Phân biệt dân tộc ở Việt Nam

Một phần của loạt bài về
Phân biệt đối xử
Các dạng chính Tuổi tác Khuyết tật Di truyền Màu tóc Kiểu tóc Chiều cao Ngoại hình Cân nặng Ngôn ngữ Chủng tộc Chủ nghĩa Bắc Âu Màu da Thứ bậc Đẳng cấp Giai cấp Tôn giáo Giới tính Xu hướng tính dục
Xã hội Ghê sợ vô tính Ghê sợ vô ái Chủ nghĩa trưởng thành Bài bạch tạng Bài tự kỷ Bài nghiện ma túy Bài vô gia cư Bài trí thức Bài liên giới tính Bài thuận tay trái Bài Hội Tam Điểm Sợ người nghèo Chủ nghĩa thính giác Ghê sợ song tính Chủ nghĩa thân hữu Chủ nghĩa tinh hoa Sợ thanh thiếu niên Sợ béo phì Ghê sợ đồng tính luyến ái nam Sợ người già Chủ nghĩa dị tính luyến ái Kỳ thị HIV/AIDS Ghê sợ đồng tính luyến ái Kỳ thị bệnh phong Ghê sợ đồng tính luyến ái nữ Kỳ thị nam giới Kỳ thị nữ giới Chủ nghĩa gia đình trị Sợ trẻ em Ngoại tộc vĩnh viễn Mang thai Chủ nghĩa bè phái Chủ nghĩa thượng đẳng Da đen Da trắng Ghê sợ người chuyển giới Phi nhị nguyên giới Kỳ thị người chuyển giới Đàn ông chuyển giới Sợ người ăn chay Bài ngoại
Tôn giáo Ahmadiyya giáo Vô thần Baháʼí giáo Phật giáo Công giáo Kitô giáo hậu Chiến tranh lạnh Druze Pháp Luân Công Ấn Độ giáo Đàn áp Không thể chạm vào Hồi giáo Đàn áp Nhân chứng Giê-hô-va Do Thái giáo Đàn áp LDS hoặc Mặc Môn Pagan giáo hiện đại Người không theo Hồi giáo Chính thống giáo Đông phương Chính thống giáo Cổ Đông phương Người Copt Kháng Cách Rastafari giáo Người Sikh Hồi giáo Shia Sufis giáo Hồi giáo Sunni Hỏa giáo
Chủng tộc/quốc tịch Châu Phi Afghanistan Albania Hoa Kỳ Ả Rập Armenia Úc Áo Azerbaijan Bosnia Brasil Anh Quốc Canada Cataluniya Chechen Chile Trung Quốc Croatia Anh Philippines Phần Lan Pháp Người Fula Gruzia Đức Hy Lạp Haiti Hazara Mỹ Latinh và Tây Ban Nha Hungary Người Igbo Ấn Độ Thổ dân châu Mỹ ở Canada và Hoa Kỳ Indonesia Iran Ireland Israel Ý Nhật Bản Do Thái Khmer Hàn Kurd Litva Mã Lai Mexico Trung Đông Mông Cổ Montenegro Muhajir Pakistan Palestine Pashtun Polish Quebec Digan Rumani Nga Scotland Serbia Slavơ Somalia Tatar Thái Lan Tây Tạng Thổ Nhĩ Kỳ Ukraina Người Duy Ngô Nhĩ Venezuela Việt Nam
Biểu hiện Bôi nhọ đẫm máu Bắt nạt online LGBT Triệt sản bắt buộc Hiếp dâm trừng phạt Phản jihad Diệt chủng văn hóa Phỉ báng Tội ác do thù hận với người khuyết tật Chủ nghĩa loại trừ Kinh tế Giáo dục Sử dụng lao động Thanh trừng sắc tộc Xung đột sắc tộc Hận thù sắc tộc Đùa cợt về sắc tộc Cải đạo cưỡng bức Chương trình quái dị Đánh đật người đồng tính nam Cải tạo bộ phận sinh dục Diệt chủng ví dụ Rào cản vô