Giải bóng đá vô địch thế giới

Giải bóng đá vô địch thế giới

Chiếc cúp vô địch World Cup hiện nay. Được sử dụng từ World Cup 1974.
Thành lập	1930
Khu vực	Quốc tế (FIFA)
Số đội	32 (Vòng chung kết) 209 (Đủ điều kiện để nhập vào vòng loại)
Đương kim vô địch hiện tại	Đức (4 lần)
Đội tuyển thành công nhất	Brasil (5 lần)
Trang chủ	World Cup
Giải vô địch bóng đá thế giới 2014

Lễ khai mạc giải bóng đá vô địch thế giới 2014
Giải đấu
1930 1934 1938 1950 1954 1958 1962 1966 1970 1974 1978 1982 1986 1990 1994 1998 2002 2006 2010 2014 2018 2022 2026

Giải bóng đá vô địch thế giới (tiếng Anh: FIFA World Cup) là giải đấu bóng đá quốc tế do Liên đoàn bóng đá thế giới (FIFA) tổ chức 4 năm 1 lần cho tất cả các đội tuyển bóng đá quốc gia của những nước thành viên FIFA. Giải lần đầu tiên được tổ chức vào năm 1930, và chỉ bị gián đoạn 2 lần vào các năm 1942 và 1946 do chiến tranh thế giới thứ hai.

Thể thức thi đấu hiện tại cho phép 32 đội bóng xuất sắc nhất tham dự vòng chung kết (kể từ năm 1998). Vòng loại được tổ chức trong khoảng thời gian 3 năm trước đó nhằm xác định các đội giành quyền vào chơi vòng chung kết cùng nước chủ nhà. World Cup là sự kiện thể thao thu hút sự quan tâm đông đảo nhất trên toàn thế giới, FIFA cho hay đã có 906,6 triệu người theo dõi ít nhất một phút trận chung kết World Cup 2010 giữa Tây Ban Nha và Hà Lan qua truyền hình. Con số này tăng lên gần một tỷ người nếu tính cả số người xem trực tuyến và xem tại các khu vực công cộng. Chi tiết hơn, có 530,9 triệu người ngồi theo dõi trận chung kết tại gia và có 519,7 triệu người xem ít nhất 20 phút hiệp phụ của trận đấu này.

Qua 20 lần (tính đến năm 2014) được tổ chức, đã có 8 quốc gia đứng lên bục đăng quang. Brasil là đội duy nhất tham dự đủ 20 vòng chung kết và hiện đang giữ kỷ lục 5 lần vô địch giải. Tiếp đó là Ý và Đức với 4 lần giành ngôi cao nhất. Argentina và đội vô địch giải đầu tiên Uruguay, cùng có 2 danh hiệu. Các nhà vô địch khác là Anh, Pháp, Tây Ban Nha, mỗi đội một danh hiệu.

Đương kim vô địch thế giới là đội tuyển Đức sau khi giành chiến thắng trước Argentina với tỉ số 1–0 trong hiệp phụ ở trận chung kết World Cup 2014.

Lịch sử

Ý tưởng tập hợp những đội bóng mạnh nhất của các quốc gia trong một trận cầu tranh chức vô địch thế giới bắt nguồn từ thập niên 1920, do một nhóm các nhà quản lý bóng đá Pháp, đứng đầu là Jules Rimet, đề xướng.

Nghị quyết việc tiến hành đều đặn Giải vô địch bóng đá thế giới được Đại hội FIFA họp tại Amsterdam thông qua năm 1928. Trong thời kỳ này bóng đá nhà nghề đã có quy mô rộng lớn song những cuộc đấu ở Thế vận hội thì chỉ cho phép các cầu thủ nghiệp dư tham gia nên không đáp ứng được đầy đủ yêu cầu của giới bóng đá.

Tên gọi chính thức của Giải vô địch bóng đá thế giới đã có vài lần thay đổi. Thoạt đầu nó được gọi là "Cúp thế giới" (World Cup, Coupe du monde) sau đó là "Cúp Jules Rimet" (tên của cựu chủ tịch FIFA), rồi đến "Giải vô địch bóng đá thế giới - Cup Jules Rimet" và sau cùng là "FIFA World Cup".

