739226. Truy cập ngày 15 tháng 2 năm 2023. The use of the word "corn" for what is termed "maize" by most other countries is peculiar to the United States. Europeans who were accustomed to the names "wheat corn," "barley corn," and "rye corn" for other small-seeded cereal grains referred to the unique American grain maize as "Indian corn." The term was shortened to just "corn," which has become the American word for the plant of American genesis.

[global-4] Lỗi chú thích: Thẻ <ref> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên global

[GMOCompass-5] Genetically modified plants: Global Cultivation Area Maize Lưu trữ tháng 8 12, 2010 tại Wayback Machine GMO Compass, March 29, 2010, retrieved August 10, 2010

[6] “Corn Production By State 2021”. worldpopulationreview.com. Truy cập ngày 16 tháng 7 năm 2021.

[7] “maize, n. (and adj.)”. Từ điển tiếng Anh Oxford . Nhà xuất bản Đại học Oxford. (Subscription or participating institution membership required.)

[Ranum-8] Ranum, Peter; Peña‐Rosas, Juan Pablo; Garcia‐Casal, Maria Nieves (tháng 4 năm 2014). “Global maize production, utilization, and consumption”. Annals of the New York Academy of Sciences. 1312 (1): 105–112. Bibcode:2014NYASA1312..105R. doi:10.1111/nyas.12396. PMID 24650320. S2CID 4640742.

[9] Head, John W. (25 tháng 11 năm 2016). International Law and Agroecological Husbandry: Building legal foundations for a new agriculture (bằng tiếng Anh). Routledge. ISBN 978-1-315-44650-9.

[Ensminger-10] Ensminger, Audrey H. (1994). Foods and Nutrition Encyclopedia, 2nd ed. CRC Press. tr. 479. ISBN 978-0-8493-8980-1. The word "maize" is preferred in international usage because in many countries the term "corn", the name by which the plant is known in the United States, is synonymous with the leading cereal grain; thus, in England "corn" refers to wheat, and in Scotland and Ireland it refers to oats.

[11] Espinoza, Mauricio. “'All Corn Is the Same,' and Other Foolishness about America's King of Crops” (bằng tiếng Anh). Ohio State University: College of Food, Agricultural, and Environmental Sciences. Truy cập ngày 21 tháng 9 năm 2022.

[OxfordEncyclopedia2-12] Lỗi chú thích: Thẻ <ref> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên OxfordEncyclopedia2

[13] “Grain”. education.nationalgeographic.org (bằng tiếng Anh). National Geographic. Truy cập ngày 27 tháng 2 năm 2023. In most countries, the grain of the Zea mays plant is called maize. In the United States, it's called corn.

[OED_corn-14] “corn, n.1”. Từ điển tiếng Anh Oxford . Nhà xuất bản Đại học Oxford. (Subscription or participating institution membership required.)

[15] Boberg, Charles (2010). The English Language in Canada: Status, History and Comparative Analysis. Cambridge University Press (CUP). tr. 109. ISBN 978-1-139-49144-0.

[Mencken-16] Mencken, H. L. (1984). The American language : an inquiry into the development of English in the United States (ấn bản 4). New York: Alfred A. Knopf. tr. 122. ISBN 0394400755. Corn, in orthodox English, means grain for human consumption, especially wheat, e.g., the Corn Laws. The earliest settlers, following this usage, gave the name of Indian corn to what the Spaniards, following the Indians themselves, had called maiz. . . . But gradually the adjective fell off, and by the middle of the Eighteenth Century maize was simply called corn and grains in general were called breadstuffs. Thomas Hutchinson, discoursing to George III in 1774, used corn in this restricted sense speaking of "rye and corn mixed." "What corn?" asked George. "Indian corn," explained Hutchinson, "or as it is called in authors, maize."

[17] "Indian corn", Merriam-Webster Dictionary, definition 3, accessed June 7, 2012

[18] Rouf Shah, Tajamul; Prasad, Kamlesh; Kumar, Pradyuman (4 tháng 4 năm 2016). “Maize - A potential source of human nutrition and health: A review”. Cogent Food & Agriculture. 2 (1). doi:10.1080/23311932.2016.1166995. S2CID 87844060.

[Fussell1999-19] Fussell, Betty (1999). “Translating Maize into Corn: The Transformation of America's Native Grain”. Social Research. 66 (1): 41–65. JSTOR 40971301. Bản mẫu:Gale ProQuest 209670587. To say the word "corn" is to plunge into the tragi-farcical mistranslations of language and history. If only the British had followed Columbus in phoneticizing the Taino word mahiz, which the Arawaks named their staple grain, we wouldn't be in the same linguistic pickle we're in today, where I have to explain to someone every year that when Biblical Ruth "stood in tears amid the alien corn" she was standing in a wheat field. But it was a near thing even with the Spaniards, when we read in Columbus' Journals that the grain "which the Indians called maiz... the Spanish called panizo.' The Spanish term was generic for the cereal grains they knew - wheat, millet, barley, oats - as was the Italian term polenta, from Latin pub. As was the English term "corn," which covered grains of all kinds, including grains of salt, as in "corned beef.
French linguistic imperialism, by way of a Parisian botanist in 1536, provided the term Turcicum frumentum, which the British quickly translated into "Turkey wheat," "Turkey corn," and "Indian corn." By Turkey or Indian, they meant not a place but a condition, a savage rather than a civilized grain, with which the Turks concurred, calling it kukuruz, meaning barbaric.

[20] “Zea mays (maize)”. CABI. Truy cập ngày 16 tháng 9 năm 2022.

[21] “Maize”. FAO. Truy cập ngày 16 tháng 9 năm 2022.

[22] “Overview – ICAR-Indian Institute of Maize Research”. Truy cập ngày 16 tháng 9 năm 2022.

[23] “Maize Association - Maize Association Australia”. Truy cập ngày 16 tháng 9 năm 2022.

[24] “The Maize Association of Nigeria honors IITA for supporting the nation's agriculture”. International Institute of Tropical Agriculture. Truy cập ngày 16 tháng 9 năm 2022.

[OED_mealie-25] “mealie, n.”. Từ điển tiếng Anh Oxford . Nhà xuất bản Đại học Oxford. (Subscription or participating institution membership required.)

[benz-26] Lỗi chú thích: Thẻ <ref> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên benz

[27] Blake, Michael (28 tháng 8 năm 2015). Maize for the Gods: Unearthing the 9,000-Year History of Corn (bằng tiếng Anh). Univ of California Press. ISBN 978-0-520-27687-1.

[28] “Origin, History and Uses of Corn”. Iowa State University, Department of Agronomy. 11 tháng 2 năm 2014. Bản gốc lưu trữ ngày 23 tháng 2 năm 2014.

[ReferenceA-29] Piperno, Dolores R. (tháng 10 năm 2011). “The Origins of Plant Cultivation and Domestication in the New World Tropics: Patterns, Process, and New Developments”. Current Anthropology. 52 (S4): S453–S470. doi:10.1086/659998. S2CID 83061925. Recent studies in the Central Balsas River Valley of Mexico, maize's postulated cradle of origin, document the presence of maize phytoliths and starch grains at 8700 BP, the earliest date recorded for the crop (Piperno et al. 2009; Ranere et al. 2009). A large corpus of data indicates that it was dispersed into lower Central America by 7600 BP and had moved into the inter-Andean valleys of Colombia between 7000 and 6000 BP. Given the number of Cauca Valley, Colombia, sites that demonstrate early maize, it is likely that the inter-Andean valleys were a major dispersal route for the crop after it entered South America

[Mat-30] Matsuoka, Y.; Vigouroux, Y.; Goodman, M. M.; và đồng nghiệp (2002). “A single domestication for maize shown by multilocus microsatellite genotyping”. Proceedings of the National Academy of Sciences. 99 (9): 6080–4. Bibcode:2002PNAS...99.6080M. doi:10.1073/pnas.052125199. PMC 122905. PMID 11983901.

