Voọc Hà Tĩnh – Wikipedia tiếng Việt

Trachypithecus hatinhensis
Tình trạng bảo tồn
Nguy cấp (IUCN 3.1)^[1]
Phân loại khoa học
Giới (regnum)	Animalia
Ngành (phylum)	Chordata
Lớp (class)	Mammal
Bộ (ordo)	Primate
Họ (familia)	Cercopithecidae
Chi (genus)	Trachypithecus
Nhóm loài (species group)	T. francoisi
Loài (species)	T. hatinhensis
Danh pháp hai phần
Trachypithecus hatinhensis (Dao, 1970)
Khu vực phân bố

Voọc Hà Tĩnh, Voọc đen Hà Tĩnh hay Voọc gáy trắng (tên khoa học Trachypithecus hatinhensis) ^[2] được tìm thấy trong các khu rừng núi đá vôi thuộc tỉnh Quảng Bình. Một cuộc khảo sát gần đây đã phát hiện một quần thể voọc Hà Tĩnh sống ở tỉnh Quảng Trị. Tuy được đặt tên là voọc Hà Tĩnh nhưng loài này không phân bố tại tỉnh Hà Tĩnh.

Người dân tộc Vân Kiều gọi loài này là 'con cung' nghĩa là 'loài khỉ đen đuôi dài sống trong hang đá' ^[3]. Loài này khá gần với loài voọc đen má trắng (T. francoisi), nhưng sọc trắng của nó kéo dài từ tai đến gáy ^[4]

Loài động vật này sống theo từng đàn từ 2 đến 15 cá thể, nhưng cũng gặp những nhóm tới 30 cá thể ^[4]

Phân bố[sửa | sửa mã nguồn]

Voọc Hà Tĩnh sinh sống ở các vùng có núi đá vôi ở Bắc Trung Bộ Việt Nam, thuộc phía tây tỉnh Hà Tĩnh, Quảng Bình và Quảng Trị và ở phía đông CHDCND Lào, ở phía đông tỉnh Khammuane và tỉnh Savannakhet. Loài này có thể phân bố trùng vớiTrachypithecus laotum ở tỉnh thứ hai. Giới hạn phía tây của phạm vi loài ở CHDCND Lào là ở phía tây của huyện Yommalath, khoảng 20 km về phía đông từ huyện Thakhek của tỉnh Khammouane và giới hạn phía nam của phạm vi loài là trong Khu bảo tồn quốc gia Phou Xang He ở Savannakhet ở địa bàn tỉnh. Tại Việt Nam, nó được xác nhận từ các huyện Tuyên Hóa, Minh Hóa, Thạch Hóa, Bố Trạch, Lệ Thủy và Quảng Ninh thuộc tỉnh Quảng Bình. Bắc Hướng Hóa ở tỉnh Quảng Trị và Khu bảo tồn thiên nhiên Kẻ Gỗ ở tỉnh Hà Tĩnh (Trần Hữu Vỹ 2013). Vùng chồng lấn của T. hatinhensis với T. laotum hiện chưa được xác định rõ.

Chú thích[sửa | sửa mã nguồn]

^ Xuan Canh, L., Khac Quyet, L., Thanh Hai, D. & Timmins, R. J. (2008). Trachypithecus hatinhensis. 2008 Sách đỏ IUCN. Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế 2008. Truy cập ngày 4 tháng 1 năm 2009.
^ https://phongnhakebang.vn/nha-ho-khi-o-phong-nha-ke-bang-1.html
^ Vietnam survey team finds rare primate. Lưu trữ 2011-05-24 tại Wayback Machine BirdLife International news. Truy cập ngày 15 tháng 7 năm 2008
^ ^a ^b Some Observations on the Hatinh langur, Trachypithecus laotum hatinhensis (Dao, 1970), in North Central Vietnam Nguyen Manh Ha. Primate Concervation. 21: 149-154. doi:10.1896/0898-6207.21.1.149 Available online (PDF)

Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]