Giải đấu đầu tiên chính thức được tổ chức tại Uruguay vào năm 1930, với sự tham dự của 13 đội tuyển. Và chiếc cúp vàng thứ nhất mang tên "Jules Rimet" đã lọt vào tay chính đội chủ nhà.

FIFA World Cup diễn ra đều đặn 4 năm 1 lần, trừ 2 kỳ bị hủy bỏ vào các năm 1942 và 1946 vì ảnh hưởng của Chiến tranh thế giới thứ hai.

Trong thập niên 1950, giải vô địch bóng đá thế giới nhanh chóng tái khẳng định vị trí và tiếp tục duy trì thế độc tôn là sự kiện thể thao lớn nhất trong thời hiện đại, được tổ chức luân phiên ở các nước khu vực Châu Âu và châu Mỹ. Thế nhưng mãi đến kỳ World Cup gần đây người ta mới thấy một bước đột phá khi Hàn Quốc và Nhật Bản được chọn đăng cai World Cup 2002. Đến năm 2010, lần đầu tiên FIFA đã đưa giải đấu đến với châu Phi, và quốc gia được vinh dự đăng cai là Nam Phi.

Cúp

Từ năm 1970 trở về trước, đội vô địch thế giới được trao "cúp vàng" mà trong các văn kiện chính thức của FIFA gọi là "vật phẩm nghệ thuật". Đó là bức tượng nhỏ hình "Nữ thần chiến thắng Nike" (theo thần thoại Hy Lạp) mà trong giới bóng đá thường gọi là tượng "Nữ thần vàng". Theo đơn đặt hàng của FIFA, chiếc tượng này được hoàn thành năm 1928 do một người thợ kim hoàn ở Paris tên là Abel Lafleur đúc bằng vàng thật, nặng 1,8 kg (với chiếc đế bằng đá hoa cương nặng chừng 4 kg), trị giá 10.000 USD.

Trước Giải thế giới năm 1970, FIFA giữ "Cup vàng" theo điều lệ quy định để rồi trao cho liên đoàn bóng đá quốc gia thuộc nước có đội bóng đoạt chức vô địch thế giới rồi trả lại cho FIFA trước khi tiến hành vòng chung kết Giải vô địch bóng đá thế giới lần sau.

Năm 1970, sau 4 lần vô địch, như trong điều lệ quy định, đội Brasil đã được trao tặng vĩnh viễn "Nữ thần vàng". Sau đó FIFA đặt làm chiếc cúp mới lấy tên là Cúp thế giới FIFA. Chiếc cúp này là cúp luân lưu, không đội bóng nào có thể đoạt vĩnh viễn cả. Những đội bóng chiến thắng sẽ được trao tặng chiếc cúp mẫu thu nhỏ để làm kỷ niệm cùng với việc được giữ chiếc cúp chính thức trong thời gian giữa 2 giải vô địch bóng đá thế giới. Chiếc cúp mới được đúc bằng vàng thật do nghệ sĩ người Ý Silvio Gazzaniga sáng tác, chiều cao 36,5 cm, nặng 6,175 kg, trị giá 20.000 USD. Cúp này do người thợ kim hoàn Stabilimento Artistico Bertoni ở thành phố Milano đúc. Chiếc cúp mang hình 2 thanh niên với 4 cánh tay giơ cao đỡ lấy quả Địa Cầu. Phần kim loại của chiếc cúp hiện nay là 4,9 kg "vàng nguyên khối 18 carat" và có 2 lớp đá malachit.

Các kỷ lục và thống kê

Hai cầu thủ có số lần tham dự các vòng chung kết World Cup nhiều nhất là tuyển thủ México Antonio Carbajal và cựu đội trưởng đội tuyển CHLB Đức Lothar Matthäus (cả 2 cùng 5 lần góp mặt). Matthäus cũng là người chơi nhiều trận nhất với tổng cộng 25 lần được ra sân. Huyền thoại Pelé là người duy nhất 3 lần vô địch World Cup với tư cách cầu thủ,

Người ghi nhiều bàn thắng nhất tại các kỳ World Cup là tuyển thủ Đức Miroslav Klose, với 16 lần làm tung lưới đối phương trong 4 lần tham dự giải. Thứ 2 là tuyển thủ Brasil Ronaldo. Đứng thứ 3 với 14 lần lập công là tuyển thủ người Đức Gerd Müller. Ở vị trí thứ 4 là trung phong huyền thoại người Pháp Just Fontaine, người cũng đồng thời giữ kỷ lục về số bàn thắng ghi được tại một kỳ World Cup, với thành tích 13 bàn ghi được tại giải năm 1958.