[sciencenow-31] Matsuoka, Yoshihiro (22 tháng 1 năm 2003). “Earliest Directional Evolution for Microsatellite Size in Maize” (PDF). Science. Truy cập ngày 3 tháng 3 năm 2014.

[Pagán-JiménezGuachamín-Tello2015-32] Pagán-Jiménez, Jaime R.; Guachamín-Tello, Ana M.; Romero-Bastidas, Martha E.; Constantine-Castro, Angelo R. (tháng 6 năm 2016). “Late ninth millennium B.P. use of Zea mays L. at Cubilán area, highland Ecuador, revealed by ancient starches”. Quaternary International. 404: 137–155. Bibcode:2016QuInt.404..137P. doi:10.1016/j.quaint.2015.08.025.

[BBC_Mundo-33] “Los antiguos peruanos comían palomitas de maíz”. BBC Mundo. BBC. 19 tháng 1 năm 2012.

[34] “Did man follow plants or did plants follow man? Tracks of prehistoric man and ways of contact in the Americas according to cultivated plants. Case study – Maize (translated from Portuguese)”. Yumpu. 2015. Truy cập ngày 13 tháng 10 năm 2015.

[Spielvogel2005-35] Spielvogel, Jackson J. (1 tháng 3 năm 2005). Medieval and Early Modern Times: Discovering Our Past. Glencoe/McGraw-Hill School Publishing Company. ISBN 978-0-07-868876-8.

[archsouth-36] Roney, John (Winter 2009). “The Beginnings of Maize Agriculture”. Archaeology Southwest. 23 (1): 4.

[BengoaAntiguo199-200-37] Bengoa, José (2003). Historia de los antiguos mapuches del sur (bằng tiếng Tây Ban Nha). Santiago: Catalonia. tr. 199–200. ISBN 956-8303-02-2.

[Dille2007-38] Dillehay, Tom D.; Pino Quivira, Mario; Bonzani, Renée; Silva, Claudia; Wallner, Johannes; Le Quesne, Carlos (2007). “Cultivated wetlands and emerging complexity in south-central Chile and long distance effects of climate change” (PDF). Antiquity. 81 (314): 949–960. doi:10.1017/s0003598x00096034. S2CID 59480757.

[PerezErre2011-39] Pérez, Alberto E.; Erra, Georgina (2011). “Identificación de maiz de vasijas recuperadas de la Patagonia noroccidental argentina” [Identifying maize residues in pottery vessels in northwestern Patagonia, Argentina]. Magallania (bằng tiếng Tây Ban Nha). 39 (2): 309–316. doi:10.4067/S0718-22442011000200022.

[40] Bird, Junius (1946). “The Alacaluf”. Trong Steward, Julian H. (biên tập). Handbook of South American Indians. Bulletin 143. I. –Bureau of American Ethnology. tr. 55–79.

[Torrejon-41] Torrejón, Fernando; Bizama, Fernando; Araneda, Alberto; Aguayo, Mauricio; Bertrand, Sébastien; Urrutia, Roberto (2013). “Descifrando la historia ambiental de los archipiélagos de Aysén, Chile: El influjo colonial y la explotación económica-mercantil republicana (siglos XVI-XIX)” [Deciphering the environmental history of the Aysén archipelagos, Chile: Colonial influence and commercial exploitation during the Republican Era (XVI-XIX centuries)]. Magallania (bằng tiếng Tây Ban Nha). 41 (1): 29–52. doi:10.4067/S0718-22442013000100002.

[Fussell19992-42] Lỗi chú thích: Thẻ <ref> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên Fussell19992

[43] Rebecca Earle, The Body of the Conquistador: Food, Race, and the Colonial Experience in Spanish America, 1492–1700. New York: Cambridge University Press 2012, pp. 17, 151.

[44] Earle, The Body of the Conquistador, p. 5.

[auto-45] Earle, The Body of the Conquistador, p. 144.

[46] Marion Eugene Ensminger and Audrey H. Ensminger. "Foods & Nutrition Encyclopedia, Two Volume Set." CRC-Press: 1994. Page 1104.

[47] William L. Langer, "American Foods and Europe's Population Growth 1750–1850", Journal of Social History, 8#2 (1975), pp. 51–66. Pages 58–60.

[Races_of_Maize_in_Mexico-48] Wellhausen, Edwin John (1952). Races of Maize in Mexico.

[49] Karl, J.R. (tháng 1 năm 2012). “The Maximum Leaf Number of the Maize Subspecies” (PDF). The Maize Genetics Cooperation Newsletter. 86: 4. ISSN 1090-4573. Bản gốc (PDF) lưu trữ 3 Tháng Ba năm 2016. Truy cập 5 tháng Bảy năm 2013.

[50] “World's tallest corn towers nearly 14 meters”. Science News for Students (bằng tiếng Anh). 6 tháng 1 năm 2017. Truy cập ngày 10 tháng 11 năm 2021.

[51] Stevenson, J. C.; Goodman, M. M. (tháng 11 năm 1972). “Ecology of Exotic Races of Maize. I. Leaf Number and Tillering of 16 Races Under Four Temperatures and Two Photoperiods 1”. Crop Science. 12 (6): 864–868. doi:10.2135/cropsci1972.0011183X001200060045x.

[52] Willy H. Verheye biên tập (2010). “Growth And Production Of Maize: Traditional Low-Input Cultivation”. Soils, Plant Growth and Crop Production Volume II. EOLSS Publishers. tr. 74. ISBN 978-1-84826-368-0.

[53] Assefa, Yared; Roozeboom, Kraig; Thompson, Curtis; Schlegel, Alan; Stone, Loyd; Lingenfelser, Jane (16 tháng 12 năm 2013). Corn and Grain Sorghum Comparison: All Things Considered (bằng tiếng Anh). Academic Press. ISBN 978-0-12-800395-4.

[54] Oldenburg, Marcus; Petersen, Arnd; Baur, Xaver (2011). “Maize pollen is an important allergen in occupationally exposed workers”. Journal of Occupational Medicine and Toxicology. 6 (1): 32. doi:10.1186/1745-6673-6-32. PMC 3269392. PMID 22165847.

[55] Karl, J. R. (2007). “Jala Maize is Small” (PDF). Maize Genetics MNL. 89: e3. Bản gốc (PDF) lưu trữ 8 Tháng tám năm 2017. Truy cập 19 Tháng mười một năm 2015.

[56] Grobman, Alexander (1961). Races of Maize in Peru.

[57] Solaimalai, A.; Anantharaju, P.; Irulandi, S.; Theradimani, M. (10 tháng 5 năm 2020). Maize Crop: Improvement, Production, Protection and Post Harvest Technology (bằng tiếng Anh). CRC Press. ISBN 978-1-000-17695-7.

[58] Common Corn Questions and Answers Lưu trữ tháng 5 1, 2012 tại Wayback Machine, Iowa State University of Science and Technology, Agronomy Extension, 2011

[59] Karl, J.R. (tháng 1 năm 2002). “Maize is Not Day Neutral; Day Length and Flowering” (PDF). The Maize Genetics Cooperation Newsletter. 89: e7. Bản gốc (PDF) lưu trữ 8 Tháng tám năm 2017. Truy cập 6 tháng Chín năm 2015.

[60] Paliwal, R. L (2000). Tropical maize: Improvement and production. Food and Agricultural Organization of the United Nations. ISBN 9789251044575.

[61] “Unique gene combinations control tropical maize response to day lengths”. Eurekalert.org. 14 tháng 6 năm 2011. Truy cập ngày 14 tháng 11 năm 2013.