Dữ liệu liên quan tới Trachypithecus hatinhensis tại Wikispecies

Các loài còn tồn tại của họ Khỉ Cựu thế giới

Giới: Động vật
Ngành: Dây sống
Lớp: Thú
Bộ: Linh trưởng
Phân bộ: Haplorrhini

Phân họ Cercopithecinae

Tông Cercopithecini

Chi Allenopithecus	A. nigroviridis
Chi Miopithecus	M. talapoin M. ogouensis
Chi Erythrocebus	E. patas
Chi Chlorocebus	C. sabaeus C. aethiops C. djamdjamensis C. tantalus C. pygerythrus C. cynosuros
Chi Cercopithecus	C. dryas (Khỉ Dryas) C. diana (Khỉ cổ bạc) C. roloway C. nictitans C. mitis C. doggetti C. kandti C. albogularis C. mona C. campbelli C. lowei C. pogonias C. wolfi C. denti C. petaurista C. erythrogaster C. sclateri C. erythrotis C. cephus C. ascanius C. lhoesti (Khỉ núi) C. preussi C. solatus C. hamlyni C. neglectus C. lomamiensis

Tông Papionini

Chi Macaca	M. sylvanus M. silenus (Khỉ đuôi sư tử) M. nemestrina (Khỉ đuôi lợn) M. leonina M. pagensis M. siberu M. maura M. ochreata M. tonkeana M. hecki M. nigrescens M. nigra M. fascicularis (Khỉ đuôi dài) M. arctoides (Khỉ cộc) M. mulatta M. cyclopis M. fuscata (Khỉ Nhật Bản) M. sinica M. radiata M. assamensis (Khỉ mốc) M. thibetana M. munzala
Chi Lophocebus	L. albigena L. aterrimus L. opdenboschi L. ugandae L. johnstoni L. osmani
Chi Rungwecebus	R. kipunji
Chi Papio (Khỉ đầu chó)	P. anubis (Khỉ đầu chó olive) P. cynocephalus P. hamadryas (Khỉ đầu chó Hamadryas) P. papio P. ursinus
Chi Theropithecus	T. gelada
Chi Cercocebus	C. atys (Khỉ mặt xanh cổ trắng) C. torquatus C. agilis C. chrysogaster C. galeritus C. sanjei
Chi Mandrillus	M. sphinx (Khỉ mặt chó) M. leucophaeus (Khỉ mặt chó Tây Phi)

Phân họ Colobinae (Khỉ ngón cái ngắn)

Nhóm Châu Phi

Chi Colobus (Khỉ Colobus đen trắng)	C. satanas C. angolensis C. polykomos C. vellerosus C. guereza
Chi Procolobus (Khỉ Colobus đỏ)	P. badius P. pennantii P. preussi P. tholloni P. foai P. tephrosceles P. gordonorum P. kirkii P. rufomitratus P. epieni P. verus

Nhóm Voọc

Chi Semnopithecus (Voọc xám)	S. schistaceus S. ajax S. hector S. entellus S. hypoleucos S. dussumieri S. priam
Chi Trachypithecus	Nhóm T. vetulus: T. vetulus (Voọc mặt tía) T. johnii Nhóm T. cristatus: T. auratus T. cristatus T. germaini (Voọc bạc) T. barbei Nhóm T. obscurus: T. obscurus T. phayrei (Voọc xám) T. popa (Voọc Popa) Nhóm T. pileatus: T. pileatus T. shortridgei T. geei Nhóm T. francoisi: T. francoisi (Voọc đen má trắng) T. hatinhensis (Voọc Hà Tĩnh) T. poliocephalus (Voọc Cát Bà) T. laotum T. delacouri (Voọc quần đùi trắng) T. ebenus (Voọc đen tuyền)
Chi Presbytis	P. melalophos P. femoralis P. chrysomelas P. siamensis P. frontata P. comata P. thomasi P. hosei P. rubicunda P. potenziani P. natunae

