Ngữ chi Việt

Ngữ chi Việt
Khu vực	Đông Dương
Phân loại	Hệ ngôn ngữ Nam Á Mon-Khmer hạt nhân Khmer-Việt Việt-Katu Ngữ chi Việt
Glottolog	viet1250

Ngữ chi Việt là một nhánh của hệ ngôn ngữ Nam Á. Trước đây người ta còn gọi ngữ chi này là Việt-Mường, Annam-Muong, Vietnamuong, nhưng hiện nay nói chung các tên gọi này được dùng để chỉ phân nhánh của ngữ chi Việt Mường, trong đó chỉ bao gồm tiếng Việt và tiếng Mường.

Nguồn gốc

Dựa trên cơ sở sự đa dạng ngôn ngữ, người ta cho rằng ngữ chi Việt có thể đã xuất hiện tại các địa điểm mà ngày nay là các tỉnh Bolikhamsai, Khammouane của Lào và Nghệ An, Quảng Bình của Việt Nam.

Tiếng Việt đã được nhận dạng là một ngôn ngữ Nam Á vào giữa thế kỉ 19 và có chứng cứ mạnh mẽ ủng hộ cho phân loại này. Ngày nay, tiếng Việt là một ngôn ngữ đơn âm tiết giống như tiếng Quảng Đông hay tiếng Thái Lan và đã mất nhiều đặc điểm của âm vị và hình vị tiền Nam Á. Tiếng Việt cũng vay mượn nhiều từ thuộc vốn từ vựng của tiếng Trung và các thứ tiếng Thái. Vì vậy, nhiều người vẫn không đồng ý với ý kiến cho rằng tiếng Việt gần gũi với tiếng Khmer hơn là với tiếng Trung và tiếng Thái.

Tuy nhiên, những đặc điểm này chỉ là bề ngoài, là kết quả của sự tiếp xúc ngôn ngữ. Trong hàng ngàn năm Bắc thuộc và vai trò của Hán học vào thời kỳ phong kiến sau đó, tiếng Việt chịu ảnh hưởng nhiều từ tiếng Trung, thậm chí cả trong chữ viết, tiếng Việt đã sử dụng chữ Nôm trong hàng trăm năm. Nhiều ngôn ngữ thuộc ngữ chi Việt có hệ thống thanh điệu và phát âm trung gian giữa tiếng Việt-Mường với các nhánh khác của hệ ngôn ngữ Nam Á mà không bị ảnh hưởng bởi tiếng Trung và tiếng Thái.

Phân loại

Ngữ chi Việt được phân loại như sau, do Chamberlain đề xuất (2003:422), được dẫn trong Sidwell (2009:145). Không giống các hệ thống phân loại trước đây, nay nhánh thứ sáu ("Nam") có thêm tiếng Kri.

• Ngữ chi Việt
  • Nhánh bắc (Việt-Mường)
    • Tiếng Việt
    • Tiếng Mường
    • Tiếng Nguồn
  • Nhánh tây bắc
    • Tiếng Toum
    • Tiếng Liha
    • Tiếng Phong
  • Nhánh tây (tiếng Aheu) (Thavưng)
    • Ahoe
    • Ahao
    • Ahlao
  • Nhánh đông nam (Tiếng Chứt)
    • Tiếng Chứt
    • Tiếng Rục
    • Tiếng Sách
    • Tiếng Mày
    • Tiếng Mã Liềng
    • (Tiếng Arem ?)
    • (Tiếng Kata)
  • Nhánh tây nam
    • Tiếng Atel
    • Tiếng Thémarou
    • Tiếng Arao
    • Tiếng Makang
    • Tiếng Malang
    • Tiếng Maleng
    • Tiếng Tơe
  • Nhánh nam
    • Tiếng Kri
    • Tiếng Phóng
    • Tiếng Mlengbrou

Tham khảo

• Chamberlain, J.R. 2003. Eco-Spatial History: a nomad myth from the Annamites and its relevance for biodiversity conservation. In X. Jianchu and S. Mikesell, eds. Landscapes of Diversity: Proceedings of the III MMSEA Conference, 25-ngày 28 tháng 8 năm 2002. Lijiand, P. R. China: Center for Biodiversity and Indigenous Knowledge. pp. 421–436.
• Sidwell, Paul (2009). Classifying the Austroasiatic languages: history and state of the art. LINCOM studies in Asian linguistics, 76. Munich: Lincom Europa.
• SEAlang Project: Mon-Khmer languages. The Vietic Branch
• Sidwell (2003)
• Endangered Languages of Mainland Southeast Asia
• Ethnologue

Xem thêm

• Alves, Mark J. (2003). and Other Minor Vietic Languages: Linguistic Strands Between Vietnamese and the Rest of the Mon-Khmer Language Family. In Papers from the Seventh Annual Meeting of the Southeast Asian Linguistics Society, ed. by Karen L. Adams et al.. Tempe, Arizona, 3-19. Arizona State University, Program for Southeast Asian Studies.
• Barker, M. E. (1977). Articles on Proto-Viet-Muong. Vietnam publications microfiche series, no. VP70-62. Huntington Beach, Calif: Summer Institute of Linguistics.
• Nguyễn, Tài Cẩn. (1995). Giáo trình lịch sử ngữ âm tiếng Việt (sơ thảo) (Textbook of Vietnamese historical phonology). Hà Nội: Nhà Xuất Bản Gíao Dục.
• Trần Trí Dõi (2011). Một vài vấn đề nghiên cứu so sánh - lịch sử nhóm ngôn ngữ Việt - Mường [A historical-comparative study of Viet-Muong group]. Hà Nội: Nhà xuất bản Đại Học Quốc gia Hà nội. ISBN 978-604-62-0471-8
• Ngữ tộc Môn-Khmer