[62] “Elongated mesocotyl1, a phytochrome-deficient mutant of maize”. Brutnell Lab. Bản gốc lưu trữ ngày 11 tháng 12 năm 2013. Truy cập ngày 7 tháng 12 năm 2013.

[63] “News”. College of Agricultural, Consumer & Environmental Sciences.

[Smith2012-64] “Molecular Bases of Plant Resistance to Arthropods”. Annual Review of Entomology. 57 (1): 309–328. 2012. doi:10.1146/annurev-ento-120710-100642.

[65] “Corn Stalk Lodging” (PDF). Monsanto Imagine. 2 tháng 10 năm 2008. Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 25 tháng 2 năm 2009. Truy cập ngày 23 tháng 2 năm 2009.

[66] Himi, E; Mares, DJ; Yanagisawa, A; Noda, K (2002). “Effect of grain color gene (R) on grain dormancy and sensitivity of the embryo to abscisic acid (ABA) in wheat”. Journal of Experimental Botany. 53 (374): 1569–74. doi:10.1093/jxb/erf005. PMID 12096095.

[67] Winkel-Shirley, B (2001). “Flavonoid biosynthesis. A colorful model for genetics, biochemistry, cell biology, and biotechnology”. Plant Physiology. 126 (2): 485–93. doi:10.1104/pp.126.2.485. PMC 1540115. PMID 11402179.

[Chopra2003-68] Chopra, S; Cocciolone, SM; Bushman, S; Sangar, V; McMullen, MD; Peterson, T (2003). “The maize unstable factor for orange1 is a dominant epigenetic modifier of a tissue specifically silent allele of pericarp color1”. Genetics. 163 (3): 1135–1146. doi:10.1093/genetics/163.3.1135. PMC 1462483. PMID 12663550.

[69] Structural And Transcriptional Analysis Of The Complex P1-wr Cluster In Maize. Wolfgang Goettel, Joachim Messing. Plant & Animal Genomes XVI Conference Lưu trữ tháng 2 18, 2012 tại Wayback Machine

[70] Dong, X; Braun, EL; Grotewold, E (2001). “Functional conservation of plant secondary metabolic enzymes revealed by complementation of Arabidopsis flavonoid mutants with maize genes”. Plant Physiology. 127 (1): 46–57. doi:10.1104/pp.127.1.46. PMC 117961. PMID 11553733.

[71] Lee, E.A.; Harper, V (2002). “Suppressor of Pericarp Pigmentation 1 (SPP1), a novel gene involved in phlobaphene accumulation in maize (Zea mays L.) pericarps”. Maydica. 47 (1): 51–58. Bản mẫu:INIST.

[72] Grotewold, Erich; Drummond, Bruce J.; Bowen, Ben; Peterson, Thomas (1994). “The myb-homologous P gene controls phlobaphene pigmentation in maize floral organs by directly activating a flavonoid biosynthetic gene subset”. Cell. 76 (3): 543–53. doi:10.1016/0092-8674(94)90117-1. PMID 8313474. S2CID 42197232.

[gray-leaf-spot-CropWatch-73] “Gray Leaf Spot Severity Increasing Rapidly”. CropWatch. 17 tháng 9 năm 2015. Truy cập ngày 24 tháng 7 năm 2021.

[USA-IA-ext-fung-74] “Before applying fungicides to corn: Stop! Look! Consider!”. Integrated Crop Management. Iowa State University Extension. Truy cập ngày 24 tháng 7 năm 2021.

[oup-75] Kraig, Bruce (2012). Corn. Oxford Reference. doi:10.1093/acref/9780199734962.001.0001. ISBN 9780199734962. Truy cập ngày 4 tháng 12 năm 2017.

[Back-to-the-Wild-76] Wani, Shabir Hussain; Samantara, Kajal; Razzaq, Ali; Kakani, Grihalakshmi; Kumar, Pardeep (tháng 6 năm 2022). “Back to the wild: mining maize (Zea mays L.) disease resistance using advanced breeding tools”. Molecular Biology Reports. 49 (6): 5787–5803. doi:10.1007/s11033-021-06815-x. PMID 35064401. S2CID 254834535.

[77] Brown, David (20 tháng 11 năm 2009). “Scientists have high hopes for corn genome”. The Washington Post.

[Birchler-Han-2009-78] Birchler, James A.; Han, Fangpu (1 tháng 12 năm 2009). “Maize Centromeres: Structure, Function, Epigenetics”. Annual Review of Genetics. 43 (1): 287–303. doi:10.1146/annurev-genet-102108-134834. PMID 19689211.

[79] “Welcome to MaizeGDB”. MaizeGDB.

[80] “Welcome to MaizeSequence.org”. MaizeSequence.org. Truy cập ngày 21 tháng 9 năm 2013.

[81] “Researchers sequence genome of maize, a key crop”. Reuters. 26 tháng 2 năm 2008. Truy cập ngày 6 tháng 10 năm 2014.

[82] Schnable, P. S.; Ware, D.; Fulton, R. S.; và đồng nghiệp (2009). “The B73 Maize Genome: Complexity, Diversity, and Dynamics”. Science. 326 (5956): 1112–5. Bibcode:2009Sci...326.1112S. doi:10.1126/science.1178534. PMID 19965430. S2CID 21433160.

[83] Feschotte, C.; Pritham, E. (2009). “A cornucopia of Helitrons shapes the maize genome”. Proceedings of the National Academy of Sciences. 106 (47): 19747–19748. Bibcode:2009PNAS..10619747F. doi:10.1073/pnas.0910273106. PMC 2785235. PMID 19926864.

[Friedman-et-al-2004-84] Friedman, William E.; Moore, Richard C.; Purugganan, Michael D. (tháng 10 năm 2004). “The evolution of plant development”. American Journal of Botany. John Wiley & Sons, Inc. 91 (10): 1726–1741. doi:10.3732/ajb.91.10.1726. PMID 21652320. Botanical Society of America.

[Breeding-Towards-85] Prasanna, Boddupalli M.; Bruce, Anani; Beyene, Yoseph; Makumbi, Dan; Gowda, Manje; Asim, Muhammad; Martinelli, Samuel; Head, Graham P.; Parimi, Srinivas (tháng 11 năm 2022). “Host plant resistance for fall armyworm management in maize: relevance, status and prospects in Africa and Asia”. Theoretical and Applied Genetics. 135 (11): 3897–3916. doi:10.1007/s00122-022-04073-4. PMC 9729323. PMID 35320376.

[Overview-86] Semagn, Kassa; Babu, Raman; Hearne, Sarah; Olsen, Michael (2013). “Single nucleotide polymorphism genotyping using Kompetitive Allele Specific PCR (KASP): overview of the technology and its application in crop improvement”. Molecular Breeding. Springer Science and Business Media LLC. 33 (1): 1–14. doi:10.1007/s11032-013-9917-x. ISSN 1380-3743. S2CID 14272035. National Key Laboratory of Crop Genetic Improvement at Huazhong Agricultural University.

[87] “Cách trồng ngô bằng hạt”. 25 tháng 11 năm 2021. Truy cập ngày 24 tháng 9 năm 2023.

[corn-88] Whipple, Clinton J.; Kebrom, Tesfamichael H.; Weber, Allison L.; Yang, Fang; Hall, Darren; Meeley, Robert; Schmidt, Robert; Doebley, John; Brutnell, Thomas P.; Jackson, David P. (16 tháng 8 năm 2011). “grassy tillers1 promotes apical dominance in maize and responds to shade signals in the grasses”. Proceedings of the National Academy of Sciences. 108 (33): E506-12. doi:10.1073/pnas.1102819108. PMC 3158142. PMID 21808030.