Klose cũng chính là cầu thủ nhận được huy chương World Cup nhiều nhất (1 vàng, 1 bạc, 2 đồng). Anh cũng là cầu thủ duy nhất có tất cả các loại huy chương và luôn có huy chương ở tất cả các kỳ World Cup tham gia.

Mário Zagallo và Franz Beckenbauer là hai người đồng thời vô địch World Cup với tư cách cầu thủ và huấn luyện viên. Zagallo vô địch các giải năm 1958 và 1962 khi còn đang thi đấu rồi giải năm 1970 khi chuyển sang vai trò huấn luyện viên. Beckenbauer vô địch giải năm 1974 khi đeo băng đội trưởng đội tuyển Tây Đức và giải năm 1990 với tư cách người chỉ đạo đội. Còn huấn luyện viên tuyển Ý Vittorio Pozzo là người duy nhất từng hai lần giành ngôi vô địch trên ghế chỉ đạo.

Tính đến hết World Cup 2014, Đức là đội từng thi đấu nhiều trận nhất tại giải 106 trận, theo sau là Brasil với 104 trận. Đức là đội ghi được nhiều bàn thắng nhất với 224 bàn, theo sau là đội tuyển Brasil với 220 bàn Hai đội gặp nhau lần đầu tiên trong lịch sử thi đấu tại giải của mình ở trận chung kết năm 2002.

World Cup gần như là sân chơi riêng cho các đội bóng Nam Mỹ và châu Âu khẳng định sự thống trị tuyệt đối bóng đá thế giới bởi vì cho đến nay thì chưa có đội bóng nào ngoài châu Âu và Nam Mỹ được nâng cao chiếc cup vàng danh giá.

Kết quả

Các đội vô địch, á quân, hạng 3 và hạng 4

Bài chi tiết: Danh sách trận chung kết Giải vô địch bóng đá thế giới

Năm	Nước chủ nhà		Chung kết				Tranh hạng ba
			Vô địch	Tỷ số	Á quân		Hạng 3	Tỷ số	Hạng 4
1930 Chi tiết	Uruguay		Uruguay	4–2	Argentina		Hoa Kỳ		Nam Tư
1934 Chi tiết	Ý		Ý	2–1 (h.p.)	Tiệp Khắc		Đức	3–2	Áo
1938 Chi tiết	Pháp		Ý	4–2	Hungary		Brasil	4–2	Thụy Điển
1950 Chi tiết	Brasil		Uruguay.	2–1	Brasil		Thụy Điển	3–1	Tây Ban Nha
1954 Chi tiết	Thụy Sĩ		Tây Đức	3–2	Hungary		Áo	3–1	Uruguay
1958 Chi tiết	Thụy Điển		Brasil	5–2	Thụy Điển		Pháp	6–3	Tây Đức
1962 Chi tiết	Chile		Brasil	3–1	Tiệp Khắc		Chile	1–0	Nam Tư
1966 Chi tiết	Anh		Anh	4–2 (h.p.)	Tây Đức		Bồ Đào Nha	2–1	Liên Xô
1970 Chi tiết	México		Brasil	4–1	Ý		Tây Đức	1–0	Uruguay
1974 Chi tiết	Tây Đức		Tây Đức	2–1	Hà Lan		Ba Lan	1–0	Brasil
1978 Chi tiết	Argentina		Argentina	3–1 (h.p.)	Hà Lan		Brasil	2–1	Ý
1982 Chi tiết	Tây Ban Nha		Ý	3–1	Tây Đức		Ba Lan	3–2	Pháp
1986 Chi tiết	México		Argentina	3–2	Tây Đức		Pháp	4–2 (h.p.)	Bỉ
1990 Chi tiết	Ý		Tây Đức	1–0	Argentina		Ý	2–1	Anh
1994 Chi tiết	Hoa Kỳ		Brasil	0–0 (h.p.) (3–2) (11m)	Ý		Thụy Điển	4–0	Bulgaria
1998 Chi tiết	Pháp		Pháp	3–0	Brasil		Croatia	2–1	Hà Lan
2002 Chi tiết	Hàn Quốc & Nhật Bản		Brasil	2–0	Đức		Thổ Nhĩ Kỳ	3–2	Hàn Quốc
2006 Chi tiết	Đức		Ý	1–1 (h.p.) (5–3) (11m)	Pháp		Đức	3–1	Bồ Đào Nha
2010 Chi tiết	Nam Phi		Tây Ban Nha	1–0 (h.p.)	Hà Lan		Đức	3–2	Uruguay
2014 Chi tiết	Brasil		Đức	1–0 (h.p.)	Argentina		Hà Lan	3–0	Brasil
2018 Chi tiết	Nga
2022 Chi tiết	Qatar