hình Tội ác do thù hận LGBT Nhóm thù hận Phát ngôn thù hận trên mạng Bỏ rơi bệnh nhân Cung cấp nhà ở Tấn công người châu Mỹ bản địa Trẻ em hóa Thiếu số hóa ngôn ngữ Nỗi sợ hoa oải hương Linsơ Thế chấp Nhạc giết người Linh vật của người châu Mỹ bản địa Phân chia nghề nghiệp Phản đối nhập cư Đàn áp Pogrom Thanh trừng Nỗi sợ cộng sản Đàn áp tôn giáo Khủng bố tôn giáo Bạo lực tôn giáo Chiến tranh tôn giáo Con dê gánh tội Phân chia học viện Phá thai dựa trên giới tính Chế độ nô lệ Slut-shaming Bạo lực đối với người chuyển giới Nạn nhân hóa Bạo lực đối với đàn ông Bạo lực đối với phụ nữ Cuộc di cư Da Trắng Thuyết âm mưu diệt chủng người da trắng Đại Thay thế Sức mạnh âm nhạc Trắng Bán vợ Săn phù thủy
Chính sách Tội ác của Apartheid Thẻ phương ngữ Người khuyết tật Công giáo Do Thái Môi trường phân biệt chủng tộc Chế độ dân tộc Dân tộc đa nguyên Chênh lệch lương giữa hai giới tính Chế độ tuổi tác Đạo luật Jim Crow Ketuanan Melayu Điều 153 Đạo luật Bảo vệ Quốc gia Chủ nghĩa McCarthy Hạn chế hiến máu đối với nam quan hệ đồng giới Vô nhân vị Đạo luật Nürnberg Quy tác một giọt máu đen Định hướng chủng tộc Hôn nhân đồng giới (luật pháp và lệnh cấm) Phân chia tuổi tác chủng tộc tôn giáo giới tính Luật kê gian Chủ nghĩa vô thần nhà nước Quốc giáo Symbole
Biện pháp đối phó Quy định chống phân biệt đối xử Luật chống phân biệt đối xử Đồng hóa văn hóa Đa nguyên văn hóa Trao quyền Công lý môi trường Nữ quyền Chống Phân biệt đối xử Luặt về phát ngôn thù hận theo quốc gia Nhân quyền Quyền liên giới tính Quyền LGBT Nam quyền Chủ nghĩa đa văn hóa Phi bạo lực Phân chia chủng tộc Tái sở hữu Quyền tự quyết Phân chia xã hội Bao dung
Chủ đề liên quan Thiên kiến Phi nhân hóa Hãy quay trở về đất nước của bạn Áp bức Nội tâm hóa Khoảng cách quyền lực Định kiến Phân biệt đối xử ngược Loại trừ xã hội Kỳ thị xã hội Khuôn mẫu mối đe dọa Tự do dân sự Sự đa dạng Sự liên tầng Chủ nghĩa đa văn hóa Đúng đắn chính trị Đặc quyền da trắng Thiên kiến chủng tộc trong tin tức hình sự (Hoa Kỳ) Phân biệt chủng tộc theo quốc gia Phân biệt chủng tộc ngược The talk (US) Woke (US) Định chuẩn tình yêu lãng mạn Thể hiện giới tính Định chuẩn hóa dị tính Đặc quyền nam giới Nam quyền Thiên kiến giới tính thế hệ thứ hai Hình mẫu y học về người khuyết tật tự kỷ Đa dạng thần kinh Hình mẫu xã hội về người khuyết tật Allophilia Bất lợi chủng tộc thiểu số Oikophobia Đặc quyền Kitô giáo Thuyết ưu sinh Sự hợm hĩnh Đẳng cấp loài Sự tàn bạo của cảnh sát Bạo hành tù nhân