[wilkes-89] Wilkes, Garrison (8 tháng 3 năm 2004). “Chapter 1.1 Corn, strange and marvelous: but is a definitive origin known?”. Trong Smith, C. Wayne; Betrán, Javier; Runge, E. C. A. (biên tập). Corn: Origin, History, Technology, and Production. John Wiley & Sons. tr. 3–63. ISBN 978-0-471-41184-0.

[Hyams1990-90] Hyams, Edward (1990). The Last of the Incas: The Rise and Fall of an American Empire. Dorset Press. ISBN 978-0-88029-595-6.

[Wu-et-al-2011-91] Wu, Chi-Chih; Diggle, Pamela K.; Friedman, William E. (tháng 9 năm 2011). “Female gametophyte development and double fertilization in Balsas teosinte, Zea mays subsp. parviglumis (Poaceae)”. Sexual Plant Reproduction. 24 (3): 219–229. doi:10.1007/s00497-011-0164-1. PMID 21380710. S2CID 8045294.

[Mat2-92] Lỗi chú thích: Thẻ <ref> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên Mat2

[93] Doebley, John F. (2004). “The genetics of maize evolution” (PDF). Annual Review of Genetics. 38: 37–59. doi:10.1146/annurev.genet.38.072902.092425. PMID 15568971.

[94] “"Wild grass became maize crop more than 8,700 years ago", National Science Foundation, News Release at Eurekalert March 24, 2009”. 23 tháng 3 năm 2009. Truy cập ngày 6 tháng 10 năm 2014.

[Ranere-95] Ranere, Anthony J.; Piperno, Dolores R.; Holst, Irene; và đồng nghiệp (2009). “The cultural and chronological context of early Holocene maize and squash domestication in the Central Balsas River Valley, Mexico”. Proceedings of the National Academy of Sciences. 106 (13): 5014–5018. Bibcode:2009PNAS..106.5014R. doi:10.1073/pnas.0812590106. PMC 2664064. PMID 19307573.

[96] Ranere, Anthony J.; Piperno, Dolores R.; Holst, Irene; và đồng nghiệp (2009). “Starch grain and phytolith evidence for early ninth millennium B.P. maize from the Central Balsas River Valley, Mexico”. Proceedings of the National Academy of Sciences. 106 (13): 5019–5024. Bibcode:2009PNAS..106.5019P. doi:10.1073/pnas.0812525106. PMC 2664021. PMID 19307570.

[97] Michael Balter, Corn: It's Not for Cocktails. March 23, 2009 news.sciencemag.org

[archsouth2-98] Lỗi chú thích: Thẻ <ref> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên archsouth2

[99] Norman H. Horowitz, George Wells Beadle 1903–1989 (PDF). National Academy of Sciences.

[100] Roney, p. 4

[101] Emerson, Thomas E.; Hedman, Kristin M.; Simon, Mary L. (2005). “Marginal Horticulturalists or Maize Agriculturalists? Archaeobotanical, Paleopathological, and Isotopic Evidence Relating to Langford Tradition Maize Consumption”. Midcontinental Journal of Archaeology. 30 (1): 67–118. doi:10.1179/mca.2005.003. JSTOR 20708222. S2CID 129150225.

[102] Evan Peacock; Wendell R. Haag; Melvin L. Warren Jr (2005). “Prehistoric decline in freshwater mussels coincident with the advent of maize agriculture” (PDF). Conservation Biology. 19 (2): 547–551. doi:10.1111/j.1523-1739.2005.00036.x. S2CID 3679709.

[Hough-et-al-2013-103] Hough, Josh; Williamson, Robert J.; Wright, Stephen I. (23 tháng 11 năm 2013). “Patterns of Selection in Plant Genomes”. Annual Review of Ecology, Evolution, and Systematics. 44 (1): 31–49. doi:10.1146/annurev-ecolsys-110512-135851.

[104] World Food and Agriculture – Statistical Yearbook 2021. Rome: FAO. 2021. doi:10.4060/cb4477en. ISBN 978-92-5-134332-6. S2CID 240163091.

[global2-105] International Grains Council (international organization) (2013). “International Grains Council Market Report 28 November 2013” (PDF).

[fao.org-106] “FAOSTAT”. FAO.

[usda2016-107] “Crop production, 2016” (PDF). US Department of Agriculture. 12 tháng 8 năm 2016. Truy cập ngày 4 tháng 4 năm 2017.

[ill-108] Janssen, Kim (28 tháng 12 năm 2017). “Exciting days for corn lovers as corn to become official state grain of Illinois”. Chicago Tribune.

[109] Torban, Alli (4 tháng 12 năm 2021). “2. The pandemic wreaked havoc on the corn supply chain”. Axios. Truy cập ngày 7 tháng 12 năm 2021.

[PortaraCQG-110] “Download Historical Corn Intraday Futures Data (CNA)”. PortaraCQG (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 17 tháng 5 năm 2022.

[PortaraCQG-2020-111] “Download Historical Chicago Corn - JSE Intraday Futures Data (CORN)”. PortaraCQG (bằng tiếng Anh). 24 tháng 5 năm 2020. Truy cập ngày 17 tháng 5 năm 2022.

[pellagra_mystery-112] “The origins of maize: the puzzle of pellagra”. EUFIC > Nutrition > Understanding Food. Hội đồng Thông tin Lương thực Thực phẩm châu Âu. 2001. Lưu trữ bản gốc 27 tháng 9 năm 2006. Truy cập 10 tháng 5 năm 2006.

[113] www.envio.org.ni

[FDADailyValues-114] United States Food and Drug Administration (2024). “Daily Value on the Nutrition and Supplement Facts Labels”. Truy cập ngày 28 tháng 3 năm 2024.

[NationalAcademiesPotassium-115] National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine; Health and Medicine Division; Food and Nutrition Board; Committee to Review the Dietary Reference Intakes for Sodium and Potassium (2019). Oria, Maria; Harrison, Meghan; Stallings, Virginia A. (biên tập). Dietary Reference Intakes for Sodium and Potassium. The National Academies Collection: Reports funded by National Institutes of Health. Washington (DC): National Academies Press (US). ISBN 978-0-309-48834-1. PMID 30844154.Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (liên kết)

[116] Nguồn: Eve. J. Wash. IA 1946, Kempton 1924.

[corn_box-117] “Maize Quest Fun Park: Corn Box”. Lưu trữ bản gốc ngày 12 tháng 10 năm 2007. Truy cập 8 tháng 10 năm 2007.

[118] ttp://candycancook.com/2013/07/cach-lam-banh-ngo-tom/

[119] Nguồn: Cách làm bánh ngô từ hạt ngô.

[120] Berrin, Katherine & Larco Museum. The Spirit of Ancient Peru: Treasures from the Museo Arqueológico Rafael Larco Herrera. New York: Thames and Hudson, 1997.

[121] Gordon, Ken (28 tháng 9 năm 2019). “From oddity to cherished Dublin icon, 'Field of Corn' celebrates 25 years”. The Columbus Dispatch. Bản gốc lưu trữ ngày 30 tháng 9 năm 2019. Truy cập ngày 21 tháng 12 năm 2021.

[122] Croatian National Bank. Kuna and Lipa, Coins of Croatia Lưu trữ tháng 6 22, 2009 tại Wayback Machine: 1 Lipa Coin Lưu trữ tháng 6 28, 2011 tại Wayback Machine. Retrieved on March 31, 2009.

[123] Alter, Rebecca (5 tháng 4 năm 2023). “What the Shuck Is Happening to Broadway?”. Vulture (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 14 tháng 8 năm 2023.

[124] Horton, Adrian (5 tháng 4 năm 2023). “Shucked review – corny musical brings country to Broadway”. The Guardian (bằng tiếng Anh). ISSN 0261-3077. Truy cập ngày 14 tháng 8 năm 2023.

