Đồng(I) iotua
| Đồng(I) iotua | |
|---|---|
_iodide_sample.jpg) Đồng(I) iotua | |
| Danh pháp IUPAC | Đồng(I) iotua |
| Tên khác | Cuprous iodide |
| Nhận dạng | |
| Số CAS | |
| PubChem | |
| Ảnh Jmol-3D | ảnh |
| SMILES | đầy đủ
|
| InChI | đầy đủ
|
| Thuộc tính | |
| Công thức phân tử | CuI |
| Khối lượng mol | 190.45 g/mol |
| Bề ngoài | bột trắng khi không tinh khiết: màu nâu |
| Mùi | không mùi |
| Khối lượng riêng | 5.67 g/cm3 [1] |
| Điểm nóng chảy | 606 °C (879 K; 1.123 °F) |
| Điểm sôi | 1.290 °C (1.560 K; 2.350 °F) phân hủy |
| Độ hòa tan trong nước | 0.0042 g/100 mL |
| Tích số tan, Ksp | 1 x 10−12 [2] |
| Độ hòa tan | tan trong amoniac và potassi không tan trong axit loãng |
| Áp suất hơi | 10 mm Hg (656 °C) |
| MagSus | -63.0·10−6 cm3/mol |
| Chiết suất (nD) | 2.346 |
| Cấu trúc | |
| Cấu trúc tinh thể | pha trộn kẽm |
| Các nguy hiểm | |
| NFPA 704 |
1
1
0
|
| Điểm bắt lửa | Không bắt lửa |
| PEL | TWA 1 mg/m3 (giống như Cu)[3] |
| Các hợp chất liên quan | |
| Anion khác | Đồng(I) florua Đồng(I) clorua Đồng(I) bromua |
| Cation khác | Bạc iotua |
Trừ khi có ghi chú khác, dữ liệu được cung cấp cho các vật liệu trong trạng thái tiêu chuẩn của chúng (ở 25 °C [77 °F], 100 kPa). | |
Đồng(I) iotua là hợp chất vô cơ, có công thức hóa học là CuI. Nó có ứng dụng trong nhiều việc khác nhau như để tổng hợp hữu cơ.
Đồng(I) iotua có màu trắng, khi được tìm thấy trong tự nhiên nó là chất khoáng thô hiếm, màu nâu đỏ, nhưng màu đó là do bị pha trộn lẫn tạp chất. Thường các hợp chất có chứa iotua bị đổi màu do sự oxy hóa oxy hoá anion iốt đối với phân tử iốt.
Cấu trúc[sửa | sửa mã nguồn]
Đồng(I) iotua, giống như hầu hết halogenua kim loại khác, là một polyme vô cơ. Nó tồn tại dưới nhiều dạng tinh thể. Nó sử dụng cấu trúc pha trộn kẽm dưới 390 °C (γ-CuI), cấu trúc wurtzite giữa 390 và 440 °C (β-CuI), và cấu trúc muối đá trên 440 °C (α-CuI). Các ion được phối hợp tứ diện khi ở dạng blend kẽm hoặc cấu trúc wurtzite, với khoảng cách Cu-I là 2.338 Å. Đồng (I) bromua và đồng (I) clorua cũng chuyển đổi từ cấu trúc blende kẽm sang cấu trúc wurtzite ở 405 và 435 °C, tương ứng. Do đó, chiều dài mối hàn đồng-halide càng dài, nhiệt độ cần để thay đổi cấu trúc từ cấu trúc pha trộn kẽm đến cấu trúc wurtzit càng thấp. Khoảng cách liên kết trong đồng(I) bromua và đồng(I) clorua tương ứng là 2,173 và 2,051 Å[4].
-iodide-unit-cell-3D-balls.png) |
-iodide-(beta)-unit-cell-3D-balls.png) |
-iodide-(alpha)-unit-cell-3D-balls.png) |
Điều chế[sửa | sửa mã nguồn]
Đồng(I) iotua có thể được điều chế bằng cách đốt nóng iốt và đồng trong HI. Tuy nhiên, trong phòng thí nghiệm, đồng(I) iotua được điều chế bằng cách trộn một dung dịch nước của natri hoặc kali iotua và một muối đồng tan (II) như đồng sulfat.