Phân biệt dân tộc ở Việt Nam là thái độ phân biệt của người Kinh chiếm đa số đối với các dân tộc thiểu số như người Thượng, người Chăm, người Khmer Krom và người Hoa. Tình trạng phân biệt xảy ra trong một số giai đoạn lịch sử như thái độ của nhà Nguyễn sau khi đàn áp các cuộc nổi loạn của người Chăm trong những năm 1830; sự phân biệt người Hoa khi họ chống lại việc nhập tịch của Việt Nam cộng hòa và chính phủ Việt Nam thống nhất sau năm 1975. Nhà nước Việt Nam từ sau năm 1975 luôn duy trì chính sách Đại đoàn kết dân tộc, nhiều văn bản pháp luật ban hành nghiêm cấm tình trạng phân biệt, như việc cấm gọi người Khmer là Miên vào năm 1995. Ở chiều ngược lại, các dân tộc người Thượng, người Chăm, người Khmer Krom cũng có thái độ phân biệt đối với người Kinh, và thái độ phân biệt này gắn với việc chuyển sang chủ nghĩa ly khai. So với sự phân biệt dân tộc thì sự phân biệt vùng miền ở Việt Nam nổi bật hơn.

Lịch sử

Địa bàn định cư ban đầu của người Việt tập trung ở khu vực miền Bắc Việt Nam ngày nay. Từ thế kỷ 11, người Việt di dân về phía nam đến sống trên các phần lãnh thổ Chăm Pa của người Chăm mà ngày nay là miền Trung của Việt Nam. Đến đầu thế kỷ 17, người Việt di cư xa hơn đến sống trên phần lãnh thổ của các vua chúa Campuchia mà ngày nay là Nam Bộ. Đến thế kỷ 19, nhà Nguyễn chiếm các vùng đất Tây Nguyên nơi định cư của nhiều dân tộc được gọi chung là người Thượng. Qua nhiều biến động chính trị và lịch sử, các vùng đất này đã sáp nhập vào bản đồ nước Việt. Tuy nhiên, vẫn còn bộ phận đáng kể người Chăm và đông đảo người Khmer, các dân tộc người Thượng hiện đã sống bên trong chủ quyền của Việt Nam.

Ngoại trừ người Kinh được xem là dân tộc đa số, số lượng dân tộc thiểu số tại Việt Nam tính đến năm 2019 là vào khoảng 14,68% dân số với khoảng hơn 14 triệu người.

Phân biệt trong lịch sử

Trong quá khứ, người Khmer và các sắc dân người Thượng từng được người Việt gọi là "mọi" (man rợ).

Các phương tiện truyền thông chính phủ người Kinh thường mô tả các dân tộc thiểu số vùng cao là "dốt", "mù chữ", "lạc hậu" và cho rằng họ nghèo và kém phát triển vì họ không có kỹ năng kinh tế và nông nghiệp. Người Kinh định cư ở vùng cao có định kiến và quan điểm tiêu cực về người vùng cao, hầu như không có bất kỳ cuộc hôn nhân nào và ít tương tác vì họ cố tình chọn sống ở các bản làng khác với các dân tộc Kinh khác. Chính phủ Việt Nam đã thúc đẩy việc di cư của người Kinh lên vùng cao như mang lại "sự phát triển" cho người dân vùng cao.

Xung đột dân tộc

Tranh chấp đất đai

Năm 1956, Tổng thống Ngô Đình Diệm đưa ra các chương trình tái định cư người Kinh Việt Nam và các dân tộc thiểu số phía Bắc vào Tây Nguyên. Các chương trình này cũng tìm cách hòa nhập người Thượng vào xã hội chính thống của Việt Nam Đây là khởi đầu của cuộc đấu tranh giữa người Kinh và người Thượng. Sau chiến tranh Việt Nam, chính phủ đã khuyến khích người Kinh tái định cư ở vùng cao nguyên để trồng cà phê sau khi nhu cầu về cà phê trên thế giới bùng nổ. Khoảng 1.000.000 người Kinh được tổ chức định cư đến các vùng cao nguyên miền Trung. Việc định cư này đã gây ra xung đột giữa người Kinh và người Thượng vì người Thượng cho rằng người Kinh đang lấn chiếm đất đai của họ. Cuộc xung đột này dẫn đến sự phẫn nộ của người Thượng dẫn đến một số cuộc biểu tình chết người chống lại người Kinh.

Cáo buộc đàn áp tôn giáo

Người Thượng đã phải đối mặt với sự đàn áp tôn giáo từ chính quyền cộng sản Việt Nam kể từ khi chiến tranh Việt Nam kết thúc. Chính phủ Việt Nam có danh sách các tổ chức tôn giáo được chính phủ phê duyệt và yêu cầu tất cả các nhóm tôn giáo phải đăng ký với chính phủ. Bất kỳ nhóm tôn giáo nào bị coi là đi ngược lại lợi ích quốc gia đều bị đàn áp và đóng cửa. Chính phủ Việt Nam tuyên bố các nhóm tôn giáo người Thượng độc lập lợi dụng tôn giáo để kích động bất ổn. Họ sử dụng điều này để biện minh cho việc bắt giữ, giam giữ và thẩm vấn các nhà hoạt động chính trị người Thượng, các nhà lãnh đạo, và đóng cửa các nhà thờ người Thượng chưa đăng ký. Những người theo dõi các nhà thờ không đăng ký và các nhà hoạt động tôn giáo cũng đã bị chính quyền sách nhiễu, bắt giữ, bỏ tù hoặc quản thúc tại gia.