[125] Cote, David (5 tháng 4 năm 2023). “Review: "Shucked" Pops Loudly on Broadway, Despite Some Empty Calories”. Observer (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 14 tháng 8 năm 2023.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]

[33]

[34]

[35]

[36]

[37]

[38]

[39]

[40]

[41]

[42]

[43]

[44]

[45]

[46]

[47]

[48]

[49]

[50]

[51]

[52]

[53]

[54]

[55]

[56]

[57]

[58]

[59]

[60]

[61]

[62]

[63]

[64]

[65]

[66]

[67]

[68]

[69]

[70]

[71]

[72]

[73]

[74]

[75]

[76]

[77]

[78]

[79]

[80]

[81]

[82]

[83]

[84]

[85]

[86]

[87]

[88]

[89]

[90]

[91]

[92]

[93]

[94]

[95]

[96]

[97]

[98]

[99]

[100]

@@ Dòng 65: / Dòng 65: @@
 Ngô lan rộng ra phần còn lại của thế giới vì khả năng phát triển trong nhiều điều kiện khí hậu khác nhau. Nó được trồng ở [[Tây Ban Nha]] chỉ vài thập kỷ sau những chuyến đi của Columbus và sau đó lan sang [[Ý]], Tây Phi và những nơi khác.<ref name="auto" /> Việc trồng trọt rộng rãi có nhiều khả năng bắt đầu ở miền nam [[Tây Ban Nha]] vào năm [[1525]], sau đó nó nhanh chóng lan sang các vùng còn lại của [[Đế chế Tây Ban Nha]], bao gồm các lãnh thổ của nó ở [[Ý]] (và từ đó, đến các quốc gia Ý khác). Ngô có nhiều ưu điểm hơn lúa mì và lúa mạch; nó cho năng lượng thực phẩm gấp hai rưỡi lần trên một đơn vị diện tích canh tác,<ref>Marion Eugene Ensminger and Audrey H. Ensminger. "Foods & Nutrition Encyclopedia, Two Volume Set." CRC-Press: 1994. Page 1104.</ref> có thể thu hoạch trong nhiều năm liên tiếp từ cùng một mảnh đất và phát triển ở nhiều độ cao và khí hậu khác nhau, từ các vùng tương đối khô với lượng mưa hàng năm chỉ 250 mm (10 in) đến các vùng ẩm ướt với lượng mưa hơn 5.000 mm (200 in). Đến thế kỷ 17, nó đã trở thành thức ăn phổ biến của nông dân ở Tây Nam Âu, bao gồm [[Bồ Đào Nha]], [[Tây Ban Nha]], miền nam nước [[Pháp]] và [[Ý]]. Đến [[thế kỷ 18]], nó đã trở thành thức ăn chính của nông dân miền nam nước [[Pháp]] và [[Ý]], đặc biệt ở dạng polenta ở [[Ý]].<ref>William L. Langer, "American Foods and Europe's Population Growth 1750–1850", [[Journal of Social History]], 8#2 (1975), pp. 51–66. Pages 58–60.</ref>
-== Sinh lý học ==
+== Cấu trúc và sinh lý ==
+The maize plant is often {{convert|3|m|ft|0|abbr=on}} in height,<ref name="Races of Maize in Mexico">{{cite book|url={{google books |plainurl=y |id=tXxQAAAAMAAJ}}|title=Races of Maize in Mexico|last1=Wellhausen|first1=Edwin John|year=1952}}</ref> though some natural strains can grow {{convert|13|m|ft|0|abbr=on}},<ref>{{cite journal|last=Karl|first=J.R.|date=January 2012|title=The Maximum Leaf Number of the Maize Subspecies|url=https://mnl.maizegdb.org/86/pdf/33karl.pdf|journal=The Maize Genetics Cooperation Newsletter|volume=86|page=4|issn=1090-4573|archive-url=https://web.archive.org/web/20160303220512/http://www.agron.missouri.edu/mnl/86/MNL86.pdf|archive-date=March 3, 2016|access-date=July 5, 2013|url-status=dead|df=mdy-all}}</ref> and the tallest recorded plant reached almost {{convert|14|m|ft}}.<ref>{{Cite web|url=https://www.sciencenewsforstudents.org/article/worlds-tallest-corn-towers-nearly-14-meters|title=World's tallest corn towers nearly 14 meters|date=2017-01-06|website=Science News for Students|language=en-US|access-date=2021-11-10}}</ref> The stem is commonly composed of 20 [[Internode (botany)|internodes]]<ref>{{cite journal|last1=Stevenson|first1=J. C.|last2=Goodman|first2=M. M.|date=November 1972|title=Ecology of Exotic Races of Maize. I. Leaf Number and Tillering of 16 Races Under Four Temperatures and Two Photoperiods 1|journal=Crop Science|volume=12|issue=6|pages=864–868|doi=10.2135/cropsci1972.0011183X001200060045x}}</ref> of {{convert|18|cm|in|frac=2|abbr=on}} length.<ref name="Races of Maize in Mexico" /> The leaves arise from the nodes, alternately on opposite sides on the stalk,<ref>{{cite book|url=https://www.eolss.net/ebooklib/bookinfo/soils-plant-growth-crop-production.aspx|title=Soils, Plant Growth and Crop Production Volume II|date=2010|publisher=[[EOLSS]] Publishers|isbn=978-1-84826-368-0|editor=Willy H. Verheye|page=74|chapter=Growth And Production Of Maize: Traditional Low-Input Cultivation}}</ref> and have [[Glossary of botanical terms|entire margins]].<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=N3spAgAAQBAJ&pg=PA8|title=Corn and Grain Sorghum Comparison: All Things Considered|last1=Assefa|first1=Yared|last2=Roozeboom|first2=Kraig|last3=Thompson|first3=Curtis|last4=Schlegel|first4=Alan|last5=Stone|first5=Loyd|last6=Lingenfelser|first6=Jane|date=2013-12-16|publisher=Academic Press|isbn=978-0-12-800395-4|language=en}}</ref>
+The apex of the stem ends in the tassel, an inflorescence of male flowers; these are separate from the female flowers but borne on the same plant ([[monoecy]]). When the tassel is mature and conditions are suitably warm and dry, anthers on the tassel [[Dehiscence (botany)|dehisce]] and release pollen. Maize pollen is [[Anemophily|anemophilous]] (dispersed by wind), and because of its large settling velocity, most pollen falls within a few meters of the tassel.<ref>{{cite journal|last1=Oldenburg|first1=Marcus|last2=Petersen|first2=Arnd|last3=Baur|first3=Xaver|date=2011|title=Maize pollen is an important allergen in occupationally exposed workers|journal=Journal of Occupational Medicine and Toxicology|volume=6|issue=1|pages=32|doi=10.1186/1745-6673-6-32|pmc=3269392|pmid=22165847|doi-access=free}}</ref>
-Thân cây ngô trông tương tự như thân cây của các loài [[Phân họ Tre|tre]] và các khớp nối (các [[mấu]] hay mắt) có thể có cách nhau khoảng 20–30&nbsp;cm (8–12 inch). Ngô có hình thái phát triển rất khác biệt; các lá hình mũi mác rộng bản, dài 50–100&nbsp;cm và rộng 5–10&nbsp;cm (2–4&nbsp;ft trên 2-4 inch); thân cây thẳng, thông thường cao 2–3 m (7–10&nbsp;ft), với nhiều mấu, với các lá tỏa ra từ mỗi mấu với bẹ nhẵn. Dưới các lá này và ôm sát thân cây là các bắp. Khi còn non chúng dài ra khoảng 3&nbsp;cm mỗi ngày. Từ các đốt ở phía dưới sinh ra một số rễ.
+Ears develop above a few of the leaves in the midsection of the plant, between the stem and leaf sheath, elongating by around {{convert|3|mm|in|frac=32|abbr=on}} per day, to a length of {{convert|18|cm|in|frac=2|abbr=on}}<ref name="Races of Maize in Mexico" /> with {{convert|60|cm|in|0|abbr=on}} being the maximum alleged in the subspecies.<ref>{{cite journal|last=Karl|first=J. R.|year=2007|title=Jala Maize is Small|url=http://www.agron.missouri.edu/mnl/89/pdf/03karl.pdf|journal=Maize Genetics MNL|volume=89|pages=e3|archive-url=https://web.archive.org/web/20170808191736/http://www.agron.missouri.edu/mnl/89/pdf/03karl.pdf|archive-date=August 8, 2017|access-date=November 19, 2015|url-status=dead|df=mdy-all}}</ref> They are female inflorescences, tightly enveloped by several layers of ear leaves commonly called husks.
-<!--[[Hình:Maize ear.jpg|phải|nhỏ|Cây ngô với các bắp]] -->
-[[Tập tin:Corn Zea mays Plant Row 2000px.jpg|phải|nhỏ|Các cây ngô non trên đồng]]