Các quốc gia vào chung kết

Các quốc gia vô địch

Tổng cộng, đã có 76 quốc gia ít nhất một lần được tham dự một vòng chung kết World Cup. Trong số này, 8 quốc gia đã từng đăng quang một kỳ World Cup, và giành quyền gắn một ngôi sao trên áo đấu của mình cho mỗi chức vô địch. (Tuy nhiên, Uruguay là ngoại lệ của luật bất thành văn này; Họ gắn 4 ngôi sao trên áo đấu, tượng trưng cho hai tấm huy chương môn bóng đá nam tại các kỳ Thế vận hội 1924 và 1928 cùng hai chức vô địch World Cup các năm 1930 và 1950). Với 5 chức vô địch, Brasil là đội bóng giàu thành tích nhất thế giới, đồng thời là đội bóng duy nhất cho đến nay chưa vắng mặt tại bất kỳ vòng chung kết nào. Ý (1934 và 1938) cùng Brasil (1958 và 1962) là hai đội bóng từng bảo vệ thành công chức vô địch của mình. Brasil và Đức là hai đội từng chơi nhiều trận chung kết nhất, với 8 lần (Đức) và 7 lần (Brasil), ngoài ra Đức cũng giữ kỷ lục về số lần lọt vào tới vòng bán kết, với 13 lần.

Đội	Vô địch	Á quân	Hạng ba	Hạng tư
Brasil	5 (1958, 1962, 1970, 1994, 2002)	2 (1950*, 1998)	2 (1938, 1978)	2 (1974, 2014*)
Đức^	4 (1954, 1974*, 1990, 2014)	4 (1966, 1982, 1986, 2002)	4 (1934, 1970, 2006*, 2010)	1 (1958)
Ý	4 (1934*, 1938, 1982, 2006)	2 (1970, 1994)	1 (1990*)	1 (1978)
Argentina	2 (1978*, 1986)	3 (1930, 1990, 2014)	—	—
Uruguay	2 (1930*, 1950)	—	—	3 (1954, 1970, 2010)
Pháp	1 (1998*)	1 (2006)	2 (1958, 1986)	1 (1982)
Anh	1 (1966*)	—	—	1 (1990)
Tây Ban Nha	1 (2010)	—	—	1 (1950)
Hà Lan	—	3 (1974, 1978, 2010)	1 (2014)	1 (1998)
Tiệp Khắc#	—	2 (1934, 1962)	—	—
Hungary	—	2 (1938, 1954)	—	—
Thụy Điển	—	1 (1958*)	2 (1950, 1994)	1 (1938)
Ba Lan	—	—	2 (1974, 1982)	—
Áo	—	—	1 (1954)	1 (1934)
Bồ Đào Nha	—	—	1 (1966)	1 (2006)
Hoa Kỳ	—	—	1 (1930)	—
Chile	—	—	1 (1962*)	—
Croatia	—	—	1 (1998)	—
Thổ Nhĩ Kỳ	—	—	1 (2002)	—
Nam Tư#	—	—	—	2 (1930, 1962)
Liên Xô#	—	—	—	1 (1966)
Bỉ	—	—	—	1 (1986)
Bulgaria	—	—	—	1 (1994)
Hàn Quốc	—	—	—	1 (2002*)