Năm 2001 và 2004, đã có hàng ngàn người Thượng phản đối. Họ phản đối sự đàn áp và đàn áp tôn giáo từ chính phủ Việt Nam và đòi lại đất đai của họ. Năm 2001, có một phong trào đòi độc lập của người Thượng do các thành viên tổ chức MFI tạo điều kiện. Những cuộc biểu tình này dẫn đến những cái chết và những vụ bỏ tù hàng loạt.

Hoạt động ly khai

Do các hoạt động liên quan đến tranh chấp đất đai vào tháng 8 năm 2000, khoảng 150 người Ê Đê tấn công một khu định cư của người Việt trồng cà phê khiến nhiều người bị thương, dẫn đến việc an ninh khu vực đã bị kiểm soát chặt chẽ. Vào ngày 22 tháng 9 năm 2000, một cuộc họp nội bộ của tổ chức chính trị FULRO diễn ra tại một biệt thự nhỏ do Ksor Kok sở hữu ở thành phố Spartansburg, Pennsylvania đã tuyên bố thành lập nhà nước Đêga và thúc đẩy kế hoạch xây dựng phong trào giành độc lập tại Tây Nguyên. Trong tiến trình ly khai, nhiều cuộc biểu tình, bạo loạn cũng được diễn ra sau đó như vào năm 2001 với nhiều cuộc biểu tình của dân tộc thiểu số ở Đắk Lắk, Gia Lai, Kon Tum; việc bắt giữ 324 người liên quan đến FULRO ở Kon Tum; tấn công trụ sở cảnh sát tỉnh Gia Lai; hay biểu tình, bạo động ngày Lễ Phục Sinh năm 2004 với sự tham gia của tổng cộng khoảng hàng chục nghìn người Thượng tại Đắk Lắk, Gia Lai, Đắk Nông.

Vào tháng 3 năm 2024, Bộ Công an Việt Nam đã liệt kê "Nhóm Hỗ trợ người Thượng - MSGI" và "Người Thượng vì công lý - MSFJ" vào danh sách các tổ chức khủng bố do liên quan đến hoạt động trong vụ tấn công tại Đắk Lắk một năm trước đó. Các tổ chức này bị chính quyền Việt Nam cáo buộc đã lợi dụng người dân tộc thiểu số đế sử dụng bạo lực, khủng bố, kích động biểu tình, bạo lọn để đòi ly khai, tự trị và thành lập Nhà nước mới ở Tây Nguyên.

Chính sách dân tộc

Việt Nam công nhận dân tộc thiểu số nhưng không công nhận dân cư bản địa. Chính phủ thực thi chính sách Đại đoàn kết dân tộc và ban hành nhiều văn bản ngăn chặn việc sử dụng từ ngữ phân biệt. Nhiều chính sách ưu đãi dành cho người dân sống ở vùng sâu vùng xa trong đó có người dân tộc thiểu số được thực hiện.

Theo Luật Mặt trận tổ quốc Việt Nam 2015, chính phủ Việt Nam cũng ban hành Ngày truyền thống và Ngày hội đại đoàn kết toàn dân tộc được diễn ra vào 18 tháng 11 hàng năm nhằm mục đích kết nối khối đại đoàn kết giữa các dân tộc tại Việt Nam.

Đánh giá

Trong một phát ngôn tại Liên Hợp Quốc với Ủy ban Công ước Quốc tế về xóa bỏ tất cả các hình thức Phân biệt chủng tộc vào ngày 30 tháng 11 năm 2023 cho rằng, Việt Nam không còn sử dụng từ "người bản địa" mà đã thay thế thành "người dân tộc thiểu số". Tuy nhiên, phát ngôn này sau đó đã nhận về ý kiến trái chiều trong và ngoài nước khi một số cá nhân đã cho rằng "người bản địa" đã có từ lâu và ở Việt Nam phải có ít nhất ba dân tộc bản địa bao gồm Kinh, Chăm Pa và Khmer Krom.

Xem thêm

• Đàn áp người Thượng tại Việt Nam
• FULRO
• Tâm lý bài Việt Nam