+Elongated [[Stigma (botany)|stigmas]], called [[Corn silk|silks]], emerge from the whorl of husk leaves at the end of the ear. They are often pale yellow and {{convert|18|cm|in|frac=2|abbr=on}} in length, like tufts of hair in appearance. At the end of each is a carpel, which may develop into a "kernel" if fertilized by a pollen grain. The [[pericarp]] of the fruit is fused with the seed coat referred to as "[[caryopsis]]", typical of the [[Poaceae|grasses]], and the entire kernel is often referred to as the "[[seed]]". The cob is close to a [[multiple fruit]] in structure, except that the individual fruits (the kernels) never fuse into a single mass. The grains are about the size of [[Pea|peas]], and adhere in regular rows around a white, pithy substance, which forms the cob. The maximum size of kernels is reputedly {{convert|2,5|cm|in|0|abbr=on}}.<ref>{{cite book|url={{google books |plainurl=y |id=dD4rAAAAYAAJ}}|title=Races of Maize in Peru|last1=Grobman|first1=Alexander|year=1961}}</ref> An ear commonly holds 600 kernels. They are of various colors: blackish, [[Blue corn|bluish-gray]], [[Purple corn|purple]], green, red, white and yellow. When ground into [[flour]], maize yields more flour with much less [[bran]] than wheat does. It lacks the protein [[gluten]] of wheat and, therefore, makes baked goods with poor rising capability. [[Cultivar|Cultivars]] that accumulate more sugar and less [[starch]] in the ear are consumed as a vegetable and are called [[sweet corn]]. Young ears can be consumed raw, with the [[Corncob|cob]] and silk, but as the plant matures (usually during the summer months), the cob becomes tougher and the silk dries to inedibility. By the end of the [[growing season]], the kernels dry out and become difficult to chew without cooking.<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=T7XjDwAAQBAJ&pg=PT60|title=Maize Crop: Improvement, Production, Protection and Post Harvest Technology|last1=Solaimalai|first1=A.|last2=Anantharaju|first2=P.|last3=Irulandi|first3=S.|last4=Theradimani|first4=M.|date=2020-05-10|publisher=CRC Press|isbn=978-1-000-17695-7|language=en}}</ref><gallery mode="packed">
-Các bắp ngô (bẹ ngô) là các cụm hoa cái hình bông, được bao bọc trong một số lớp lá và được các lá này bao chặt vào thân đến mức chúng không lộ ra cho đến khi xuất hiện các râu ngô màu hung vàng từ vòng lá vào cuối của bắp ngô. Râu ngô là các [[lá noãn|núm nhụy]] thuôn dài trông giống như một búi tóc, ban đầu màu xanh lục và sau đó chuyển dần sang màu hung đỏ hay hung vàng. Khi được gieo trồng để làm [[cỏ ủ chua]] cho gia súc thì người ta gieo hạt dày dặc hơn và thu hoạch khi cây ngô bắt đầu xuất hiện các bắp non, do vậy tỷ lệ bắp là thấp. Một vài giống ngô cũng được tạo ra với tỷ lệ bắp non cao hơn với mục đích tạo nguồn cung cấp các loại "ngô bao tử" được sử dụng trong [[ẩm thực]] của một số quốc gia tại [[châu Á]].
+Tập_tin:Cornsilk_7091.jpg|Female inflorescence, with young [[Corn silk|silk]]
+Tập_tin:Corn_blooming.jpg|Mature silk
+Tập_tin:GreenCorn.JPG|Stalks, ears and silk
+Tập_tin:Männliche_Blüte_einer_Maispflanze_2009-08-19.JPG|Male flowers
+Tập_tin:ZeaMays.jpg|Full-grown maize plants
+Tập_tin:Klip_kukuruza_uzgojen_u_Međimurju_(Croatia).JPG|Mature maize ear on a stalk
+</gallery>
+[[Tập_tin:Maize_plant_diagram.svg|thế=Maize plant diagram|phải|không_khung]]
+Planting density affects multiple aspects of maize. Modern farming techniques in [[Developed country|developed countries]] usually rely on dense planting, which produces one ear per stalk.<ref>[http://www.agronext.iastate.edu/corn/corn-qna.html Common Corn Questions and Answers] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120501194103/http://www.agronext.iastate.edu/corn/corn-qna.html|date=May 1, 2012}}, Iowa State University of Science and Technology, Agronomy Extension, 2011</ref> Stands of [[silage]] maize are yet denser,{{citation needed|date=November 2019}} and achieve a lower percentage of ears and more plant matter.{{Citation needed|date=January 2021}}
+Maize is a [[Long-night plant|facultative short-day plant]]<ref>{{cite journal|last=Karl|first=J.R.|date=January 2002|title=Maize is Not Day Neutral; Day Length and Flowering|url=https://mnl.maizegdb.org/89/pdf/07karl.pdf|journal=The Maize Genetics Cooperation Newsletter|volume=89|page=e7|archive-url=https://web.archive.org/web/20170808190604/http://www.agron.missouri.edu/mnl/89/pdf/07karl.pdf|archive-date=August 8, 2017|access-date=September 6, 2015|url-status=dead|df=mdy-all}}</ref> and flowers in a certain number of [[Growing degree day|growing degree days]] <nowiki>></nowiki> {{convert|10|°C|°F|abbr=on}} in the environment to which it is adapted.<ref>{{cite book|url={{google books |plainurl=y |id=x-bwAAAAMAAJ}}|title=Tropical maize: Improvement and production|last1=Paliwal|first1=R. L|publisher=Food and Agricultural Organization of the United Nations|year=2000|isbn=9789251044575}}</ref> The magnitude of the influence that long nights have on the number of days that must pass before maize [[Flower|flowers]] is genetically prescribed<ref>{{cite web|url=http://www.eurekalert.org/pub_releases/2011-06/asoa-ugc061411.php|title=Unique gene combinations control tropical maize response to day lengths|date=June 14, 2011|publisher=Eurekalert.org|access-date=November 14, 2013}}</ref> and regulated by the [[phytochrome]] system.<ref>{{cite web|url=http://www.brutnelllab.org/node/32|title=Elongated mesocotyl1, a phytochrome-deficient mutant of maize.|publisher=Brutnell Lab|archive-url=https://web.archive.org/web/20131211111733/http://www.brutnelllab.org/node/32|archive-date=December 11, 2013|url-status=dead|access-date=December 7, 2013}}</ref> [[Circadian rhythm|Photoperiodicity]] can be eccentric in tropical cultivars such that the long days characteristic of higher latitudes allow the plants to grow so tall that they do not have enough time to produce seed before being killed by frost. These attributes, however, may prove useful in using tropical maize for [[Biofuel|biofuels]].<ref>{{Cite web|url=https://aces.illinois.edu/news|title=News|website=College of Agricultural, Consumer & Environmental Sciences}}</ref>
-Ngô là loại thực vật cần thời gian ban đêm dài và ra hoa trong một lượng nhất định [[ngày nhiệt độ tăng trưởng]] > 10&nbsp;°C (50&nbsp;°F) trong môi trường mà nó thích nghi.<ref>Nguồn: Coligado-1975, Salamini-1985, Poethig-1994, Paliwal-2000.</ref> Biên độ ảnh hưởng mà thời gian ban đêm dài có đối với số ngày cần phải có để ngô ra hoa được quy định theo di truyền và được điều chỉnh bởi hệ thống [[sắc tố thực vật]].<ref>P.V.Nelson 1985.</ref> Tính chu kỳ theo ánh sáng có thể bị sai lệch ở các giống cây trồng cho khu vực nhiệt đới, nơi mà thời gian ban ngày kéo dài ở các cao độ lớn làm cho cây sẽ phát triển rất cao và chúng không đủ thời gian để ra hoa, tạo hạt trước khi bị chết vì sương giá. Tuy nhiên, đặc tính này là hữu ích khi sử dụng ngô làm nguồn cung cấp [[nhiên liệu sinh học]]<ref>[http://www.aces.uiuc.edu/news/stories/news4169.html Ngô nhiệt đới]</ref>.
+Immature maize shoots accumulate a powerful antibiotic substance, 2,4-dihydroxy-7-methoxy-1,4-benzoxazin-3-one ([[DIMBOA]]).<ref name="Smith2012">{{Cite journal|year=2012|title=Molecular Bases of Plant Resistance to Arthropods|journal=Annual Review of Entomology|volume=57|issue=1|pages=309–328|doi=10.1146/annurev-ento-120710-100642}}</ref> DIMBOA is a member of a group of [[Hydroxamic acid|hydroxamic acids]] (also known as benzoxazinoids) that serve as a natural defense against a wide range of pests, including insects,<ref name="Smith2012" /> [[pathogenic]] fungi and [[bacteria]]. DIMBOA is also found in related grasses, particularly wheat. A maize mutant (bx) lacking DIMBOA is highly susceptible to attack by [[Aphid|aphids]] and [[fungi]]. DIMBOA is also responsible for the relative resistance of immature maize to the [[European corn borer]] (family [[Crambidae]]). As maize matures, DIMBOA levels and resistance to the corn borer decline.{{Citation needed|date=January 2021}}
-Trên đỉnh của thân cây là cụm hoa đuôi sóc hình chùy chứa các hoa đực, được gọi là cờ ngô. Mỗi râu ngô đều có thể được thụ phấn để tạo ra một hạt ngô trên bắp. Các bắp ngô non có thể dùng làm rau ăn với toàn bộ lõi và râu, nhưng khi bắp đã già (thường là vài tháng sau khi trổ hoa) thì lõi ngô trở nên cứng và râu thì khô đi nên không ăn được. Vào cuối mỗi vụ mùa, các hạt ngô cũng khô và cứng, rất khó ăn nếu không được làm mềm bằng cách luộc. Các kỹ thuật hiện đại trong trồng trọt tại các nước phát triển thông thường dựa trên việc gieo hạt dày hơn, tạo ra trung bình khoảng 0,9 bắp.<ref>[http://www.farmersalmanactv.com/blogs/barnblog/2005/10/03/how-many-ears-of-corn-on-a-stalk/ bao nhiêu bắp trên thân]{{Liên kết hỏng|date = ngày 15 tháng 5 năm 2021 |bot=InternetArchiveBot }} lấy từ nguồn [http://maize.agron.iastate.edu/ears.html Trang web của Đại học bang Iowa] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061011061721/http://maize.agron.iastate.edu/ears.html |date = ngày 11 tháng 10 năm 2006}}</ref>