* = Nước chủ nhà

^ = Tính cả thành tích của Tây Đức từ năm 1954 cho đến năm 1990

^# = Quốc gia đã chia tách thành các quốc gia độc lập nhỏ hơn

Kết quả của các nước chủ nhà

Năm	Nước đăng cai	Chung kết
1930	Uruguay	Vô địch
1934	Ý	Vô địch
1938	Pháp	Tứ kết
1950	Brasil	Á quân
1954	Thụy Sĩ	Tứ kết
1958	Thụy Điển	Á quân
1962	Chile	Hạng ba
1966	Anh	Vô địch
1970	México	Tứ kết
1974	Tây Đức	Vô địch
1978	Argentina	Vô địch
1982	Tây Ban Nha	Vòng 2
1986	México	Tứ kết
1990	Ý	Hạng ba
1994	Hoa Kỳ	Vòng 16 đội
1998	Pháp	Vô địch
2002	Hàn Quốc	Hạng tư
	Nhật Bản	Vòng 16 đội
2006	Đức	Hạng ba
2010	Nam Phi	Vòng bảng
2014	Brasil	Hạng tư

Kết quả của đương kim vô địch

Năm	Đương kim vô địch	Chung cuộc
1934	Uruguay	Không vượt qua vòng loại
1938	Ý	Vô địch
1950	Ý	Vòng bảng
1954	Uruguay	Hạng tư
1958	Tây Đức	Hạng tư
1962	Brasil	Vô địch
1966	Brasil	Vòng bảng
1970	Anh	Tứ kết
1974	Brasil	Hạng tư
1978	Tây Đức	Vòng 2
1982	Argentina	Vòng 2
1986	Ý	Vòng 16 đội
1990	Argentina	Á quân
1994	Đức	Tứ kết
1998	Brasil	Á quân
2002	Pháp	Vòng bảng
2006	Brasil	Tứ kết
2010	Ý	Vòng bảng
2014	Tây Ban Nha	Vòng bảng

Các giải thưởng

Hiện có 6 giải thưởng trao cho cá nhân hay toàn đội tuyển cho thành tích thi đấu của họ tại mỗi kỳ World Cup:

• Giải Quả bóng vàng cho cầu thủ xuất sắc nhất giải, do giới truyền thông bầu chọn (được trao lần đầu vào năm 1982); Quả bóng bạc và Quả bóng đồng cho hai cầu thủ xếp thứ hai và thứ ba về số phiếu trong cuộc bầu chọn này;
• Giải Chiếc giày vàng cho vua phá lưới của giải. Chiếc giày bạc và Chiếc giày đồng cho hai cầu thủ về nhì và về ba
• Giải thưởng Yashin cho thủ môn xuất sắc nhất giải, do Hội đồng Kỹ thuật của FIFA bầu chọn (được trao lần đầu vào năm 1994);
• Giải Cầu thủ trẻ xuất sắc nhất cho cầu thủ xuất sắc nhất dưới 21 tuổi tính đến thời điểm giải khởi tranh, do Hội đồng Kỹ thuật của FIFA bầu chọn (được trao lần đầu vào năm 2006).
• Giải FIFA Fair Play Trophy cho đội có chỉ số fair play tốt nhất, theo thang điểm do Ủy ban Fair Play FIFA quyết định (được trao lần đầu vào năm 1978);
• Giải Đội tuyển lôi cuốn nhất cho đội giành được nhiều phiếu nhất do khán giả bình chọn (được trao lần đầu vào năm 1994);

Đội hình tiêu biểu được công bố lần đầu vào năm 1998.

Các đội tuyển mỗi lần vô địch World Cup đều được gắn thêm 1 ngôi sao lên biểu tượng, trừ ĐTQG Uruguay (có 4 sao nhưng có 2 lần vô địch World Cup, 2 lần vô địch bóng đá nam Olympic).

Liên kết ngoài

• Trang Web chính thức của Liên đoàn Bóng đá thế giới (tiếng Anh)
• Trang Web chính thức của FIFA về Giải vô địch bóng đá thế giới (tiếng Anh)