Nhóm mũi dị

Chi Pygathrix (Chà vá)	P. nemaeus (Chà vá chân đỏ) P. nigripes (Chà vá chân đen) P. cinerea (Chà vá chân xám)
Chi Rhinopithecus	R. roxellana (Voọc mũi hếch vàng) R. bieti R. brelichi R. avunculus (Cà đác) R. strykeri (Voọc mũi hếch Myanmar)
Chi Nasalis	N. larvatus (Khỉ vòi)
Chi Simias	S. concolor

Các loài động vật có tình trạng đang bị đe dọa tuyệt chủng ở Việt Nam

Ác là (Pica pica sericera) • Báo hoa mai (Panthera pardus) • Báo lửa (C. temminckii) • Bọ lá (P. succiforlium) • Bò tót Đông Dương (B. gaurus) • Bò xám (B. sauveli) • Bướm phượng cánh kiếm (P. antiphates) • Bướm phượng cánh sau vàng (T. h. hephaestus) • Cá chép gốc (P. merus) • Cá chình Nhật Bản (A. japonica) • Cá cóc Tam Đảo (P. deloustali) • Cá lợ lớn (C. muntitaentiata) • Cá mòi không răng (A. chacunda) • Cá mòi mõm tròn (N. nasus) • Cá mơn (S. formosus) • Bò biển (D. dugon) • Cá sấu nước mặn (C. porosus) • Cá sấu Xiêm (C. siamensis) • Cá toàn đầu (C. phantasma) • Cáo đỏ (V. vulpe) • Cầy giông sọc (V. megaspila) • Cầy rái cá (C. lowei) • Cheo cheo Việt Nam (T. versicolor) • Chó rừng lông vàng (C. aureus) • Hạc cổ đen (X. asiaticus) • Cò quăm lớn (P. gigantea) • Công lục (P. imperator) • Đồi mồi (E. imbricata) • Đồi mồi dứa (C. mydas) • Gà lôi lam đuôi trắng (L. hatinhensis) • Gà lôi lam mào đen (L. imperialis) • Gà lôi lam mào trắng (L. edwardsi) • Gà so cổ da cam (A. davidi) • Gấu chó (U. malayanus) • Gấu ngựa (U. thibetanus) • Già đẫy lớn (L. dubius) • Hải sâm lựu (T. ananas) • Hải sâm vú (M.nobilis) • Lợn vòi (T. indicus) • Hổ (P. tigris) • Hươu vàng (C. porcinus) • Hươu xạ lùn (M. berezovskii) • Mèo ri (F. chaus) • Mi Langbian (C. langbianis) • Nai cà tông (C. eldi) • Nhàn mào (T. bergii cristata) • Niệc cổ hung (A. nipalensis) • Niệc đầu trắng (B. comatus) • Ốc anh vũ (N. pompilius) • Ốc đụn cái (T. niloticus) • Ốc đụn đực (T. pyrami) • Ốc kim khôi đỏ (C. rufa) • Ốc xà cừ (T. marmoratus) • Quạ khoang (C. torquatus) • Rắn hổ mang chúa (O. hannah) • Rùa da (D. coriacea) • Rùa hộp ba vạch (C. trifasciata) • Sao la (P. nghetinhensis) • Sóc bay sao (P. elegans) • Sói lửa (C. alpinus) • Thỏ rừng Trung Hoa (L. sinensis) • Trăn cộc (P. curtus) • Trâu rừng (B. arnee) • Triết bụng trắng (M nivalis) • Vích (C. olivacea) • Vịt mỏ ngọn (M. squamatus) • Voọc đầu trắng (T. f. poliocephalus) • Voọc Hà Tĩnh (T. f. hatinhensis) • Voọc mông trắng (T. f. delacouri) • Voọc mũi hếch Bắc Bộ (R. avunculus) • Voọc vá (P. n. nemaeus) • Vượn đen bạc má (N. c. leucogenis) • Vượn đen tuyền (N. c. concolor) • Vượn tay trắng (H. lar)

Bài viết liên quan đến Bộ Linh trưởng (primate) này vẫn còn sơ khai. Bạn có thể giúp Wikipedia mở rộng nội dung để bài được hoàn chỉnh hơn.