+Because of its shallow roots, maize is susceptible to droughts, intolerant of nutrient-deficient soils, and prone to be uprooted by severe winds.<ref>{{cite web|url=http://www.dekalb.ca/content/pdf/corn_stalk_lodging.pdf|title=Corn Stalk Lodging|date=October 2, 2008|publisher=[[Monsanto Company|Monsanto]] Imagine|archive-url=https://web.archive.org/web/20090225054032/http://www.dekalb.ca/content/pdf/corn_stalk_lodging.pdf|archive-date=February 25, 2009|url-status=dead|access-date=February 23, 2009}}</ref><gallery mode="packed">
-Các hạt ngô là các dạng [[quả thóc]] với [[vỏ quả]] hợp nhất với lớp áo hạt, là kiểu quả thông thường ở [[họ Hòa thảo]] (''Poaceae''). Nó gần giống như một loại [[quả phức]] về cấu trúc, ngoại trừ một điều là các quả riêng biệt (hạt ngô) không bao giờ hợp nhất thành một khối duy nhất. Các hạt ngô có kích thước cỡ hạt [[Chi Đậu Hà Lan|đậu Hà Lan]], và bám chặt thành các hàng tương đối đều xung quanh một lõi trắng để tạo ra bắp ngô. Mỗi bắp ngô dài khoảng 10 – 25&nbsp;cm (4 - 10 inch), chứa khoảng 200 - 400 hạt. Các hạt có màu như ánh đen, xám xanh, đỏ, trắng vàng. Khi được nghiền thành bột, ngô tạo ra nhiều bột và ít cám hơn so với [[lúa mì]]. Tuy nhiên, nó không có [[gluten]] như ở lúa mì và như thế sẽ làm cho các thức ăn dạng nướng có độ trương nở nhỏ hơn.
+Tập_tin:Ab_food_06.jpg|Maize kernels
+Tập_tin:Aa_maize_ear_irregular_01.jpg|Ear of maize with irregular rows of kernels
+</gallery>While yellow maizes derive their color from [[lutein]] and [[zeaxanthin]], in red-colored maizes, the kernel coloration is due to [[Anthocyanin|anthocyanins]] and [[Phlobaphene|phlobaphenes]]. These latter substances are synthesized in the flavonoids synthetic pathway<ref>{{cite journal|last1=Himi|first1=E|last2=Mares|first2=DJ|last3=Yanagisawa|first3=A|last4=Noda|first4=K|year=2002|title=Effect of grain color gene (R) on grain dormancy and sensitivity of the embryo to abscisic acid (ABA) in wheat|journal=[[Journal of Experimental Botany]]|volume=53|issue=374|pages=1569–74|doi=10.1093/jxb/erf005|pmid=12096095|doi-access=free}}</ref> from polymerization of [[Flavan-4-ol|flavan-4-ols]]<ref>{{cite journal|last1=Winkel-Shirley|first1=B|year=2001|title=Flavonoid biosynthesis. A colorful model for genetics, biochemistry, cell biology, and biotechnology|journal=[[Plant Physiology]]|volume=126|issue=2|pages=485–93|doi=10.1104/pp.126.2.485|pmc=1540115|pmid=11402179}}</ref> by the expression of maize pericarp color1 (p1) gene<ref name="Chopra2003">{{cite journal|last1=Chopra|first1=S|last2=Cocciolone|first2=SM|last3=Bushman|first3=S|last4=Sangar|first4=V|last5=McMullen|first5=MD|last6=Peterson|first6=T|year=2003|title=The maize unstable factor for orange1 is a dominant epigenetic modifier of a tissue specifically silent allele of pericarp color1|journal=[[Genetics (journal)|Genetics]]|volume=163|issue=3|pages=1135–1146|doi=10.1093/genetics/163.3.1135|pmc=1462483|pmid=12663550}}</ref> which encodes an R2R3 [[MYB (gene)|myb]]-like [[transcriptional activator]]<ref>[http://www.intl-pag.org/16/abstracts/PAG16_P05d_343.html Structural And Transcriptional Analysis Of The Complex P1-wr Cluster In Maize. Wolfgang Goettel, Joachim Messing. Plant & Animal Genomes XVI Conference] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120218100748/http://www.intl-pag.org/16/abstracts/PAG16_P05d_343.html|date=February 18, 2012}}</ref> of the A1 gene encoding for the [[dihydroflavonol 4-reductase]] (reducing [[Dihydroflavonol|dihydroflavonols]] into flavan-4-ols)<ref>{{cite journal|last1=Dong|first1=X|last2=Braun|first2=EL|last3=Grotewold|first3=E|year=2001|title=Functional conservation of plant secondary metabolic enzymes revealed by complementation of Arabidopsis flavonoid mutants with maize genes|journal=[[Plant Physiology]]|volume=127|issue=1|pages=46–57|doi=10.1104/pp.127.1.46|pmc=117961|pmid=11553733}}</ref> while another gene (Suppressor of Pericarp Pigmentation 1 or SPP1) acts as a [[Transcriptional suppressor|suppressor]].<ref>{{cite journal|last1=Lee|first1=E.A.|last2=Harper|first2=V|year=2002|title=Suppressor of Pericarp Pigmentation 1 (SPP1), a novel gene involved in phlobaphene accumulation in maize (''Zea mays'' L.) pericarps|journal=Maydica|volume=47|issue=1|pages=51–58|id={{INIST|13772300}}}}</ref> The p1 gene encodes an Myb-homologous transcriptional activator of genes required for biosynthesis of red phlobaphene pigments, while the P1-wr allele specifies colorless kernel pericarp and red cobs, and unstable factor for orange1 (Ufo1) modifies P1-wr expression to confer pigmentation in kernel pericarp, as well as vegetative tissues, which normally do not accumulate significant amounts of phlobaphene pigments.<ref name="Chopra2003" /> The maize P gene encodes a Myb homolog that recognizes the sequence CCT/AACC, in sharp contrast with the C/TAACGG bound by vertebrate Myb proteins.<ref>{{cite journal|last1=Grotewold|first1=Erich|last2=Drummond|first2=Bruce J.|last3=Bowen|first3=Ben|last4=Peterson|first4=Thomas|year=1994|title=The myb-homologous P gene controls phlobaphene pigmentation in maize floral organs by directly activating a flavonoid biosynthetic gene subset|journal=[[Cell (journal)|Cell]]|volume=76|issue=3|pages=543–53|doi=10.1016/0092-8674(94)90117-1|pmid=8313474|s2cid=42197232}}</ref>
+The ''{{Vanchor|Ear leaf|text=ear leaf}}'' is the leaf most closely associated with a particular developing ear. This leaf and above contribute 70%<ref name="gray-leaf-spot-CropWatch">{{cite web|url=http://cropwatch.unl.edu/gray-leaf-spot-severity-increasing-rapidly|title=Gray Leaf Spot Severity Increasing Rapidly|date=2015-09-17|website=[[CropWatch]]|access-date=2021-07-24}}</ref> to 75% to 90%<ref name="USA-IA-ext-fung">{{cite web|url=http://crops.extension.iastate.edu/encyclopedia/applying-fungicides-corn-stop-look-consider|title=Before applying fungicides to corn: Stop! Look! Consider!|website=Integrated Crop Management|publisher=[[Iowa State University Extension]]|access-date=2021-07-24}}</ref> of [[grain fill]]. Therefore [[fungicide]] application is most important in that region in most disease environments.<ref name="gray-leaf-spot-CropWatch" /><ref name="USA-IA-ext-fung" />
-Giống ngô tích lũy nhiều đường hơn tinh bột trong bắp (ngô ngọt) được tiêu dùng chủ yếu dưới dạng rau.Thân cây ngô non tích lũy một chất kháng sinh mạnh là [[DIMBOA]] (2,4-dihydroxy-7-methoxy-1,4-benzoxazin-3-on). DIMBOA là thành viên của nhóm các axít hydroxamic (còn gọi là các benzoxazinoit) có khả năng phòng chống tự nhiên đối với một loạt các loài gây hại như côn trùng, nấm và vi khuẩn gây bệnh. DIMBOA cũng được tìm thấy trong một số loài "cỏ" có họ hàng gần, cụ thể là lúa mì. Giống ngô đột biến (bx) thiếu DIMBOA rất dễ bị các loài rệp và nấm gây bệnh. DIMBOA cũng là chất có tác dụng đề kháng tương đối của ngô non đối với sâu ngô bore châu Âu (họ [[Crambidae]]). Khi ngô trở nên già hơn thì hàm lượng DIMBOA cũng như khả năng đề kháng trước sâu bore cũng giảm đi.
+<gallery mode=packed>
+File:Zea mays 'Ottofile giallo Tortonese' MHNT.BOT.2015.34.1.jpg|[[cultivar|cv.]] 'Ottofile giallo Tortonese{{`}}' – [[MHNT]]
+File:Zea mays fraise MHNT.BOT.2011.18.21.jpg|cv. "strawberry"—[[MHNT]]
+File:Dent Corn 'Oaxacan Green' (Zea mays) MHNT 2.jpg|cv. "Oaxacan Green" [[MHNT]]
+File:Corncobs.jpg|Variegated maize ears
+File:CSIRO ScienceImage 3195 Maize or corn.jpg|Multicolored corn kernels ([[CSIRO]])
+</gallery>
 == Bộ gen và di truyền học ==
 [[Tập_tin:GEM_corn.jpg|phải|nhỏ|Exotic varieties are collected to add [[genetic diversity]] when [[Crop breeding|selectively breeding]] new domestic [[Strain (biology)|strains]]]]