- Cu2+ + 2I− → CuI2
CuI2 ngay lập tức phân hủy tạo thành CuI và giải phóng I2[5]
- 2 CuI2 → 2 CuI + I2
Tính chất[sửa | sửa mã nguồn]
CuI có thể được hòa tan trong MeCN
Sử dụng[sửa | sửa mã nguồn]
- CuI được sử dụng làm chất thử trong tổng hợp hữu cơ. Kết hợp với các hợp chất diamin 1,2 hoặc 1,3, CuI xúc tác chuyển hóa aryl-, heteroaryl-, và vinyl-bromide thành các iodid tương ứng.
- CuI được sử dụng như là một nguồn iốt ăn kiêng trong muối ăn và thức ăn chăn nuôi[6].
- Các đặc tính cấu trúc của CuI cho phép CuI ổn định nhiệt trong nylon trong ngành công nghiệp thảm thương mại và nhà ở, các phụ kiện động cơ ô tô và các thị trường khác, nơi cần yếu tố độ bền và trọng lượng.
- CuI được sử dụng trong việc phát hiện thuỷ ngân. Khi tiếp xúc với hơi nước thủy ngân, hợp chất trắng ban đầu thay đổi màu sắc để tạo thành đồng tetraiodomercurat, có màu nâu.
- CuI được sử dụng trong việc thiết kế và tổng hợp các cụm Cu (I)[7], đó là hợp chất phức tạp polymetal
- CuI được dùng để thay đổi lượng mưa hoặc cấu trúc của chúng bằng cách phân tán các chất vào khí quyển làm tăng khả năng nước tạo thành các giọt nhỏ hoặc tinh thể
| HI | He | ||||||||||||||||
| LiI | BeI2 | BI3 | CI4 | NI3 | I2O4, I2O5, I4O9 |
IF, IF3, IF5, IF7 |
Ne | ||||||||||
| NaI | MgI2 | AlI3 | SiI4 | PI3, P2I4 |
S | ICl, ICl3 |
Ar | ||||||||||
| KI | CaI2 | Sc | TiI4 | VI3 | CrI3 | MnI2 | FeI2 | CoI2 | NiI2 | CuI | ZnI2 | Ga2I6 | GeI2, GeI4 |
AsI3 | Se | IBr | Kr |
| RbI | SrI2 | YI3 | ZrI4 | NbI5 | Mo | Tc | Ru | Rh | Pd | AgI | CdI2 | InI3 | SnI4, SnI2 |
SbI3 | TeI4 | I | Xe |
| CsI | BaI2 | HfI4 | TaI5 | W | Re | Os | Ir | Pt | AuI | Hg2I2, HgI2 |
TlI | PbI2 | BiI3 | Po | AtI | Rn | |
| Fr | Ra | Rf | Db | Sg | Bh | Hs | Mt | Ds | Rg | Cn | Nh | Fl | Mc | Lv | Ts | Og | |
| ↓ | |||||||||||||||||
| La | Ce | Pr | Nd | Pm | SmI2 | Eu | Gd | TbI3 | Dy | Ho | Er | Tm | Yb | Lu | |||
| Ac | ThI4 | Pa | UI3, UI4 |
Np | Pu | Am | Cm | Bk | Cf | Es | Fm | Md | No | Lr | |||
Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]
- ^ Lide, David R. biên tập (2006). CRC Handbook of Chemistry and Physics (ấn bản 87). Boca Raton, FL: CRC Press. ISBN 0-8493-0487-3.
- ^ Skoog West Holler Crouch. Fundamentals of Inorganic Chemistry. Brooks/Cole, 2004, pp. A-6 ISBN 978-0-03-035523-3
- ^ “NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards #0150”. Viện An toàn và Sức khỏe Nghề nghiệp Quốc gia Hoa Kỳ (NIOSH).
- ^ Wells, A. F. Structural Inorganic Chemistry Oxford University Press, Oxford, (1984). 5th ed., p. 410 and 444.
- ^ Holleman, A. F.; Wiberg, E. "Inorganic Chemistry" Academic Press: San Diego, 2001. ISBN 0-12-352651-5.
- ^ H. W. Richardson "Copper Compounds" in Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry 2005, Wiley-VCH, Weinheim. doi:10.1002/14356007.a07_567
- ^ http://pubs.acs.org/doi/abs/10.1021/acs.chemmater.7b01790
| ||||||||||||||||||||||||||