x t s Năng lượng sinh học
Nhiên liệu sinh học	Cồn Tảo Dầu babassu Bã mía Butanol sinh học Diesel sinh học Biogas Xăng sinh học Chất lỏng sinh học Sinh khối Dầu ăn dầu thực vật Ethanol cellulosic hỗn hợp Methanol Rạ ngô Rơm Bèo tây Khí gỗ
Năng lượng từ thực phẩm	Camelina sativa Sắn Dầu dừa Nho Gai dầu Ngô Yến mạch Dầu cọ Khoai tây Cải dầu Gạo Cao lương Đậu tương Củ cải đường Mía Hướng dương Lúa mì Khoai từ
Cây trồng năng lượng phi thực phẩm	Arundo Bluestem lớn Camelina Ô cữu Bèo tấm Jatropha curcas Miscanthus × giganteus Pongamia pinnata Salicornia Cỏ phù thùy Gỗ
Công nghệ	Chuyển đổi sinh học của sinh khối thành nhiên liệu cồn hỗn hợp Năng lượng sinh học kết hợp thu nạp và lưu trữ carbon Hệ thống sưởi ấm sinh khối Nhà máy lọc sinh học Quá trình Fischer–Tropsch Công nghệ sinh học công nghiệp Nhiên liệu viên máy nghiền bếp lò Phản ứng Sabatier Quá trình khử polyme nhiệt
Khái niệm	Lạm phát nông nghiệp Thương mại hóa ethanol cellulose Hàm lượng năng lượng của nhiên liệu sinh học Cây trồng năng lượng Lâm nghiệp năng lượng Lợi tức đầu tư năng lượng Thực phẩm vs. nhiên liệu Vấn đề liên quan đến nhiên liệu sinh học Nhiên liệu sinh học bền vững